Vísir - 27.05.1980, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 27. maí 1980
* 9
Sumir segja að for-
setakosningar i Banda-
rikjunum séu hápunkt-
ur lýðræðislegra
stjórnarhátta. Aðrir
kalla þær stærsta
sirkus i heimi. Ráða
peningar ferðinni eða
hafa allir jafna mögu-
leika? Hver er hlutur
fjölmiðla og flokka,
hvaða öfl eru áhrifa-
mest og sterkust i þvi
valdatafli sem við
fylgjumst með úr fjar-
lægð?
Það er ómaksins vert
að stinga höfðinu inn
fyrir gættina og fræð-
ast litillega um þá
langvinnu kosninga-
baráttu, sem á endan-
um skilar af sér valda-
mesta manni veraldar,
forseta Bandarikjanna.
Pattaralegur óvinur
Washington lætur ekki mikið
yfir sér. Gislarnir I íran eru
viðsfjarri og ekki er að sjá á
ytra boröi, að öll heimsins
vandamál hvfli á húsráðendum
Hvita hiissins, þar sem það
stendur i vinalegu umhverfi
eins og snyrtilegur sumarbú-
staður.
Það er brakandi þerrir hér
um slóðir, heiöur himinn,
glampandi sól og hress andvari.
Táningar frá Pittsburg spila
enska þjóðsönginn eða Eld-
gömlu Isafold I nýmóðins út-
setningu og kinverskir innflytj-
endur syna listir sinar i
skugganum af Washington
minnisvarðanum, sem hefur
það eitt sér til ágætis að vera
þægilegur vegvisir vegna
hæðarinnar.
A Pensylvanian götu standa
hnarreistir tékkneskir og aðrir
austur evrópskir flóttamenn
meö kröfuspjöld i hendi og
glampa I augum, segjast vera
meölimir I bandarlskum
nasistaflokki og krefjast þess að
Rudolf Hess veröi látinn laus.
Aöfluttir Haitibúar fordæma
Duvalier á óskiljanlegu tungu-
máli hinum megin á götunni.
Aðrir spóka sig I sólinni og góða
veðrinu og hafa hvorki áhyggjur
af Hess eöa Haiti. Eru greini-
lega aö eyöa timanum og nota
helgina til að gera ektfi neitt.
Fólkið er vingjarnlegt en ekki
liklegt til stórræöanna, og enn
einu sinni veltir maður þvi fyrir
sér, hvernig svona velhaldin og
dagfarsprúö þjóð getur bakað
sér óvinsældir og hatursher-
feröir i öllum heimshornum. Ég
er viss um aö hernámsand-
stæöingum heima myndu gjör-
samlega fallast hendur ef þeir
sæju óvininn pattarlegan ásýnd-
um i alvarlegum hugleiðingum
um hvort réttara sé að kaupa
pylsu eða hamborgara. bað er
helst að maður þurfi að forða
sér undan kófsveittum og ein-
beittum trimmurum, sem
hlaupa hér um götur I vigamóð.
HáPUNKTUR
LÝÐRÆÐISINS
- EÐA STÆRSTI SIRKUS í HEIMI?
aöutan
,,Washington lætur ekki mikið yfir sér, gislarnir i Iran eru víðsfjarri og
ekki er að sjá, á ytra borði, að öll heimsins vandamál hvili á húsráðendum
Hvíta hússins...."
Washington er yfirfull af
negrum. Hvitir menn eru nán-
ast fyrirbæri hér I höfuðborg
Bandarikjanna. Negrarnir aka
um I limousinum og sitja fyrir-
mannlegir i borgarstjórninni.
Þó hefur maður á tilfinningunni
að þeir ráði ekki miklu.
Meira líf og viðameiri sýningar getur að llta í banda-
rískri kosningabaráttu en nokkurstaðar annarstaðar
i heiminum.
Einkaframtak og rikis-
styrkir
Hvergi finnast betri hótel
heldur en hér i vesturheimi. öll
hugsandi þægindi meö einkaeld-
húsi og litasjónvarpi á hverju
hverbergi. En liturinn og lengd-
in á óteljandi sjónvarpsdag-
skrám verður landanum til litils
augnayndis i þvi óþolandi aug-
lýsingaflóöi sem flæðir inn á
skerminn með fárra minútna
millibili. I miðri ástarsenu eöa
æsispennandi hrollvekju er
skyndilega tekiö upp á þvi að
upplýsa mann um ágæti tann-
kremsins og I þann mund sem
Iþróttaleikurinn nær hámarki,
er silkimjúk sápa dregin fram I
sviösljósiB.
Er nokkur furða þótt menn
verði geöveikir hér vestra og
sálfræðingar blómstri!
I þessu landi kapitalismans og
einkaframtaksins hafa þeir
skyndilega uppgötvað að bila-
business sé á hausnum. I Michi-
gan ganga 250 þúsund manna úr
bilaiðnaðinum um atvinnulausir
og I slðustu viku var 10 þúsund
manns sagt upp vinnu I New
Jersey á einu bretti hjá Ford-
verksmiöjunum. AB visu depl-
aöi einhver augunum, en verka-
lýðsfélögin æmtu hvorki né
skræmtu, hvaö þá aö nokkrum
dytti I hug allsherjarverkfall
upp á skandinaviska visu. Það
gleymdist nefnilega að fram-
leiða litla btla og sparneytna, og
nú eru japanskir hugvitsmenn
búnir að slá út kollega sina
Ellert B. Schram, rit-
stjóri, skrifar frá Banda-
rikjunum og fjallar um
sitt af hverju sem ber
fyrir augu i höfuðborg
rikjanna, Washington, og
þá kosningabaráttu, sem
nú er i algleymingi fyrir
forsetakosningarnar i
haust.
bandariska og ryðja inn Toyot-
um og Datsunum i þviliku
magni, aö alrikisrikisstjórnin
verður aö hlaupa undir bagga
meö einkaframtakinu og veita
lán og ábyrgðir til aö standast
samkeppnina og rétta sig við.
Segi menn svo að tslendingar
séu einir um rlkisstyrkina.
900 þúsund dollara aug-
lýsing
Forkosningarnar eiga hug og
hjörtufréttamanna, en almenn-
ingur lætur sér fátt um finnast.
Þátttakan I þessum kosningum
er hlutfallslega minni en I
venjulegustu prestskosningum
á tslandi. t forkosningunum i
New York á dögunum, þar sem
áhugi er þó meiri en viðast ann-
ars staðar, og fjöldinn er hvað
mestur, kusu um 16% hjá demó-
krötum og aöeins um 6% hjá
repúblikunum.
Samt sem áður eru þessar
forkosningar ákvarðandi um
frambjóðendur og þeir eru sér
þess vel meövitandi. ómældum
fjármunum er eytt á þeirra veg-
um. Kennedy hefur keypt sér
auglýsingu I sjónvarpi sem tek-
ur eina minútu i útsendingu og
kostar 900 þúsund dollara. Þetta
ku vera nauðsynlegur mótleikur
gegn Carter sem nýtir sér for-
setastólinn til hins Itrasta t aug-
lýsingastriöinu, kallar til blaða-
mannafundar klukkan sjö að
morgni kosningadags og þarf
ekki annað en að senda frúna i
huggulega reisu i viökomandi
riki, til að öll pressan sé þotin
upp til handa og fóta. Og svo er
sagt aö Urslitin séu þegar ráðin!
En ekki er allt sem sýnist.
Bandarlsk stjórnmál eru flókn-
ari og margslungnari en at-
kvæðatölurnar einar sér. Hér
geta pólitísk veður skipast I lofti
jafn óvænt og veöurfarið heima
á Fróni og frambjóöendur halda
ótrauðir áfram I þessu mikla
maraþonhlaupi. Við verðum
enn að biöa og sjá, hver veröur
fyrstur I mark I hinu eftirsótta
hvita húsi.
Ellert B. Schram
Frambjóðendur til forsetaembættisins leggja mikla
áherslu á að hitta sem flesta landsmenn í kosninga-
baráttunni og láta sem mest á sér bera.
1