Vísir - 12.05.1980, Blaðsíða 24

vtsm
Mánudagur 12. mal 1980
Umsjón:
Axel
Ammendriíp,
/
Norræna húslð:
Einn merkasti
norræni
módernlstinn
Sýning á verkum sænsk-ung-
verska málarans Endre Nemes
var opnu6 i Norræna húsinu á
laugardaginn.
Endre Nemes er álitinn vera
einn merkasti módernisti okkar
tima i skandinaviskri myndlist.
Hann fæddist 1 Pscsvárad I
Suóur-Ungverjalandi áriö 1909.
Hann stundaöi nám viB listahá-
skólann I Prag og sýndi I fyrsta
skipti þar í borg áriB 1936.
Tveimur árum siBar fluttist
hann til Finnlands og fór svo
þaBan til SviþjóBar áriB 1940 og
hefur veriB búsettur þar siBan.
Nemes hlaut sænskan rikis-
borgararétt áriB 1946.
Endre Nemes hefur haldiB
málverkasýningar i Skandi-
naviu og viBa i Evrópu. Fyrir tiu
árum var i fyrsta skipti haldin
sýning á verkum hans i Ung-
verjalandi og ári sÍBar I annaB
sinn i Prag.
Þorsteinn Gunnarsson, Helga Bachman, Brlet HéBinsdóttir og Bessi Bjarnason I hiutverkum sinum I „I
öruggri borg”.
t öruggri borg
eftir Jökul Jakobsson
leikstjóri: Sveinn Einarsson
leiktjöid: Baitazar
Búningar: Dóra Einarsdóttir
Lýsing: Kristinn Danielsson
um i byrjun. Sama verBur sagt
um Helgu Bachmann. Anna, hin
trygglynda eiginkona, sem biBur
þess, aB maBur hennar geri bylt-
ingu úr kjallaranum, er I minum
huga eina eBlilega manneskjan i
leikritinu. Hún er nokkurnveginn
i andlegu jafnvægi, þaB er hún
sem heldur þessu öllu saman.
Þegar á liBur fer hún aB efast, ör-
væntingin nær tökum á henni, en
engu aB siBur verBur hún aldrei
ósamkvæm sjálfri sér. Helga kýs
aB gera Onnu taugaveiklaBa,
hrædda og spennta frá upphafi,
og fyrir minn smekk ýkir hún
persónuna allt of mikiB. MaBur
trúir ekki á hana.
Tommi og Lóa koma i heim-
sókn, miBaldra hjón, sem hafa
eignast allt, en eiga þó ekkert. Llf
þeirra er ömurlegt. Briet HéBins-
dóttir og Bessi ganga eins langt
og hægt er I vitfirringunni, þau
eru viBbjóBslega sönn, en þó ýkt.
En allt i einu — I slnu siBasta
verki — breytir hann um, eins og
hann hafi fundiB sannfæringuna.
PrósaljóBiB öölast meiri skerpu
dýpri merkingu. SkáldiB er nú
gripiB örvæntingu, angist. Þetta
eru hans lokaorB, og manni renn-
ur kalt vatn á milli skinns og hör-
unds. AfstaBa Jökuls er mjög
skýr.
VelferBin hefur gert okkur aB
heiglum. ViB höfum komiB okkur
vel fyrir. ViB lifum I „öruggri
borg”, höfum nóg aB blta og
brenna.eigum hús og bila og yfir-
leitt allt, sem hugurinn girnist. 1
orBi kveBnu höfum viB auBvitaB
samúB meB litilmagnanum, þeim
hluta mannkyns, sem sveltur. ViB
segjumst vilja gera byltingu til
þess aB rétta hlut hinna kúguBu.
Þessi byltingarhugmynd réttlætir
jafnvel tilveru heilla stjórn-
málaflokka, sem hinir menntuBu
hengja sig utan i og hrópa út I
þjóBfélagiB.
En hversu miklu erum viB
reiBubúnir aB fórna? Þegar bylt-
ingin er endanlega gerB, fyllumst
viB skelfingu. ViB heimtum aB
skjóta byltingarforingjann. ViB
viljum byltingu, en hún má ekki
bitna á okkur sjálfum.
Gunnar, visindamaBurinn, rót-
tækur menntamaBur, talar fag-
urlega um óréttlætiB i henni ver-
öld, um misskiptingu auBæfanna,
sveltandi fólk i þriBja heiminum.
Hann boBar byltingu, en þegar á
reynir, eru þaB eigingirnin,
sjálfsdekriB, óttinn og heiguls-
hátturinn, sem ryBja burt hug-
sjónunum. Gunnar verBur aumk-
unarverBur i lágkúrunni. ósjálf-
rátt litur maBur undan i blygBun.
Gunnar er einn af fjórum,
reyndar fimm, persónum, sem
koma viB sögu I „I öruggri borg”.
Hann er I öruggum höndum Þor-
steins Gunnarssonar, sem tókst
mjög vel aB koma til skila þessum
glæsilega heimsborgara, sem
reyndist þó ekki annaB en innan-
tómur fagurgali. AB visu fannst
mér Þorsteinn leika heldur of
sterkt fyrir svona litiB sviB. Hann
hefBi veriB meira sannfærandi, ef
hann hefBi veriB dempaBri, eink-
leiklist
Endre Nemes og Erik Söderholm, forstöBumaBur Norræna hússins,
á tali fyrir framan eina mynd Nemesar.
Vlsismynd: BG
Er þaB ekki undarleg tilviljun,
aB siBasta verkiB, sem Jökull
samdi, skuli vera hápólitiskt
verk, eins konar uppgjör viB sam-
tiBina?
Þetta hafBi aldrei hent Jökul áB-
ur. Hans yndi var aB draga upp
skáldlegar myndir, setja saman
ljóBrænan teksta,standa til hliBar
viB persónur sinar án þess aB
trana sjálfum sér fram. Stundum
fannst manni jafnvel óþægilegt,
hvaB hann var lítiB fanatiskur I
verkum sfnum. Hann virtist ekki
trúa á neitt, hafBi ekki þörf fyrir
aB prédika, heldur aBeins segja
ljúfsára sögu.
Bryndís
Schram
skrifar
Bessa tekst, án þess þó aB segja
nokkuB mikiB, aB draga upp lif-
andi mynd af lifandi liki. Mjög
einlægur leikur. Og Bríet fer á
kostum. Gervi hennar er frábært,
hver taug i likamanum á valdi
vampirunnar, Lóu, og maöur
heillast af veikluBu hugarfari
hennar.
Mér finnst Sveinn hafa skapaö
rafmagnaöa leiksýningu, sem
sprengir allt utan af sér i lokin.
ÞaB má deila um endinn. Danse
Macabre — er hann bara fiff,
uppákoma, eöa hefur hann dýpri,
torskildari merkingu? Erlingur
meö trommurnar ifanginu veldur
ekki vonbrigöum. Einmitt svona
mann fórna konur sér fyrir.
Baltazar hefur skapaö leiknum
mjög svo dramatiska umgerö,
einkar smekklega en kalda, ögn
vitfirrta. Lýsing er þægileg og
ljúf, og eins er vert aö geta bún-
inganna, sem undirstinga rétti-
lega tóninn. GeggjuB veröld.
Bryndis Schram
Guöný Magnúsdóttir opnaöi
sýningu á keramikmyndverk-
um i galleri Djúpinu I Hafnar-
stræti á laugardaginn.
Guöný, sem er fædd áriö 1953,
stundaöi nám i Myndlista- og
handiöaskóla Islands og iauk
prófi úr keramfkdeild áriö 1974.
Hún hefur unniö I keramik i
Reykjavik sföan og sundaö
kennslu, m.a. viö Myndlista- og
handiBaskólann.
GuBný hefur tekiö þátt I
nokkrum keramiksýningum, til
d'æmis „Listileir” meö Gesti og
Rúnu áriö ’79, og alþjóBlegri
keramiksýningu I Vallauris i
Frakklandi ’76 og haustsýningu
islenskra myndliistarmanna
’79. UndanfariB hefur Guöný
starfaB I Galleri langbrók og
undirbýr nú smámyndasýningu
á ListahátiB I sumar meö þeim
hópi.
Sýningin I Djúpinu er fyrsta
einkasýning GuBnýjar. Verkin
eru öll unnin i steinleir og postu-
lin, flest meB blandaöri tækni,
þar sem teflt er saman leir og
eir.
Sýningin er sölusýning og er
opin til 21. maf, klukkan 11-23
daglega.
Guöný Magnúsdóttir viö tvær mynda sinna.
Vlsismynd: BG
„Danse macabre”
Keramik í Djúpinu