Vísir - 27.05.1980, Blaðsíða 21

vísm Þriöjudagur 27. maf
r
1980
Þorskur
Hafrannsóknarstofnunin hef-
ur oft sagt frá aö hrygningar-
stofn þorskins hafi minnkaö um
83.5% i 165 þús. tonn á 20 ára bili
fram aö árinu 1978. Þótt stofn-
unin sé ekki ánægö meö árang-
urinn af endurreisnarstarfinu,
er hrygningarstofninn i ársbyrj-
un 1980 talinn vera um 300 þús-
und tonn, en mun aftur hrapa
niöur um þriöjung ef veiöitak-
markanir veröa ekki hertar frá
þvi sem var á siðasta ári. Meö
óbreyttri sókn mun stærö
hrygningarstofnsins veröa 256
þúsund tonn árið 1985, og þá
hefur okkur heldur miöaö aftur
á bak.
Veröi hins vegar farið aö ráö-
um stofnunarinnar, og aflanum
haldiö innan 300 þúsund tonna
marksins allra næstu ár. má
vonast eftir aö hrygningarstofn-
inn veröi kominn i 500 þúsund
tonn áriö 1983.
Ýsa
Miklu betur hefur gengiö aö
reisa ýsustofninn viö, heldur en
þorskinn. Stofninum hrakaöi
stööugt á árunum 1963-1972, en
fór þá aö taka viö sér aftur. A
siöasta ári voru veidd 52 þúsund
tonn af ýsu og Hafrannsóknar-
stofnun telur óhætt að hækka
það i 60 þúsund tonn i ár.
Ufsi
A undanfö'rnum áratugum
hafa verið miklar sveiflur i
stofnstærö ufsans. 1971 veiddist
mesta magn af ufsa, sem veiöst
hefur hér við land, 137 þúsund
tonn. Sóknin óx og stofninn
minnkaöi, um áramótin siöustu
var stofninn talinn vera 340 þús.
tonn, þar af 145 þús. tonn af kyn-
þroska fiski.
A siöasta ári veiddust 57000
tonn af ufsa og taliö er óhætt aö
veiða 60000 tonn i ár og likur eru
taldar á aö meira megi veiöa á
næsta ári.
Karfi
Karfinn hefur veriö ofveiddur
undanfarin ár, einkum hafa
Rússar veriö iönir viö smákarf-
ann viö A-Grænland. Nú hefur
sú veiði veriö stöövuö meö út-
færslu landhelginnar þar. Haf-
rannsóknarstofnunin lagöi til að
Islendingar veiddu ekki meira
en 50 þúsund tonn á siðasta ári,
viö tókum 62 þúsund tonn. Enn
er lagt til aö aflinn veröi 50000
tonn á þessu ári.
Síld
A undanfömum árum hefur
oft og mikiö veriö r»tt og ritaö
um ofveiöi fiskistofnanna og
hvaö hægt sé aö gera til aö
koma i veg fyrir eyöingu
þeirra, og reyndar helst til aö
rækta þá upp aftur. Fyrst varö
sfldin til aö falla fyrir fyrir-
hyggjuleysi okkar, þorskurinn
komst I stórhættu og er reynd-
ar ekki fyrirséö hvernig fer
meö hann, og nti er loönan orö-
in tæp.
En þaö eru fleiri fiskar i
sjónum en þessir þrfr og þaö
er ástæöulaust aö vanmeta þá
I umræöunni, þótt stofnar
þeirra séu ekki eins stórir og
hinna. Hafrannsóknarstofnun
gefur áriega út skýrslu um
ástand nytjastofna og skýrsla
ársins 1980 er komln út. Vfsir
hefur tekiö saman I stutt mál
helstu niöurstööur og birtir

Fréttaauki
Sigurjón
Valdimars-
son, blaöa-
maöur skrifar
þær I dag.
Lestur skýrslunnar vekur
upp hugieiöingar um á hvern
hátt viö islendingar stöndum
aö undirstööuatvlnnuvegi
okkar, sem sjávarútvegurinn
er talinn vera. Er hugsanlega
einhver vafi á þvl aö sjávarút-
vegur sé undirstaöa
þjóöfélagsins? Varla, — og þó.
Gctum viö kallaö þaö undir-
stööu, sem yiö þurfum aö
standa I sffelídum aögeröum
til aö bjarga? Viö vitum aö
fiskveiöiflotinn er of stór, en
hversu mikiö of stór? Hvers
vegna höldum viö stööugt
áfram aö stækka og fulikomna
skipastólinn, þegar okkur er
iffsnauösyn aö haida aö okkur
hendinni I veiöum og fjárfest-
ingu? Hvers vegna kaupum
viö sklp, sem er útilokaö aö
geti oröiö annaö en baggi á
þjóöinni? Og hvernig er staöiö
aö fiskiönaöinum i landinu?
Vfsir mun á næstunni birta
greinar, þar sem reynt er aö
draga fram helstu þætti þessa
þýöingarmikla málaflokks,
sem ef tii viil er ekki eingöngu
undirstööuatvinnuvegur,
heldur kann aö fela I sér und-
irstööu alls okkar efnahags-
vanda einnig.
STflÐfl SJflVflRUTVEGSINS 1. GREIN:
HVERNIG ER ÁSTAND
EINSTAKRA FISK-
STOFNA VIÐ LANDIÐ?

Þokkalega gengur aö byggja
upp sfldarstofninn, en þar sem
annars staöar gengur okkur
erfiölega aö halda okkur innan
settra marka. Mælt var meö
35000 tonna veiöi siöasta ár, en
veiöin fór i 44500 tonn. Þrátt
fyrir það telja fiskifræöingarnir
aö óhætt sé aö veiöa 45000 tonn á
árinu og þeir leggja til aö rek-
netaveiöi fari fram frá 25. ágúst
til 20. nóv., en hringnótaveiðar
frá 20. sept. til 20. nóv.
Loöna
Astand loönustofnsins er held-
ur ófagurt og stuölar margt aö
þeirri þróun. Eitt er of mikil
veiöi og annaö að skilyröi i sjón-
um hafa veriö slæm og loönan
þvi smá. Fiskifræöingar töldu
þaö utan skynsamlegra marka
aö veiöa meira en 300 þúsund
tonn frá áramótum til vertiöar-
loka i ár, en viö tókum 390 þús.
tonn.
Hafrannsóknarstofnunin
leggur til aö loöna 12 cm aö
lengd og minni veröi friöuð meö
svæöislokunum og ákvöröunum
um aflasamsetningu, eins og nú
er. Einnig er lagt til aö frá lok-
um vetrarvertiöar til 15. sept.
1980verði loðnuveiðar bannaöar
meöan yngri árgangurinn er aö
taka út sumarvöxt, loðnan aö
fitna og átuinnihald er mest.
Akvörðun um hámarksafla
næsta veiðitimabils er ekki taliö
ráölegt aö taka fyrr en meö
haustinu, þegar niöurstööur
mælinga hafa gefiö frekari upp-
lýsingar en nú liggja fyrir, en
talaö er um 650 þúsund tonn sem
hugsanlega tölu.
Grálúða
Grálúöan var ofveidd á árun-
um 1967-1975, en Alþjóöahaf-
rannsóknaráöiö lagöi til aö há-
marksafii yrði 15 þúsund tonn
hvort áriö 1979 og 1980. A siöasta
ári veiddu Islendingar 16,9 þús-
und tonn.
Skarkoli
Skarkolastofninn var aöeins
hálfnýttur áriö 1979, og hefur
svo reyndar verið mestallan
þennan áratug. Taliö er óhætt
aö veiða 10 þúsund tonn en á siö-
asta ári voru aðeins veidd 4,6
þús. tonn.
Lúða
Siðasta ár veiddu íslendingar
1584 tonn af lúöu og ekki er taliö
ráölegt aö auka veiöina þar, þvi
stofninn er ofnýttur og hefur
verið svo lengi.
Steinbítur
Islendingar veiddu 10,3 þús-
und tonn á sföasta ári og Haf-
rannsóknarstofnun mælir meö
13 þús. tonna hámarksafla fyrir
yfirstandandi ár.
Spærlingur
Hinn svokallaöi spærlingsafli
var 14 þús. tonn I fyrra, en 34
þús. tonn áriö áöur og hefur
aldrei veriö meiri. Ekki er taliö
útilokaö aö veiöa megi svipaö
magn og gert hefur veriö
undanfarin ár af þeirri blöndu,
sem kölluö er spæriingsafli, og
jafnvel aö auka þaö eitthvaö, en
með mjög ströngu eftirliti til
kröfu um strangt eftirlit.
Ástæðan til kröfu um strangt
eftirlit er aö stundum vill bera
mjög á ýsuseiðum, smáýsu, sfld
eða humri I aflanum, sem ann-
ars er mjög blandaður, einkum
af kolmunna. Svo getur fariö aö
spærlingurinn sé I miklum
minnihluta aflans og þegar
verst hefur veriö var hann aö-
eins 0,2%.
Hrognkelsi
Sóknin i hrognkeisi hefui
minnkaö siðustu ár. Anö i97S
veiddu 350 bátar sam'a magn og
436 bátar veiddu áriö aöur.
Hafrannsóknastofnun gerir
ekki tillögur úm aflatakmark-
anir á hrognkelsum i ar.
Kolmunni
Taliö er liklegt aö fa megi
góöan kolmunnaafla fvrir Aust-
fjórðum aö sumarlag,. ei, þö
mismikiö milli ára í fyrra
veiddust þar 12,4 þus tor.r. og
var mun minna en árið áöur.
Fjöldi fiskveiöiþjóöa hefur
áhuga á aö kanna og nýta kol-
munnastofninn og hefur aflinn
aukist gifurlega siðustu tvö ár. 1
heild veiddust 1,2-1,5 miiljón
tonn af kolmunna i heiminum
siðast liöiö ár og er talið nálgast
hámark þess sem stofninn ber.
Humar
Humaraflinn 1979 var 1460
tonn, en leyft var aö veiöa 2500
tonn. Taliö er aö aflahorfur
veröi góöar, viö eðlilegar
kringumstæöur á árinu.
Tillögur um veiöarnar fela I
sér aö hámarksafli veröi ieyföur
2500 tonn, en þó meö fyrirvara
um aö heimilt veröi aö minnka
hann ef sjávarskilyröi veröa
slæm. Veiöitimabiliö veröi 15.
mai til 30. ágúst.
Hörpudiskur
Hörpudisksaflinn 1979 varö 7,5
þús. tonn, og haföi veriö 8.7 þús.
tonn áriö áöur. Afli á hverja
veiöistund haföi þó aukist úr 841
kg. I 890 kg.
Tillögur um hámarksafla eru
á Breiöafiröi 6000 tonn, Vest-
firöir 1100 tonn, Húnafiói 1500
tonn og annaö 300 tonn.
Rækja
Rækjuaflinn jókst heldur áriö
1979 frá árinu áöur, úr 6919 tonn-
um I 8533. Á flestum veiöisvæö-
um á grunnslóö eru horfur tald-
ar heldur góöar, þó er öxar-
fjöröur talinn mjög óráðinn og
er lagt til aö dregið veröi veru-
iega úr veiöi þar aö sinni, meö-
an ekki er séö hvaö olli skvndi-
legum aflabresti þar á siöasta
ári.
Tillögur um hámarksafla:
Arnarfjörður 600 tonn, Isafjarö-
ardjúp 2600 tonn, Húnaflói 2000
tonn og hugsanlegt aö auka þaö i
2200 tonn, öxarfjöröur 500 tonn
á vertiöinni ’79/80, en ekki er
timabært aö gera tillögur um
næstu vertiö, Berufjorður 60
tonn.
Ekki eru geröar tillögur um
aflahámark á djúpslóö
Smokkfiskur
Smokkfiskurinn er flökku-
skepna, sem kom upp aö land-
inu i haust eftir 14 ára fjarveru.
Þá veiddust 375 tonn, mest á
handfæri á Vestfjörðum. en til-
raunir til veiöi I flotvörpu báru
litinn árangur.
Litiö er vitaö um stofnstærö-
ina, en taliö sjálfsagt aö nýta
smokkfiskinn þegar færi gefst.
Hvalur
Ariö 1979 veiddust 260 lang-
reyöar, 84 sandreyöar, 96 búr-
hvalir og 202 hrefnur.
Hámarksafli hvala er ákveö-
inn af Alþjóölega hvalveiöiráö-
inu, en eins og menn hafa orðiö
varir viö eru mjög skiptar skoö-
anir um hvalveiöar i heiminum.
Selur
Sama gildir um selinn og
hvalinn aö sitt sýnist hverjum
um veiöarnar. Sumir segja, aö
veruleg offjölgun sela sé sums
staöar viö landiö, hann veiöi of
mikinn fisk frá okkur.
Selaveiöin var meö minna
móti I fyrra, veiddir voru 4978
selir. Ekki eru geröar tillögur
um takmarkanir.