Vísir - 26.04.1980, Blaðsíða 8

VISIR Laugardagur 26. aprll 1980

Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaðamenn: Axel Ammendrup, Friða Astvaldsdbttir, Gisli Sigurgeirsson, Hannes
Sigurðsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir,
Páll Magnússon, Sæmundur Guðvinsson.
Utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastióri: Davið Guömundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
Ellert B. Schram
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar y. Andrésson, Jens Alexandersson.
utlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Auglýsingar og skrifstofur:
Slðumúla 8. Slmar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Ritstjórn: Síðumúla 14, simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 4.800 á mánuði
innan-
Verð i lausasölu
240 kr. eintakið.
Prentun Blaðaprent h/f.
Brýnt jafnréttismál
Engin löggjöf er til hér á landi varbandi sambúbar-fólk og þab til dæmis, hvernig fara
skuli um eignaskipti þess, vib sambúbarslit. Þetta hefur ieitt af sér mikiö óréttlæti og er
oröiö óhjákvæmilegt ab löggjafarvaldiö sinni þessu brýna jafnréttismáli.
Oft er það, að manni finnst
ósanngirni og óréttlæti bitna
harðast á fólki, sem í mesta
grandaleysi hefur fetað ákveðna
slóð í lífinu í góðri trú.
Hlutirnir æxlast á einhvern
veg, án þess að stórbrotnar áætl-
anirséu gerðar, og áður en varir
er fólk komið á ákveðna braut,
búið að helga sér ákveðið lífs-
mynstur, og allir eru sáttir við
það. En svo einn góðan veðurdag
gerist eitthvað, sem setur allt úr
skorðum, og þá standa þeir uppi,
sem ef til vill höfðu mest á sig
lagt, einhvern veginn utan garðs,
allslausir.
Það fer ekki hjá því að hug-
renningar af þessu tagi leiti á
menn, þegar þeim eru sýnd skýr
dæmi úr daglega lífinu, eins og
þau, sem Svala Thorlacius,
héraðsdómslögmaður, gerði að
umtalsef ni í grein hér I Vísi í vik-
unni, varðandi stöðu kvenna í
óvígðri sambúð, eftir sambúðar-
slit.
Þar kom fram, að löggjafinn
hef ur engan reglur sett um þetta
sambýlisform hér á landi, gagn-
stætt því sem margir halda.
Engin lög eru til um það, hvernig
eigi að leysa úr vanda þess fólks,
sem býr í óvígðri sambúð, en þar
eru eignaskipti eftir sambúðar-
slit þyngsta þrautin. Um þau
verður að fara eins og um blá-
ókunnugt fólk sé að ræða. Sá
hlýtur eignina, sem skráður er
fyrir henni eða getur fært sönnur
á eignarrétt sinn.
Langalgengast er að íbúðin og
bíllinn séu á nafni mannsins, og
heldur hann því sem eignum við
sambúðarslit, en konan færi lítð
eða ekkert í sinn hlut.
Svala bendir á það í grein sinni,
að samkvæmt opinberum skýrsl-
um eru nú á áttunda þúsund
manns skráðir í óvígðri sambúð
og á heimilum þessa fólk eru um
fjögur þúsund börn.
Raunverulegan fjölda sam-
búðarfólks telur hún þó talsvert
hærri, þar sem margir sjái sér
hag í því að láta ekki koma fram
gagnvart hinu opinbera, að þeir
séu í sambúð, enda hafi það
meðal annars í för með sér missi
mæðra- og feðralauna. Það fari
sífellt í vöxt, að fólk taki upp
sambúð en gifti sig ekki. Sérstak-
lega er að verða ríkjandi meðal
ungs fólks, að það taki upp sam-
búð til reynslu og telji hið hefð-
bundna hjúskaparform gamal-
dags og borgaralegt. Við því er I
sjálfu sér ekkert að segja svo
langt sem það nær, en vandinn
hef jist,þegarsambúðarfólkiðfari
að rugla saman reitum sínum og
f járfesta til dæmis í fasteign og
síðar slitni upp úr sambúðinni.
Dómstólar hafa reynt að fara
þá leið að dæma sambýliskonum
ráðskonulaun, en slíkt er
skammgóður vermir í verðbólgu-
þjóðfélagi sem okkar og margra
ára málarekstur til þess að fá
konum í þessari aðstöðu dæmdan
hluta eignanna-er hæpin leið.
Alþingi þarf að sjá sóma sinn í
því að setja löggjöf um þessi
efni.
Það er rétt, sem Svala Thorlac-
ius, segir í grein sinni í Vísi, að
þingmenn mega ekki gleyma því
að fleira er þjóðinni mikilsvert
en það, hvort súpukjötið hækkar
eða lækkar, hvaða vegarspotti er
lagður og hverjir eru kosnir í
nefndir og ráð ríkisins. Það
skiptir ekki minna máli að lög-
gjöf sé sett um persónuleg mál-
efni borgaranna, að réttlæti og
sanngirni ríki í þjóðfélaginu.
Almenn þjóðmálaumræða í
f jölmiðlum snýst ekki síður en á
alþingi langtímum saman um
efnahagsmál og vandamál hins
opinbera og því er þarft, þegar
vakiðer máls á sannkölluðu jafn-
réttismáli, eins og því, sem Svala
Thorlacius, reifaði í Vísisgrein-
inni.
Vonandi gefa þingmenn sér
tíma til þess að koma því seni
fyrst heilu f höfn svo að mis-
réttið, sem viðgengist hefur í
þessum efnum, verði úr sögunni.
Aö drekkja húmi brjóstsins í
Ijóssins hyl
Gleöiríkt sumar, lesandi
góöur, og njóttu þess aö vakna
til dýröar vorsins, finna þaö
lykja um þig örmum, teygja þig
i streng i hörpu gleöinnar sem
syngur skaparanum lof. Já, allt
i kringum þig duftsins dóttir eöa
son, er hann sem llfiö gaf þér.
Litir þvi til loftsins þá horfir þii
beint i augu hans, þar drúpir þú
höföi meö sjón á grundu, þá
stara augu hans á þig þar, og
þrútiö brumiö sem felur i
örmum þá dýrö sem
sumariö mun skrýöa, eru enn
augu hans sem stara á þig,
stara á þig i spurulli eftirvænt-
ing: Hvaö varö úr þeim gjöfum
sem ég sendi þig meö til jaröar?
Hvaöa dýrö barstu þangaö?
Hvaöa lit? Undir svarinu þinu
er þaökomiö, hvort þú ert maur
eöa aöeins skuggi af manni,
hvort þú ert llfsins grein eöa
kalinn kvistur.
Um stéttar og grundir skoppa
léttstig börn, llkja eftir
fiöruöum bróöur sem þenur
brjóst móti sólstöfum dagsins,
eöa svífur dans um loftsins
vang, likja eftir hjalandi
lækjum, sem I ærslafullri gleöi
bera veturinn á haf út, likja eftir
blómi, sem teygir sig uppúr
sumarsveröi. Já, börnin geta
ekki annaö en hrifizt meö, oröiö
rödd I hljómkviöu vorsins, oröiö
hvfslandi varir skaparans
sjálfs. En þú? Hvar er myndin
þln I þessari dýrö? Hvar er
söngurinn þinn?
Ég velti þessari spurn til þín,
vegna þess aö dag eftir dag
heyri ég hróp neöanúr myrkra-
hyl tilverunnar, hróp manna og
kvenna sem engjast þar og
kveljast undan hörku vetrar
sem í brjóstum þeirra rlkir. Þaö
segir mér, blessaö fólkiö, aö allt
bregöist þvl, þaö sé sama hvaö
þaö reyni, allt bregöist og allir
bregöist, ástvinir hvaö þá aörir.
Skaparinn viröist aöeins hafa
hnoöaö þaö saman til þess aö
kveljast. Titrandi af angist
mænir þaö I kröfu um lausn úr
hlekkjum. — svolgrar lyf t.þ.a.
þola lifiö, — liggur á
baöströndum og á hvlldar-
heimilum t.þ.a. losna viö þreytu
af þvl aö vera til, — æöir milli
skemmtistaö og safnar aö sér
kitldóti I tilraun viö aö gleyma
því aö þaö er til. En fastar og
fastar fjötrast þaö samt i
hlekki myrkurs og dauöa. Þessi
var hin fyrri ástæöa aö ég velti
spurninni til þin, en hin slöari
er, og hún skiptir hér öllu, aö ég
hefi séö margt af þessu fólki
risa upp á ný, hljóta lit llfsins á
ný, — veröa aö vorgeisla I
höndum skaparans viö veg
annara á leiö I sumarlendur.
Leiti ég svara viö orsök
þessarar breytingar fæ ég svar
sem ég sendi áfram til þin: Viö
höföum eytt lifinu I aö safna
heígar-
þankar
saman skuggum þess, og undan
þeim buröi brustum viö. En nú,
nú lifum viö i leit aö ljósgeislum
lifsins , og slíku fylgir ekki byröi
heldur buröur af þeirri gleöi aö
fá aö vera til. Um leiö og þú ferö
aö finna hjartaslög skaparans I
þlnu eigin brjósti, þá ertu á för
móti ljóssins himin. En fyrst
þarft þú aö horfa I þln eigin
augu og nema þar svariö viö
þeirri spurn: Hvaöa gjafir þú
varst send eöa sendur meö til
jaröar.? Já, til hvers ertu
fæddur eöa fædd? Og þegar
svariö er fundiö, geröu þá gælur
viö eöli þitt, og þaö er ekki til sú
þreyta eöa kvöl, aö hún hopi
ekki undan þeim strokum. Llfs-
leiöinn er ávöxtur þess er
mannskepnan hamast viö aö
nauöga sjálfri sér, hamast viö
aö vera önnur en hún er, lifa
ööru llfi en hún er borin til.
Sértu t.d. fæddur meö hagleiks
hendur geröar til þess aö móta
og skapa. þá liöur þreytan eftir
baks á skökkum staö á starfs-
vangi ekki hraöast úr þér uppi I
sófa, eöa viö maganudd á
einhverjum skemmtistaö,
heldur viö hefilbekkinn, þar
sem hagleikur þinn fyllir brjóst
þitt gleöi yfir aö sjá viö eöa
málm sveigja sig I form eftir
vilja þlnum. Þá finnur þú, aö þú
ert genginn út I smiöju lifsins
Andi vorsins er ekki aöeins sendur jurtum og dýrum,
heldur þér lika.
meö skapara þlnum. Sértu tóna-
sál, þá er hvfidarstaöur þinn viö
hljómboröiö. Þetta er eitt af lög-
málum li'fsins. Annaö er, aö llfiö
gefur þér fyrst, þegar þú leyfir
þvi aö streyma I gegnum þig
öörum til gjafa. Gleöin er I þvi
aö leita uppi aöra til aö rétta
þeim gjöf — i staö þess aö
krefjast gjafa úr þeirra fangi.
Bros kveikir bros, — högg kallar
á högg. Urraöu á llfiö — og þaö
bltur þig.
Þetta hafa þeir fundiö sem
gengiö hafa út úr myrkra-
hylnum, gengiö útá sólvang llfs-
‘ ins og oröiö nýtir þegnar á ný.
Voriö kallaöi þá I hug mér, af
því aö ég hefi séö sama máttinn,
sem nú flæöir um foldu og
breytir vetri I sumar, breyta
þeim úr skuggum I menn.
Gakktu út I voriö og leyföu þvi
aö hrifa þig meö sér I fang
skaparans. Þaö er ekki aöeins
húm jaröar, heldur llka húm
brjóstsins, sem drukknar I
ljóssins hyl.
Já, voriö baröi á dyr mlnar I
dag. Vinur minn einn haföi
starfaö I tvo mdnuöi I Guate-
mala. Vannært fólkiö hefur ekki
hætt aö halda fyrir honum vöku
siöan, og I dag fann hann loksins
friö viö aö ákveöa aö gefa fæöi
og klæöi óþekktu barni þar
syöra, frá bernsku til fulloröins
ára, styöja þaö I klifi upp þrosk-
ans fjall. Hann sagöist trúa á
byltingu kærleikans, byltingu
vorsins, — ekkki hrammsins,
—dauöans.
Andi vorsins er ekki aöeins
sendur jurtum og dýrum, heldur
þér líka. Leyföu honum aö
komast aö þér. _ sig. Haukur
J