Vísir - 04.06.1980, Blaðsíða 8

VISIR Miövikudagur 4. júni 1980.
8
y*""y
Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmda&tjóri: Davlfl Guflmundsson.
‘ Ritstjórar: ölafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guflmundsson, Ellas Snæland Jónsson Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaflamenn: Axel Ammendrup, Frlða
Astvaldsdóttir, Halldflr Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Kristin
Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Saemundur Guðvlnsson, Þórunn J. Hafstein. Blaflamaflur á Akureyri: Gfsli Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. utlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14simi 8óóll 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
simar 86611 og 82260. Afgreiflsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuði innanlands og verfl í lausasölu 250 krónur ein-
takifl. Vísirer prentaflur i Blaðaprenti h.f. Siflumúla 14.
SKuttogara á hverja skoruvik?
Kjartan Jóhannsson, fyrrverandi sjávarútvegsráöherra, lftur raunsæjum augum á
stööu fiskveiöa okkar og telur fráleitt aö stækka fiskiskipaflotann frá þvi sem nú er.
Arftaki hans I sjávarútvegsráöuneytinu, Steingrimur Hermannsson, vill miöa stæröina
viö „væntaniega” aflaaukningu og byggöasjónarmiö.
Um þessar mundir munu liggja
fyrir milli 20 og 30 umsóknir um
leyfi til þess að kaupa ný eða
nýleg fiskiskip hingað til lands
frá útlöndum.
Þetta gerist á sama tíma og
hluti togaraflota landsmanna
liggur bundinn við bryggjur
vegna þess að takmarka verður
veiðar á helstu nytjafiskstofnum
okkar til þess að þeir fái að vaxa
eðlilega í forðabúri okkar við
landið.
Það er ekki að undra þótt
venjulegt fólk eigi erfitt með að
skilja, hvernig skynsamlegt sé að
stækka fiskiskipaflotann veru-
lega, þegar svo er ástatt. Ef
menn eru að tala um endurnýjun
þess f lota, sem við eigum, hef ur -
verið upplýst í opinberum sér-
fræðiskýrslum, að innlendur
skipasmíðaiðnaður getur full-
komlega annað nauðsynlegri
endurnýjunarþörf flotans.
Kjartan Jóhannsson, fyrrver-
andi sjávarútvegsráðherra, dró
saman kjarna þessa máls í skil-
merkilegri grein hér í Vísi í
fyrradag. Kjartan sagði þar:
„Við búum nú við þær aðstæður,
að togurum eru bannaðar þorsk-
veiðar í 80—100 daga á ári.
Loðnuskipaf lotinn lýkur verkefni
sínu á fjórum til fimm mán-
uðum. Síldveiðar eru skammt-
aðar. Það birtist þvi verkefna-
skortur hjá flotanum. Af þessu
ætti að vera augljóst, að flotinn
er of stór, miðað við núverandi
aðstæður og sérhver viðbót við
flotann muni aðeins auka á
skömmtun, rýra afkomu
sjómanna og útvegsmanna og
þar með þjóðarinnar allrar."
Svona einfalt er málið í raun,
en þótt fyrrverandi sjávarút-
vegsráðherra, sem hér var
vitnað í, skilji hver staðan er,
virðist ekki gilda hið sama um
þann, sem tók við ráðherradómi
af honum, Steingrím Hermanns-
son. Hann breytti þeim skýru
ákvæðum, sem Kjartan hafði sett
um takmörkun innflutnings
fiskiskipa fyrir rúmum tveimur
mánuðum, og feildi úr gildi þá
reglugerð, er Kjartan hafði sett.
Þar hafði verið kveðið á um, að
Fiskveiðisjóður mætti ekki veita
lán eða lánsloforð til smíða eða
kaupa á fiskiskipum frá út-
löndum nema með samþykki
sjávarútvegsráðuneytisins. Kjart
an hafði á sínum tíma lýst
yfir því, að ötilokað væri að
koma í veg fyrir stækkun fiski-
skipastólsins nema með slíku
ákvæði, sem í raun væri algert
innf lutningsbann.
Sá skrípaleikur, sem viðgeng-
ist hefur varðandi það, hvernig
menn fara í kringum regluna um
að eitt skip fari í stað nýs skips,
sem keypt er frá útlöndum, —
hef ur verið gerður að umtalsefni
hér í Vísi og verið nef nd dæmi um
það, hvernig menn möndla með
hlutina, jaf nvel með aðstoð ríkis-
stjórnarinnar, til þess að hægt sé
að senda úr landi úr sér gengna
gamla trébáta í stað nýrra og
fullkominna togara. I þeim
efnum virðast ráðamenn ekki
kunna sér nein takmörk.
Og það virðist ekki vænta veru-
legrar hugarfarsbreytingar hjá
Steingrími Hermannssyni,
sjávarútvegsráðherra í bráð.
Hann segir í viðtali í nýútkomnu
tölublaði Sjávarfrétta, að hann
sé að vísu sammála því, að f isk-
veiðif lotinn sé30% of stór, ef litið
sé mjög þröngt á málið", eins og
ráðherrann orðar það.
Síðan segir hann: „Það er til-
tölulega auðvelt að fá þessa út-
komu út úr dæminu, ef aðeins er
tekið inn í það sóknargeta og af li.
En ef dæmið er skoðað með tilliti
til þeirrar aukningar, sem
væntanlega verður í botnfiskafla
á næstu árum, og með tilliti til
byggðarsjónarmiða, held ég að
við getum sæmilega vel við unað,
ef við höldum flotanum svip-
uðum og hann er." Þetta voru orð
núverandi sjávarútvegs-
ráðherra.
Það er augljóst að hann vill
bíða eftir að þorskstofninn
stækki og halda í samkeppnis-
sjónarmið byggðarlaganna og í
stað þess að taka mið af blá-
köldum staðreyndum, stærð
fiskistofnanna og afkastagetu
skipanna. Kannski hann hyggist
slá Lúðvík Jósepsson út í skut-
togaramálunum og koma skut-
togara á hverja skoruvík.
' m ÉR SITThVaÐ SÖSfl "eð"fl" K jdí!
Opíö öpéf tíl Guðmundar Péturssonar. forstööumanns Tilraunastöövar Háskólans aö Keldum og
1 VIsi 22. mal s.l. birtist opið
bréf frá Guömundi Péturssyni,
forstöðumanni Tilraunastöövar
Háskólans aö Keldum, til rit-
stjóra Visis og min. — Ritstjóri
VIsis mun vafalaust svara fyrir
sig. Ég svara fyrir mig. — Þvi
miöur gætir verulegs misskiln-
ings I grein Guömundar Péturs-
sonar, sem ég raunar hélt aö
væri ekki lengur fyrir hendi,
eftir aö hafa rætt máliö
persónulega viö hann.
Ég hefi aldrei véfengt niöur-
stööur islenskra vlsindamanna
um nýrnaveiki i laxaseiöum i
stööinni aö Laxalóni 1976. Þessi
sjúkdómur var auk þess staö-
festur af erlendum visinda-
mönnum. Sjálfur átti ég þátt I
þvi, aö þekktur kanadiskur vis-
indamaöur, dr. Trevor Evelyn,
kom hingaö til lands. Hann
rannsakaöi fiska i Elliöaárstöö-
inni, aö Laxalóni og viöar. Hon-
um var hins vegar ekki heimilaö
aö gera athuganir á seiöum i
Kollafjaröarstööinni, þrátt fyrir
mikla reynslu og þekkingu á
sviöi fisksjúkdóma.
Ég hefi hins vegar ávallt og
ævinlega mótmælt þvi, aö
nokkur sjúkdómur hafi komiö
upp I regnbogasilungsstofni aö
Laxalóni. Þrátt fyrir margvls-
legar og Itrekaöar rannsóknir
hefur enginn kvilli fundist i
þeim stofni, enda hefur yfir-
dýralæknir þráfaldlega gefiö út
leyfi til útflutnings á regnboga-
silungshrognum, þar sem
hvergi hefur veriö getiö sjúk-
dóma I stofninum.
En hinir visu menn, sem um
þessi mál fjalla hér á landi,
viröast hafa haft Laxalónsstöö-
ina undir smásjá, ekki bara I
nokkur ár, heldur áratugi.
Engin önnur stöö hér á landi
hefur veriö undir eins eindregnu
eftirliti, og þó er öllum kunnugt,
aö fisksjúkdómar af einhverju
tagi hafa komiö upp I flestum
fiskeldisstöövum hér á landi. En
þessa sögu mun ég rekja siöar,
ef til þess veröur gefin ástæöa
og þar veröa öll gögn dregin
fram I dagsljósiö. Þau tala sinu
máli.
Það er sitthvað....
Jafn-samviskusamur maöur
og þú, Guömundur Pétursson,
hefur eölilega taliö nauösynlegt
aö svara þeim oröum minum i
forsiöufrétt Visis, ,,aö em-
bættismannavaldinu beri aö
taka sinnaskiptum eöa vikja
ella”. Þessum oröum er hins
vegar ekki beint aö þér, og heföi
þaö staöiö nær ýmsum öörum aö
svara þeim.
Á þessu stigi málsins mun ég
ekki fjalla um þann þrihyrning
(kannski ferhyrning) tregöulög-
málsins, sem aö verulegu leyti á
hlut aö þeirri óhamingju og nán-
ast harmleik, sem mál Skúla
Pálssonar á Laxalóni, er aö
veröa, eöa er þegar oröiö. Þaö
gefst nægur timi til aö fjalla um
þaö mál siöar, og vænti ég þar
verulegs stuönings frá þeirri
nefnd, sem svo itarlega og
vandlega hefur fjallaö um þetta
mál og skilaö tillögum til Al-
þingis.
1 þessu máli á ég engra hags-
muna aö gæta, eins og þegar er
fariö aö gefa I skyn. En þaö
„skyn” eru bara gömlu leikaö-
feröirnar, sem nú munu duga
skammt. Hér er á feröinni rétt-
lætismál. Ef ekki fæst á þvi leiö-
rétting, þá stoöar litiö allt tal
um réttarriki, lýöræöi og aö
allir séu jafnir fyrir lögunum.
Þetta er ljótt mál, og af þeirri
einföldu ástæöu hefi ég leyft
mér aö stuöla aö þvi, aö réttur
einstaklingsins gagnvart kerf-
inu yröi tryggöur.
Þaö er sitthvaö sósa eöa kjöt,
visindalegar rannsóknir, (sem
ekki eru dregnar I efa) annars
vegar og þriggja áratuga
kerfislota hins vegar, þar sem
vægast sagt er beitt sérkenni-
legum aöferöum. — Ég haföi
vonaö, aö þetta deilumál yröi nú
til lykta leitt meö ákvöröun Al-
þingis um einhverjar bætur til
Skúla Pálssonar. Takist þaö
ekki veröur áfram barist. Kjósi
menn I þeirri baráttu aö beita
fyrir sig „sporöminkum” sem
skjaldarmerki rógs, veröa
dregin fram hin löngu spjótin.
Sú barátta yröi þó engum til
góös.
Grein dr. Sigurðar
Péturssonar.
Ég vona aö grein dr. Siguröar
Péturssonar, gerlafræöings, I
Vísi 22. mai s.l. hafi opnaö augu
manna fyrir þvi hvaö raunveru-
lega hefur veriö aö gerast. öll
neöanmols
Árni Gunnarsson, al-
þingismaður, svarar hér
opnu bréfi Guðmundar
Péturssonar, forstöðu-
manns Tilraunastöðvar
Háskólans að Keldum,
sem birt var í Visi fyrir
skömmu og fjallaði um
Laxa lónsmá lið svo-
kallaða.
saga máls Skúla á Laxalóni er i
hnotskurn orö dr. Siguröar. Ég
hvet alla áhugamenn um máliö
aö kynna sér þá grein. — Undir-
réttur haföi komist aö þeirri
niöurstööu I skaöabótamáli,
sem Skúli Pálsson höföaöi gegn
annarra. er lesa vilja
landbúnaöarráöherra og fjár-
málaráöherra f.h. rikissjóös, aö
rikissjóöur væri skaöabóta-
skyldur. En Hæstiréttur sýknaöi
rikissjóö, m.a. á eftirfarandi
forsendum:
„Vegna reynslu fyrri ára og
meö tilliti til fræöilegra viöhorfa
var eölilegt aö ráöuneytiö teldi,
aö gjalda bæri varhug viö flutn-
ingi og dreifingu erlendra dýra-
tegunda innanlands, ekki sist
vegna smitunarhættu,
en hér er um stjórnarat-
höfn að ræða, sem hlítir
mati ráðuneytisins".
Stjórnarathafnir i máli þessu
eru orönar æriö margar á liön-
um áratugum, og mjög er um-
deilanlegt hvort þær hafa allar
veriöbyggöar á réttsýni og hlut-
lægu mati. — Þaö eru þessar
stjórnarathafnir, þetta kerfi,
sem gagnrýnin beinist aö. Ef
kerfiö, eöa fulltrúar þess, geta
ekki lagaö sig aö nútimalegum
viöhorfum, horft hlutlægt á
hvert mál, þá á þaö kerfi aö
vikja.
Aö lokum vil ég segja þetta
viö Guömund Pétursson: VIs-
indalegar niöurstööur þinar hefi
ég ekki rengt. Ekki heldur þá
fullyröingu þina, aö hér á landi
væru ekki nægilega góöar aö-
stæöur til eftirlits meö fisksjúk-
dómum. Og ég er sannfæröur
um, aö þú hefur oröiö var viö
nokkurn draugagang i húsa-
kynnum þess kerifs, sem notaö
hefur niöurstööur þinnar stofn-