Vísir - 22.04.1980, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 22. april 1980
9
„Slagorö eins og „samrœming veiöa og vinnslugetu á hverjum stað” hljdma kannski vel.en eru þvl miður óframkvemanleg, a.m.k. veröur seintnáð fram réttlátrl skiptingu
’á þennan hátt og ekki held ég, að heimamenn f hverju héraðl eða kjördeml kerðu sig um að annast skiptingu milli byggöarlaga”, segir Björn Dagbjartsson meðal annars I
þessari grein sinni.
HVERS VEGNA
REVNA KVÓTASKIPTINGU?
A fundi, sem fyrrverandi
sjávarútvegsráðherra boðaöi til
aö Laugarvatni sl. sumar, hélt
Jón Sigurðsson, þjóðhagsstjóri,
erindi um stjórn fiskveiöa. 1 þvi
erindi, sem raunar hefur fengið
alltof litla umfjöllun i fjölmiöl-
um, sagði hann m.a.:
„Markmið fiskveiðistjdrnar
ætti að vera aö veiða hverju
sinni úr hverjum stofni hæfilegt
magn með sem bestri stærðar-
dreifingu aflans á sem ddýrast-
an hátt. Þetta kann að hljdma
háleitt og vera má að menn
verði aö sætta sig viö eitthvað
lægra en þennan hefðartind, en
viðleitni veröum við að sýna”.
Margt fleira er vel sagt i
þessu erindi og miklu betur en
hér, m.a. um kosti og lesti mis-
munandi fiskveiðistjórnkerfa.
Erindið, sem er ýtarlegt og
yfirgripsmikið, birtist i heild i
októberhefti Ægis 1979, en hefur
sennilega ekki náð augum nægi-
legra margra i stjórnmálaþoku
næstu mánaðar á eftir. Og við-
leitni til að ná þessu háleita en
sjálfsagða markmiði höfum við
ekki sýnt ennþá. Ég legg til að
við byrjum á þvi að leyfisbinda
allar veiöar án marktæks
endurgjalds og kvótaskipta
loðnu og öllum þorski á milli
skipa, nema handfæra- og linu-
veiðar smábáta verði undan-
þegnar. Þetta er engin óska-
byrjunen súskásta.sem égsé.og
eflaustnógu stórt skref I einu aö
margra dómi.
Ýmis kvótakerfi önnur
en skipting á skip
Þó að oftast sé átt við skipt-
ingu afla á skip, þegar rætt er
um kvóta, þá er rétt að geta
þess, að fleiri aðferðir koma til
greina.
Heildarkvóta yfir árið geta
stjórnvöld ekki framfylgt. Það
sýna dæmi siðustu ára. Sú til-
raun með styttri timabil, 3-4
mánuði sem nú stendur yfir,
virðist ætla að verða vandmeð-
farin lika. Kvóta í enn styttri
timabil t.d. 1 mánuð stranda
m.a. á þvi, að upplýsinga-
streymiogaflaskýrslugjöf erof
hægfara eins og er og skipu-
lagning til að ná hraöari upplýs-
ingasöfnun þarfnast undirbún-
ingssemekki erbyrjaöá ennþá.
A vetrarvertiö getur hver
dagur þýtt nokkur þúsund tonn i
þorskafla og ekkert minna en
daglegt, áreiðanlegt yfirlit dug-
ar til aö geta stjdrnað veiöum
skv. „mánaðar kvótakerfi”.
önnur tegund kvótakerfis er
landfræðileg skipting. Er þá
stundum talað um vel afmark-
aða landshluta, kjördæmi, sýslu
eða jafnvel einstök byggöarlög.
Núer það svo í okkar litla landi,
aölandshlutarigur og togstreita
eru nógu áberandi og ekki af
hinu góöa. Þaö liggur i augum
uppi, að skipting þorskafla á
landshluta eða byggöarlög ger-
ist ekki þegjandi og hljóðalaust,
Það er alveg sama hvaða nafni
menn kalla slika skiptingu, hún
mun valda heiftarlegum deil-
um. Slagorð eins og „sam-
ræming veiða og vinnslugetu á
hverjum staö” hljdma kannski
vel. en eru þvi miöur ófram-
kvæmanlega.m.k. verður seint
náð fram réttlátri skiptingu á
þennan hátt og ekki held ég aö
„heimamenn” i hverju héraði
eða kjördæmi kærðu sig um að
annast skiptingu milli byggðar-
laga. Þó aö við getum ekki
stuðst að öllu leyti við reynslu
annarra i þessu frekar en öðru,
þá má minna á það að Norð-
menn gáfust upp við aö nota
aöra aðferð en afla á skip til
kvótaskiptingar.
Úthlutun afla á
vinnslustöðvar
finnst mörgum óhugnanlega
neðanmóLs
Dr. Björn Dagbjarts-
son, forstjóri Rannsókn-
arstofnunar fiskiðnaðar-
ins, heldur hér áfram
umf jöllun sinni um leiðir
til stjórnunar fiskveiða
og gerir kvótaskiptingu
sérstaklega að umræðu-
efni að þessu sinni.
Síðasta grein hans um
þetta efni að sinni verður
birt í Visi á morgun.
lik léns- og leiguliöaskipulagi
miðalda, og vist er um það, að
vandfundin veröur réttlátasta
skiptingin hér i landi kunnings-
skapar, frændsemi og hreppa-
pólitikur.
Miöstýrð þorsklöndun sbr.
Loðnunefnd er hugsanleg en
feikilega flókin og erfið I fram-
kvæmd. Afkastageta vinnslu-
stööva er illa skilgreint hugtak,
„heimabátar” fyndu alltaf
smugu og raunar sé ég fáa kosti
slikrar stýringar, þÓ aö upplýs-
ingamiðstöð af þessu tagi geti
átt rétt sér sem hluti af frjálsu
fiskmiölunarkerfi.
Ókostir kvóta-
skiptingar
Það er augljóst, að ýmsir ó-
kostir fylgja kvótaskiptingu og
seint veröur tryggt fullkomið
réttlæti aö allra dómi, hvaða
hátt sem menn hafa á slikri
skiptingu. Auövitaö er hér um
illa nauðsyn aö ræða, vegna
þess að fiskveiðiflotinn er alltof
stóreöa „skortir verkefni” eins
og sumir kalla það. En það
flókna og þó ófullkomna stjórn-
unarkerfi, sem menn hafa hing-
að til notast við, er orðiö ger-
samlega óviðunandi og það
verður æ fleirum ljóst, eins og
þingmaðurinn og fiskverkand-
inn af Snæfellsnesi sagöi um
daginn.
Algengasta og háværasta
mótbáran gegn kvótaskiptingu
er liklega sú, að hún dragi alla
döngun úr sjómönnum, aö afla-
mennirnir fái ekki að njóta sln
og skussamir séu gulltryggöir
um aldur og ævi. En menn
hljóta að geta sýnt það I fleiru
en þvi að koma með flest kild af
þorskiá land, að þeir eru öðrum
fremri. Hvernig væri aö taka
upp það keppikefli, hver hefði
mest verðmætin eöa mestan af-
rakstur? Hvernig væri aö leyfa
hagkvæmum rekstri að njóta
sln, raða mönnum upp eftir
verömætum, sem kvóti þeirra
gefur,ef endilega þarf að undir-
strika samkeppnina.
„Skussarnir” hljóta aö heltast
úr lestinni, a.m.k. ef fiskverð
verður áfram ákveöiö eftir ein-
hverri „meðalafkomu”.
önnur viöbáran er sú, að viö
munum festast i þessu kvóta-
kerfi, það er, að aðilar, sem I
upphafi fái úthlutaö aflakvóta,
muni um aldur og ævi hafa aö-
gang að auðlindum sjávarins
umfram aðra. Hér er þvi til aö
svara, aö þó aö i' upphafi fengju
þeir úthlutað kvóta, sem stund-
að hafa fiskveiðar sem atvinnu,
þyrfti aö endurskoða úthlutun-
ina reglulega, ekki aöeins með
tilliti til veiðiþols, heldur einnig
meö tilliti til reynslu fyrsta
timabilsins og útkomu eða ár-
angri einstakra skipa eða skipa-
flokka. Auk þess ber greinilega
enga nauðsyn til þess, þegar á
heildina er litið, að nýir aöilar
hefji útgerö i bili.
Énn ein mótrokin eru þau,
að úthlutun kvóta til bó ta verði
svo flókin og eftirlit svo erfitt,
aökerfiöfari strax i handaskol-
um. I þessu sambandi er þaö ó-
sanngjarnt að ætlast til þess, aö
togaramenn samþykki kvóta-
skiptingu. meöan bátarnir fá
frjálsan aögang eða heildar-
kvóta, sem reynslan sýnir að
ekki er hægt að standa við. Auð-
vitað er kvótakerfi fyrir báta-
fiotann flóknara en þó fjarri þvi
að þaö réttllæti uppgjöf viö að
reyr.a að stjórna veiöum þeirra.
Togveiðar báta ættu a.m.k. ekki
aöverautankvótakerfis fremur
en veiöiskapur togaranna, ef
menn kysu aö reyna fyrst heild-
arkvóta fyrir þorsknetaveiöar,
sem væntanlega yrði þá lokiö
um eða upp úr páskum flest ár.
Mótbárurnar eru miklu fleiri,
sem hafa verið og verða örugg-
lega tlundaöar áöur en yfir
lýkur. Ég vil aðeins endurtaka
það, að kvótakerfi eöa aðrar
skömmtunaraðgeröir er ekki
neitt óskaástand fyrir okkar
fiskveiðar.heldur ill nauðsyn til
skynsamlegrar fullnýtingar
fiskstofnanna.
EKKI AD