Vísir - 28.06.1980, Blaðsíða 5

VÍSIR
Laugardagur 28. júní 1980.
„Ég var á tunglinu..."
— Tunglferöirnar höföu mikil áhrif á suma bandarisku geimfarana
Hvað um þá menn sem
sjálfir fóru til tunglsins?
Tólf Bandaríkjamenn hafa
ýmist farið í spássitúr eða
ökuferð á tunglinu. Varð
þeim meint af? Urðu þeir
tunglsjúkir?
Vlst er um þaö aö ekki var
tunglgangan þeim beinlinis holl.
Flestir þessara manna lentu I
miklum andlegum erfiöleikum
þegar þeir snéru heim
frá stefnumóti sinu viö karlinn
I tunglinu og sumir þeirra
hafa ekki oröiö samir siöan. Er
þetta merkilegra en ella fyrir þá
staöreynd aö tæpast hafa and-
legar væluskjóöur eöa rolur veriö
sendar I þessa miklu þolraun,
heldur stórir, sterkir og Imynd-
unaraflssnauöir strákar. Hin
stutta tunglganga heföi ekki átt
aö riöa þeim aö fullu. En griöar-
leg, yfirþyrmandi tilfinning
smæöar og einmanaleikl helltist
yfir þá flesta á tunglinu og á jörö-
inni fannst þeim þeir utanveltu,
vandamálin litilmótleg og fárán-
leg meö tilliti til geimsins og
tunglsins.
Neil Armstrong, sjálf hetjan,
fór býsna vel út úr þessu. Hann
hefur lengst af síöan veriö pró-
fessor viö Verkfræöiháskólann I
Cincinnati, Ohio, en þó haft sig
eins lítiö I frammi og frekast hef-
ur veriö unnt. Má jafnvel segja
hann hafi veriö I felum siöustu 11
ár. Félagi hans, Edwin Aldrin —
kallaöur „Buzz” — fór hins vegar
gersamlega yfir um. Hann lenti I
miklum vandræöum, skildi viö
konu sina og fór aö drekka. Ekki
bara þaö: heldur fór hann aö
drekka mikiö. 1 mörg ár var
„Buzz” lltiö annaö en róni sem
vældi um tungliö og tunglferöina
slna. Svo fór hann aö sækja á
brattann aftur, hætti aö drekka og
hefur reynt aö hífa sig upp úr vol-
æöinu.
„Iss, tunglferöin var barasta
barnaleikur miöaö viö baráttu
mlna viö alkóhólismann,” segir
„Buzz” nú, þegar hann er oröinn
edrú.
Þaö var svo sameiginlegt
mörgum geimförum aö eftir aö
hafa yfirgefiö N.A.S.A. — þ.e.a.s.
bandarisku geimferöastofnunina
Edwin „Buzz"AIdrin lenti I miklum erfiöleikum þegar niður á
jöröina kom, hann fór aö drekka.
— og farið til tunglsins fóru þeir
aö grúska I alls konar dultrú og
kukli. Edgar Mitchell lagði stund
á einhvers konar huglæknisfræöi
en, sem góöum Bandarlkjamanni
er von og vlsa, nýtir hann þekk-
ingu slna aöallega til þess aö
hjálpa misheppnuöum kaup-
sýslumönnum.
Þeir James Irwin og David
Schott uröu báöir fyrir miklum
áhrifum af tunglinu, svo mjög aö
James Irwin fékk dellu fyrir Guöi
og prédikar hann æ siöan meö
skírskotun til tungslins. Scott
dundar sér á hinn bóginn viö
„geimiönaö” og skrifar ljóörænar
frásagnir I National Geographic
um „kalda og þögla fegurö
tunglsins”. Annar tunglfari,
Charles Duke, gekk I flokk meö
James Irwin og prédikar Guö á
tunglinu en höndlar auk þess meö
vörur.
Flestir, ef ekki allir tunglfar-
arnir, hafa farið útl „bissness” og
gengur harla vel. Þeir eru alla
vega flestir rlkir menn þó sumir
séu þunglyndir og hafi skiliö viö
konur slnarsemekkiskildu þá eft-
ir feröina frægu. Meöan þeir unnu
fyrir N.A.S.A. voru þeir útvalinn
hópur sem laut ströngum aga,
„þaö var einsog aö útskrifast aft-
ur úr menntaskóla aö fara frá
N.A.S.A.,” sagöi Eugene Cernan
og fannst illt. Tveir þeirra gátu
ekki horfst I augu viö „venjulega
lifiö” á ný og földu sig innan fyr-
irtækisins, John Watts Young —
sem áætiað er aö stýra geim-
skutlunni Columbia I hennar
fyrstu ferö — og Alan L. Bean
sem stjórnar nú þjálfun nýrra
geimfara.
Vlst er aö þaö er enginn leikur
aö heimsækja mánann. Og þó var
Neil Armstrong á tslandi.
einn þeirra sem lét hafa þaö eftir
sér aö hann byggist ekki viö aö
tunglferöin yröi hápunktur llfs
hans. Það var Harrison H. Schm-
itt. Hann er eini óbreytti borgar-
inn sem fór til tunglsins, jarö-
fræöingur frá Harward. Siöan
hefur þaö gerst aö Harrison
Schmitt er oröinn öldungadeildar
þingmaöur á Bandarlkjaþingi
fyrir Republikanaflokkinn. Þar
hefur hann vakið hneykslan
margra gamalla og grónna þing-
manna meö kröfum um aö „ljúka
málinu af”, „leysa vandamálin
strax” o.s.frv. Þeir yppa öxlum
þegar hann ber á góma og kalla
hann „Senator Moon Rock”...
Edgar Mitchell notar hugarorku
og dularlækningar til aö hjálpa
misheppnuöum bissnismönnum”.
Alan Shepard selur bjór.
Charles Duke vill aftur fara til
tunglsins.
Harrison H. Schmitt situr i
öldungadeildinni...