Vísir - 07.06.1980, Blaðsíða 9

•*_-’tTL''l> TL.’X.
‘ «i \ v
l'Lv
.I.
Rikissaksóknari ákvaö fyrir
skömmu, samkvæmt ósk frá
forráöamönnum Ríkisút-
varpsins aö fela Rannsóknar-
lögreglu rikisins aö framkvæma
á þvi rannsókn, hve mikil brögö
væru aö þvl, aö fólk skoöaöi efni
af myndsegulböndum i sjón-
varpstækjum á heimilum sinum
meöal annars i fjölbýlishúsum i
Reykjavik og Kópavogi. Eftir
frumkönnun óskaöi sakóknari
eftir aö rannsóknarlögreglu-
menn geröu Itarlegri rannsókn
á þessu „hættulega” máli, og
kraföist þess jafnframt, sam-
kvæmt fréttum, aö hald yröi
lagt á tækjabúnaö, sem notaöur
væri I þessu sambandi, svo sem
myndsegulbönd, leiöslur og
fleira þvi um likt.
Rökstuddur grunur lék vist á,
aö þessi starfsemi bryti i bága
viö gildandi útvarpslög og mun
þá aöallega átt viö þau tilvik þar
sem nokkrir aöilar eiga mynd-
segulbandstæki saman, og
tengja þaö viö tæki sin þannig
aö hægt sé aö skoöa efniö i
mörgum ibúöum i einu.
VÍSLR
Laugardagur 1. júnl 1980.
Þótt mörg mál séu til
meðferöar hjá embætti
ríkissaksóknara um þess-
ar mundir snerta fá
þeirra ef nokkur frelsi al-
mennings í þessu landi
jafnmikið og rannsóknin
á myndsegulbandanotkun
í f jölbýlishúsum á höfuð-
borgarsvæðinu. Yfirlýs-
ingar háttsettra aðila í
lögreglu- og dómskerfinu
um málið hafa orðið fólki
mikið ihugunar- og um
ræðuefni/ enda ekki að á
stæðulausu og er því ætl
unin að taka málið til
meðferðar í ritstjórnar
pistlinum að þessu sinni
ásamt vangaveltum um
frjálsan útvarpsrekstur.
Þaö voru einmitt einstakl-
ingar, sem hófu útvarpsrekstur-
inn hér á landi, en rlkiö hefur
aftur á móti einokaö þá starf-
semi frá þvi áriö 1928.
Aðrir fái útvarpsleyfi.
Þaö er ekki veriö aö biöja um
aö Rikisútvarpiö veröi lagt
niöur, heldur aö lögum og reglu-
geröum veröi breytt á þann
hátt, aö einokuninni veröi aflétt
og hægt veröi aö veita öörum
aöilum heimild til þess aö
stunda útvarpsrekstur á af-
mörkuöum svæöum. Sllkt yröi
aö sjálfsögöu háö ýmsum skil-
yröum á svipaöan hátt og tiök-
ast I þeim löndum þar sem
leyföur er rekstur sjálfstæöra
útvarpsstööva, eins og til dæmis
I Bandarikjunum.
Þar stendur rikiö ekki fyrir
neinum útvarpsrekstri sjálft,
heldur veitir opinber nefnd
samtökum, fyrirtækjum og ein-
staklingum leyfi til útvarps og
sjónvarpsreksturs á ákveönum
svæöum, úthlutar bylgjuiengd-
um og rásum og fylgist meö aö
þær reglur sem settar eru um
efni og þjónustu séu haldnar.
Ef stöö gerist brotleg I þeim
efnum missir hún einfaldlega
rekstrarleyfiö.
Hvers vegna ekki á Is-
landi?
Margar útvarpsstöövanna i
Bandarikjunum eru sérhæföar á
þann hátt aö þær flytja aö
meginhluta til ákveöna tegund
efnis, ýmist til fræöslu eöa
skemmtunar. Aörar leggja
áherslu á ákveönar tegundir
tónlistar, en liflegar fréttir og
auglýsingar I þeim stil, sem
tiökast hefur hér i sjónvarpinu
setja svip á útsendingar flestra
útvarpsstöövanna. Meöal sjón-
varpsstöövanna eru auk stööva
meö blandaö efni sérstakar
fræöslustöövar, sem senda efni
sitt til ákveöinna „áskrifenda”
um lokaö kerfi og er þá sneitt
Einkanot, einokun og
Ijósvakamidlun ríkisins
Fólkið orðið mjög hvekkt
1 leiöara hér i Visi um þessi
mál á dögunum var lýst þeirri
skoöun, aö ekkert væri i sjálfu
sér viö þvi aö segja, aö opinber-
ir aöilar könnuöu, hvort sllk
notkun á heimilistækjum stang-
aöist á viö gildandi lög, en i staö
þess aö beita harkalegum aö-
geröum og gera tækjabúnaöinn
upptækan, töldum viö aö menn
ættu aö flýta sér hægt aö fara aö
þessu öllu meö gát.
Þaö er þvi miöur staöreynd,
aö fólk er oröiö hvekkt á enda-
lausum afskiptum hins opinbera
af öllu, sem þaö gerir. Nær tak-
markalaus skattheimta rlkisins
af myndsegulbandstækjum eins
og öörum heimilistækjum ætti
aö nægja þvl i þessum efnum og
eignaupptaka er einkar ógeö-
felld.
Fjölbreytt efniá
snældum
Myndsegulbandstæki eru hér
sem annars staöar I vestrænum
lýöræöisrikjum seld á almenn-
um markaöi en vegna þess hve
dýr þau eru hafa ibúar á fjöl-
býlishúsum staöiö sameiginlega
aö kaupum slikra tækja.
Allmikiö er um þaö, aö fólk
taki upp úr sjónvarpinu efni,
sem þaö skoöar svo I góöu tómi,
en meginnotkunin i f jölbýlishús-
unum mun aftur á móti vera sú,
aö leika af myndsnældum efni
af ýmsu tagi, sem fólk ýmist
tekur á leigu eöa kaupir á al-
mennum markaöi. Slikt efni er
hægt aö fá I verslunum bæöi hér
á landi og erlendis og er þaö
yfirleitt selt meö öllum réttind-
um til einkanota á sama hátt og
til dæmis hljóösnældur eöa
hljómplötur.
Mikiö af kvikmyndunum, sem
eru á boöstólum i sllku formi
eru nýjar kvikmyndir og selja
framleiöendur þær til einkanota
á þennan hátt samtimis þvi,
sem þær eru sýndar i kvik-
myndahúsum, en sjónvarps-
stöövar fá yfirleitt ekki bió-
myndir til sýningar fyrr en þær
eru komnar nokkuö til ára
sinna.
Framboöiö á sjónvarpsefni af
þessu tagi er oröiö geysimikiö
og fjölbreytt, bæöi ætlaö til
skemmtunar og fróöleiks og þvi
hægt aö setja saman úr þvl fjöl-
breytta sjónvarpsdagskrá aö
smekk hvers og eins.
Einkaaf not einkaaðila
Sllk notkun á myndsnældum
hefur um alllangt skeiö tiökast i
opinberum stofnunum til dæmis
sjúkrahúsum og einnig i varö-
skipum rikisins. A nú einnig aö
leggja bann viö notkun hjá rlk-
inu sjálfu?
Þetta efni er ekki sent út á
öldur ljósvakans eins og efni út-
varps eöa sjónvarps og þaö nær
alls ekki til almennings. Þaö er
ekki flutt I ágóöaskyni og ekki er
seldur aögangur aö sýningun-
um.
Þeir aöilar, sem rannsóknar-
lögreglunni var sigaö á voru
einkaaöilar, sem höföu einkaaf-
not af einkaeign sinni innan
veggja húseigna sinna. Ef þaö
telst ekki útsending, þegar efni
er flutt af myndsegulbandi beint
I sjónvarpstæki, sem er I nám-
unda viö þaö, hvers vegna ætti
þaö þá aö veröa aö útsendingu,
þegar þráöurinn sem merkiö
berst eftir er oröinn svolítiö
lengri og tengdur viö fleiri tæki,
ólafur Ragnarsson
ritstjóri skrifar
ritstjórnar
pistlll
ef eigendur eiga þar einir hlut
aö máli?
Lögin ekki í takt
viðtímann
Þegar þessi mál voru gerö aö
umtalsefni I forystugrein hér i
VIsi fyrir um þaö bil hálfum
mánuöi var meöal annars kom-
ist svo aö oröi:
„Ef niöurstaöa saksóknara
veröur sú, aö einkaafnot fólks af
myndsegulbandstækjum séu
lögbrot, er ljóst aö lögin eru ekki
i takt viö timann, enda eru þau
samin áöur en menn áttuöu sig á
þessari hrööu framþróun tækn-
innar. Lögunum veröur þá ein-
faldlega aö breyta, eöa ætla
menn kannski aö banna segul-
bönd? Einhvers staöar veröur
aö setja mörkin”.
Eflaust finnst þeim kerfis-
körlum, sem vilja ganga hart
fram i myndsegulbandamálinu
fráleitt aö breyta lögunum. Þeir
vilja sennilega uppræta þennan
afþreyingarmöguleika fólksins,
sem keypt hefur sér segul-
bandstækin I góöri trú.
Auövitaö yröi aö láta reyna á
þaö á Alþingi, hvort meirihluti
kjörinna fulltrúa almennings I
þessu landi vill viöhafa vinnu-
brögö lögreglurikja eöa stuöla
aö þvi aö lifiö hér þróist áfram i
frelsisátt. Ef þeir yröu á móti
þvi aö fólk fengi aö horfa á sitt
eigiö sjónvarpsefni, leikiö af
snældum myndbanda, sem þaö
á sjálft og sýnt á skjám sjón-
varpstækja, sem þaö hefur
keypt fyrir aflafé sitt, — þá
erum viö ekki á réttri leiö.
Einkarétturinn verði af-
numinn.
Baráttan gegn forneskjuleg-
um hugsunarhætti þeirra, sem
vilja stööva innanhúsnotkun
myndbanda og efnis þeirra, er
einn liöur I þeirri frelsisbaráttu,
sem tiltölulega nýlega er hafin á
vettvangi ljósvakamiölanna, út-
varps og sjónvarps.
Hún miöar aö þvi aö afnema
einkarétt rikisins til þess aö
stunda fjölmiölun af þessu tagi.
Hvers vegna á sá þáttur fjöl-
miölunar aö vera i höndum
rikisvaldsins fremur en miölun
efnis og upplýsinga á prenti? Ef
einstaklingar, samtök, stofn-
anir eöa sveitarfélög hafa hug á
aö leggja út I slikan rekstur ætti
þeim aö vera þaö jafn frjálst og
aö gefa út blöö og timarit.
hjá auglýsingum en reksturinn i
þess staö grundvallaöur á af-
notagjöldum.
Hvers vegna skyldi Islending-
um ekki vera treystandi til þess
aö fylgja settum reglum varö-
andi rekstur útvarps- eöa sjón-
varpsstööva eins og fólki I ýms-
um öörum vestrænum lýöræöis-
rikjum?
Hvaö mælir á móti þvi, aö þeir
aöilar, sem áhuga hafa á aö
reyna rekstur staöbundinna út-
varpsstööva og eru reiöubúnir
til aö taka á sig þær fjárhags-
skuldbindingar, sem þvl fylgja
fái aö spreyta sig? Ekkert
annaö en úreltur lagabókstafur.
Hefði eitt blað á vegum
ríkisins verið betri
kostur?
Hefur þaö skaöaö islensku
þjóöina eöa menningu hennar,
aö hér hefur veriö rikjandi
prentfrelsi, og útgáfa frétta-
blaöa og timarita veriö leyfö?
Halda menn i rauninni aö viö
heföum komist betur af ef rlkis-
valdiö heföi fengiö einkarétt á
miölun prentaös máls og 1 staö
blaöa-og timarita sem gefin eru
út af félögum, samtökum, fyrir-
tækjum og einstaklingum væri
hér gefiö út eitt á vegum Is-
lenska rikisins? Eöa aö engar
bækur mætti gefa út nema hjá
Bókaútgáfu rlkisins?
Hvers vegna eigum viö þá
sætta okkur viö aö rikiö hafi
einkarétt á aö stunda þann þátt
nútlma fjölmiölunar, sem fram
fer á öldum ljósvakans eöa um
lokuö kapalkerfi?
Forvitnilegt væri aö fá svör
einokunarmanna viö þessum
spurningum.
ólafur Ragnarsson.
i