Vísir - 06.05.1980, Blaðsíða 8

VÍSIR
Þriðjudagur 6. mal 1980
#t-1 f#
* » «41 ; 4
8
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: DavfA Guömundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Ellert B. Schram
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elías Snæland Jónsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaöamenn: Axel Ammendrup, Frlða Astvaldsdóttir, Glsli Sigurgeirsson, Hannes
Sigurðsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir,
Páll Magnússon, Sæmundur Guðvinsson.
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson.
utlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Auglýsingar og skrifstofur:
Siöumúla 8. Simar 86611 og 82260.
AfgreiAsla: Stakkholti 2-4, slmi 86611.
Ritstjórn: Siðumúla 14, simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 4.800 á mánuAi
innan-
VerA i lausasölu
240 kr. eintakiA.
Prentun BlaAaprent h/f.
ein stifla brostin
Enn
Eitt helsta áhyggjuefni undan-
farinna ára hefur verið hin
gegndarlausa lántaka erlendis af
hálfu ríkissjóðs til opinberra
fjárfestinga. í seinni tíð hefur
skuldasúpan flætt svo yfir alla
barma/ að ríkissjóður hefur
þurft að taka erlend lán til að
greiða afborganir af erlendum
lánum. Slík skuldasöfnun hefur
að sjálfsögðu leitt til aukinnar
verðbólgu, og verið skýrasta
dæmið um þá stefnu ríkisvalds-
ins að eyða ávallt meira en af lað
er.
Samkvæmt þeirri lánsfjár-
áætlun, sem nú hefur verið lögð
fram, nema erlendar lántökur
85,5 milljörðum króna, þar af til
endurgreiðslu eldri lána 46
milljörðum króna. Erlendar
skuldir munu því aukast um 39.5
milljarða króna á árinu. Um tíma
mun hafa litið út fyrir að erlend-
ar lántökur næmu allt að 96
milljörðum króna, en varfærnari
menn stjórnarliðsins töldu það
óðs manns æði, og náðu upp-
hæðinni niður um 10 millj-
arða. Þessi árangur getur
reynst skammvinnur og óraun-
hæfur. Kemur þar tvennt til.
Lánsfjáráætlunin er byggð á
sömu forsendum og fjárlögin,
sem ganga út frá niðurtalningar-
áformum ríkisstjórnarinnar, þar
sem reiknað er með 30% hækkun-
um á árinu. Þær forsendur eru
þegar brostnar, samkvæmt
nýjustu spám Þjóðhagsstofnun-
ar. Niðurtalning stjórnarinnar
gerir ráð fyrir 5% verðbreyting-
um frá ágúst til nóvember, en
Þjóðhagsstofnun telur þá hækk-
un eina verða 10% eða tvöfalt
hærri en niðurtalninguna.
Hitt atriðið sem veldur veru-
legri óvissu, er sú fyrirætlan f
lánsf járáætluninni að auka inn-
lendar lántökur með því að bank-
ar, innlánsstofnanir og lífeyris-
sjóðir tvöfaldi verðbréfakaup sín
f rá því í fyrra. Jaf nf ramt er gert
ráð fyrir að dregið verði úr pen-
ingaútstreymi bankakerfisins,
með verulegri endurgreiðslu lána
ríkissjóðs hjá Seðiabankanum.
Lausaf járstaða bankanna hef-
ur hinsvegar sjaldan verið verri
en einmitt nú, og litlar líkur til
þess að hún lagist miðað við þá
vaxtastefnu, sem ríkisstjórnin
hefur ákveðið.
Viðbrögð lífeyrissjóðanna
munu heldur ekki verða mjög
jákvæð um aukna bindingu þess
fjármagns, sem þeir hafa til
ráðstöfunar.
Hér skulu ekki hafðar uppi
neinar hrakspár, en Ijóst er að
meginforsendur lánsfjáráætlun-
arinnar standast vart þegar
grannt er skoðað. Það skal viður-
kennt að ríkisstjórnin hef ur stað-
ið frammi fyrir miklum vanda
við gerð þessarar lánsf járáætl-
unar, og aukin áhersla á orku-
sparandi framkvæmdir er rétt
stefna, sem ástæðulaust er að
gagnrýna.
En þegar ákveðnar
framkvæmdir hafa slíkan
f organg, þá er auðvitað nauðsyn-
legt að draga úr öðrum. Það
hefur ekki verið gert.
Það er skylda ríkisstjórnarinn-
ar að beita ítrasta aðhaldi í
erlendri skuldastöfnun, því fátt
kyndir meir undir verðbólgu. Það
er augljóslega óverjandi stefna
og hættuleg að auka jaf nt og þétt
skuldabyrði þjóðarinnar. Það
hefur margoft verið á það bent í
umræðu síðustu ára, ekki síst af
þeim, sem nú fara með lands-
. stjórn, að slík skuldasöf nun væri
aðför að efnahagslegu sjálfstæði
þjóðarinnar. Það getur orðið
erfittfyrir komandi kynslóðir að
bera þær klyfjar í framtíðinni,
sem sífellt þyngjast vegna
stjórnleysis og undanhalds um
okkar daga.
Sú lánsfjáráætlun sem lögð
hefur verið fram, verður ekki til
aðhalds. Hún mun ekki draga úr
verðbólgu. Hún eykur enn
erlendar skuldir um 39,9
milljarða króna. Hún er reist á
fölskum forsendum. Enn
ein stífla er brostin.
SkÖLIHHÖCFJÖLMÍBLÁRNÍR
Fyrir nokkru fjallaöi ég hér i
blaftinu um kvikmynda- og
sjónvarpsfræftslu i grunnskól-
um. bar lagfti ég á þaft áherslu
hve kvikmyndin og sjónvarpiö
væru orftnir mikilvægir fjöi-
miftlar I þjóöfélagi okkar og hve
| mikilvægt þaft væri aft hefja
fræftslu í skólum um þessa
| miftla. Nú er ætlunin aft fara
nánar I þessi mál.
Samþætting kvikmynda-
fræðslu og annarra
námsgreina
Kvikmynd og sjónvarp gerir
■ þá kröfu til áhorfandans, aft
hann hlusti og horfi samtimis.
í námsgreinum skólans hefur
5 þaft aft horfa fyrst og fremst
tilheyrt teiknikennslunni, aft
hlusta tilheyrt tónlistarkennsl-
unni, en hvort tveggja aft hlusta
og horfa finnum vift fyrst og
| fremst innan mófturmáls-
k kennslunnar. Þaft aft fræftslan
um kvikmyndir og sjónvarp til-
heyrir mófturmálskennslunni
kemur til af þvl hlutverki sem
| orftift leikur innan beggja miftl-
anna.
Þaö er hægt aft láta nemendur
tala efta greina skriflega frá
skoftunum sinum efta reynslu
sinni af kvikmynd efta sjón-
varpsþætti. Einnig væri unnt aft
láta nemendur vinna aft hug-
mynd aft kvikmynd og útfæra
■ hana siftan I fullkomnara hand-
■ rit. Þessar æfingar eru heppi-
■ legar á siftustu árum
grunnskólans. Kvikmyndir og
sjónvarpsþættir eru gott efni til
■ notkunar vift leikræna tjáningu I
skólastofunni.
í teiknikennslunni er reynt aft
skýra myndir meö æfingu i aft
tjá sig sjálfur meft myndum.
Þaft er auftsætt, aft skilaboftin i
hreyfanlegri mynd tilheyra
teiknikennslunni. Hin hreyfan-
lega myndavél og hreyfing I
myndinni svara til höggmynda-
listar innan hinna viöurkenndu
listgreina, sem krefjast af
áhorfendum, aft þeir hreyfi sig.
Athugun á myndbyggingu er
mikilvæg i teiknikennslunni.
Meft þvi aft taka dæmi frá kvik-
myndum má leifta umræftuna aft
myndbyggingu i öftrum list-
greinum.
Myndraftir, sem lýsa hreyf-
ingu, má framleiöa meft penna
og pensli eins og meft ljós-
myndavél efta kvikmyndatöku-
vél. Þannig myndaframsetning,
oft i tengslum vift texta, getur
verift nytsamleg til notkunar
sem kennsluefni 1 öftrum náms-
greinum skólans, t.d. mynd-
raftir meft samhæfftum texta af
segulbandi.
Leiftbeiningar um myndavélar,
um lýsingu, um framköllun og
eftirgerft (kóperingu) á einnig
heima I teiknikennslunni. I
námsskrá grunnskólans um
mynd- og handmennt er fjallaft
um ljósmyndun sem einn þátt
teiknikennslunnar.
Innan tónlistarkennslunnar er
þaft áhugavert aft athuga notkun
kvikmynda og sjónvarps á
tónlist og öftrum hljóftum.
Hér er hægt eins og innan
teiknikennslunnar aft taka efnift
fyrir meft umræftum og öftrum
æfingum. Segulband skólans má
nota til aft taka upp og klippa
hljóftdagskrár og möguleikar
þyrftu aft vera fyrir hendi til
hljóöblöndunar.
Fjölmiftlarnir, kvikmynd og
sjónvarp, gefa félagslega mynd
af þvi samfélagi sem þeir koma
úr. Ahorfendur kvikmyndar eöa
, sjónvarpsþáttar eru ekki einir,
margir aftrir ná sama boftskap.
Þessir fjölmiftlar eru þvi heppi-
legir til aft skapa umræftur um
félagsleg málefni, og um mis-
munandi boftskap
framleiftandanna. Hægt er aft
ræfta hlutverk fjölmiftlanna I
þjóftfélaginu og áhrif þeirra á
fólk.
t samfélagsfræftinni má
einnig taka fyrir framleiftslu og
dreifingu kvikmynda og efna-
hagslega stöftu kvikmyndaiftn-
aftarins og sjónvarpsins hér
heima og annars staftar. Þá er
og hægt aö ræfta mismunandi
áhrif kvikmynda og sjónvarps á
fólk.
Hinn tæknilega hluta námsins
má taka fyrir I raungreinunum
t.d. i eölis- og efnafræöinni.
Ljósfræfti, vélfræfti, Kelvin-
gráftur, litanæmleiki mis-
munandi efna, rafeindafræfti
o.m.fl. eru þættir tæknilega
hluta kvikmyndafræftinnar og
tilheyra einnig raungreina-
kennslu skólans.
Samþætting mismunandi
námsgreina
Hér á undan hafa verift gefin
dæmi um tengsl kvikmynda-
fræftslunnar viö þætti innan
þeirra námsgreina sem fljótt á
litift eru heppilegastar til þeirra
kennslu.
■j*
Karl Jeppesen, kenn-
ari, skrifar hér um
nauðsyn þess að hefja
fræðslu i skólum um
kvikmyndir og sjónvörp,
og f jallar nánar um þessa
f jölmiðla I því sambandi.
Hugsanleg er samþætting
þessara námsgreina t.d.
islensku, teikningu og
tónlistarfræftslu. Þannig
samvinna gæti leitt til betri
árangurs og f jölbreyttari
umræöna.
Einnig, þegar gerftar eru
verklegar æfingar, getur sam- ■
vinnan oft verift þýftingarmikil.
Nemandi mófturmálskennslu
fær t.d. þaft hlutverk aft skrifa
frásögn um atburft og I teikni- 1
unni þaft hlutverk aft segja frá
meft myndum og siftan er unnt
aft fella efnift saman I |
samhangandi frásögn.
í tónlistarkennslunni er t.d.
hægt aft safna hljóftdæmum á
segulband og teikna siftan
myndir i teiknikennslunni, sem
samhæfa má hljóftdæmunum. I
Þaft er algengt I Islenskum skól-
um, aö nemendur teikni myndir I
um leift og þeir hluta á tónlist og _
er þaft góftur visir aft samþætt- j
ingu þessara tveggja náms- i
greina.
Samvinna milli teikningar- m
innar annars vegar og eftlis- og I
efnafræftinnar hins vegar er I
heppileg þegar t.d. nemendur I I
teikningu læra um myndbygg- j
ingu meft þvi aft ljósmynda en
framkalla siftan filmurnar i ■
tilraunatimum eftlis- og efna- '
fræftinnar um leift og þeir læra ™
þar ljósfræfti og efnafræfti ljós-
myndunarefnanna.
Þaö er æskilegt, aft I hverjum
skóla eft a.m.k. skólasvæfti, sé
kennari, sem samræmir kvik- . |
myndafræftsluna i skólunum. ' m
Nauftsynlegter, aft tekin verfti
upp kennsla I kvikmynda-
fræftum vift Kennaraháskóla
tslands auk þess sem ■
nemendum væri veitt fræftsla ■
um starfsemi og uppbyggingu
annarra f jölmiftla og þátt þeirra
I islensku þjóöfélagi.
KarlJeppesen ■