Morgunblaðið - 11.05.2002, Síða 28

ERLENT
28 LAUGARDAGUR 11. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
NIÐURSTÖÐUR nýrra athugana
benda til þess að sykurpillur virki
jafnvel og lyf á borð við Prozac,
Zoloft og Paxil við meðhöndlun á
þunglyndi. Samkvæmt niðurstöð-
unum hafa flestar þær tilraunir
sem lyfjafyrirtæki hafa gert á und-
anförnum áratugum leitt í ljós, að
svokölluð lyfleysa – eða sykurpillur
– virka jafnvel, eða jafnvel betur,
en þunglyndislyfin.
Hafa fyrirtækin orðið að gera
fjölda tilrauna til að fá fram já-
kvæða niðurstöðu úr tveim tilraun-
um, en bandaríska matvæla- og
lyfjaeftirlitið (FDA) krefst þess að
jákvæðar niðurstöður fáist úr
a.m.k. tveim tilraunum til þess að
lyf fáist samþykkt. Það sem meira
er, sykurpillurnar valda greini-
legum breytingum á sömu svæðum
í heilanum og þunglyndislyfin virka
á, að því er segir í niðurstöðum
nýju rannsóknanna.
Lyfleysuáhrifin vel þekkt
Vísindamenn hafa lengi notað
lyfleysu, pillur sem ekki innihalda
nein virk efni, til þess að greina á
milli „raunverulegra“ áhrifa lyfja
og „blekkjandi“ tilfinninga sjúk-
linga. Svokölluð lyfleysuáhrif – þ.e.
þegar sjúklingum finnst þeim líða
betur eftir að þeir hafa verið með-
höndlaðir með svona gervilyfjum –
eru alþekkt í læknisfræði. Sjúkling-
ar sem taka þátt í lyfjatilraunum fá
ekki að vita hvort þeir eru að taka
lyf eða lyfleysu.
En hinar nýju athuganir benda
til þess, að lyfleysuáhrifin gegni
mjög stóru hlutverki í meðhöndlun
á þunglyndi – þar sem það, hvernig
fólki finnst því líða, sker úr um
hvort það er heilbrigt eða veikt.
Þessar niðurstöður kunna að varpa
ljósi á niðurstöður ýmissa tilrauna,
eins og til dæmis einnar sem greint
var frá í síðasta mánuði þar sem
borin voru saman áhrif jurtalyfsins
gullrunna (St.John’s Wort) og
þunglyndislyfsins Zoloft. Jurtalyfið
læknaði 24% þeirra þunglyndis-
sjúklinga sem tóku það, Zoloft
læknaði 25% – og lyfleysan læknaði
32% þeirra þunglyndissjúklinga
sem fengu hana.
Skiptir umhyggjan mestu?
Þessar nýju niðurstöður þýða
ekki að þunglyndislyf hafi enga
virkni. En læknar og vísindamenn
segja að þær bendi til þess að
Bandaríkjamenn ofmeti áhrif
lyfjanna, og að helsta gagnsemi
lyfjanna stafi í raun af þeirri
umönnun og umhyggju sem sjúk-
lingum sé sýnd þegar lyfjatilraunir
séu gerðar – en þær milljónir sjúk-
linga er taki lyfin dags daglega
njóti ekki þessara kosta.
Sjúklingur sem tekur þátt í til-
raun er stendur í tvo mánuði er
rannsakaður af sérfræðingum og
sérþjálfuðu hjúkrunarfólki í um
tuttugu klukkustundir, segir Arif
Khan, geðlæknir í Seattle, sem
rannsakaði lyfleysuáhrif í rann-
sóknarniðurstöðum sem sendar
voru FDA. Þátttakendur í rann-
sóknunum – þ.á m. þeir sem fá lyf-
leysupillur – eru spurðir nákvæmra
spurninga um hvernig þeim líði og
vandlega er fylgst með öllum breyt-
ingum á andlegu ástandi þeirra. Til
samanburðar, segir Khan, ræðir
venjulegur þunglyndissjúklingur
við lækni í um 20 mínútur á mánuði.
Athugun Khans á 96 tilraunum
með þunglyndislyf á árunum 1979–
1996 sýndu að í 52 af hundraði til-
rauna var ekki hægt að sjá mun á
áhrifum þunglyndislyfsins og lyf-
leysunnar. Segir Khan að framleið-
endur Prozac hafi orðið að gera
fimm tilraunir til að fá fram já-
kvæðar niðurstöður úr tveim, og
framleiðendur Paxil og Zoloft hafi
orðið að gera jafnvel fleiri tilraunir.
Khan kannaði niðurstöður sem
voru birtar í læknaritum.
Vandinn við flokkun
og greiningu
„Þetta varpar ljósi á þann vanda
sem við eigum við að etja við að
flokka og greina þá kvilla sem við
eigum í höggi við,“ sagði Thomas
Laughren, sem stjórnar þeim hópi
vísindamanna sem metur lyf fyrir
FDA. „Greining á geðsjúkdómum
er lýsing. Við höfum í raun ekki líf-
fræðilegan skilning á geðsjúkdóm-
um.“ Vísindamenn skilja ekki
taugaferlin sem liggja þunglyndi til
grundvallar – né hvers vegna lyf á
borð við Prozac og Paxil virka.
Í janúar sl. birti Andrew Leucht-
er, prófessor í geðlæknisfræði við
Háskólann í Kaliforníu í Los Angel-
es, niðurstöður rannsóknar þar
sem fylgst var með þeim breyting-
um er verða í heilanum í tengslum
við notkun lyfja á borð við Prozac
og Effexor. Þegar breytingarnar
voru bornar saman við breytingar í
heila sjúklinga sem höfðu tekið lyf-
leysu kom í ljós að í mörgum til-
vikum voru breytingarnar þær
sömu, í þeim hlutum heilans sem
taldir eru stjórna því í hvernig
skapi fólk er.
Áhrif sannfæringarinnar
Þegar tilrauninni var lokið og
sjúklingunum sem höfðu fengið lyf-
leysu var greint frá því að þeir
hefðu í raun ekki verið að taka lyf
hrakaði þeim fljótt. Sannfæring
fólks um mátt þunglyndislyfjanna
kann að útskýra hvers vegna fólki
sem tekur lyfleysuna batnar.
Sumir vísindamenn segja að lyfin
sjálf virki í raun vegna lyfleysu-
áhrifanna, en flestir geðlæknar eru
þeirrar skoðunar að lyfin sjálf hafi
áhrif. „Lyfin virka, og ég vísa á þau,
en þau eru ekki allt það sem þau
eru sögð vera,“ sagði Wayne Black-
mon, geðlæknir í Washington. „Ég
veit af fenginni reynslu við geð-
lækningar að lyfin ein duga ekki
til.“ Blackmon segir að þeir sem
sinni geðheilbrigðismálum ættu að
tvinna betur saman mátt lyfjameð-
ferða og áhrif sannfæringar og
samtalsmeðferðar.
The Washington Post.
Lyfleysa virðist
jafnáhrifarík og
þunglyndislyf
’ Við höfum í raun ekki líffræði-
legan skilning á
geðsjúkdómum ‘
JAPANSKIR ráðamenn eru sagðir
æfareiðir vegna þess, að kínverskir
lögreglumenn ruddust inn á lóð jap-
önsku ræðismannsskrifstofunnar í
borginni Shenyang í Norðaustur-
Kína. Þaðan höfðu þeir með sér tvær
konur og litla stúlku, líklega Norð-
ur-Kóreumenn, sem hugðust biðja
um hæli í Japan. Bandarískir sendi-
menn eiga nú í viðræðum við kín-
verska embættismenn um örlög
þriggja N-Kóreumanna, sem eru í
bandarísku ræðismannsskrifstof-
unni í borginni.
Junichiro Koizumi, forsætisráð-
herra Japans, hefur sent Peking-
stjórninni formleg mótmæli og fyr-
irskipað tafarlausa rannsókn á
málinu. Var haft eftir ráðuneytis-
stjóra hans, að vonandi hefði þetta
mál ekki mjög slæm áhrif á sam-
skipti ríkjanna en það væri komið
undir viðbrögðum Kínverja.
Kínverjar sögðu í yfirlýsingu á
fimmtudag, að lögreglumennirnir
hefðu verið að sinna þeirri skyldu
sinni að vernda japönsku sendiráðs-
mennina í samræmi við alþjóðalög
þegar þeir fjarlægðu tvær mann-
eskjur, sem taldar hefðu verið N-
Kóreumenn. Þá eru fréttir um, að
þrír aðrir hafi verið handteknir utan
ræðismannslóðarinnar.
Upptökur úr eftirlitsmyndavélum
japönsku ræðismannsskrifstofunnar
voru sýndar hvað eftir annað í jap-
önsku sjónvarpi í gær og á þeim má
sjá hvar kínverskir lögreglumenn
draga tvær konur og aðra með barn í
fangi í burt eftir að þær voru komn-
ar inn á lóðina og þar með á japanskt
yfirráðasvæði.
Samskipti Kínverja og Japana
hafa verið heldur stirð undanfarið og
óttast er, að þau versni enn vegna
þessa máls. Eru Kínverjar nánir
bandamenn N-Kóreustjórnar en
mikið er um, að fólk, sem hefur flúið
N-Kóreu, reyni að komast inn í
sendiráð erlendra ríkja í Kína eða
skrifstofur Sameinuðu þjóðanna.
Talsmaður bandarísku ræðis-
mannsskrifstofunnar í Shenyang
sagði í gær, að verið væri að ræða
örlög þriggja N-Kóreumanna, sem
þar hefðu leitað hælis. Vissi hún
ekkert hvað út úr þeim kæmi en
Kínverjar hafa skuldbundið sig
gagnvart N-Kóreustjórn til að senda
heim alla flóttamenn.
Japanir æfir vegna
framferðis Kínverja
Ruddust inn á lóð japanskrar ræðismannsskrif-
stofu og drógu burt n-kóreska flóttamenn
Tókýó, Peking. AP.
EINN beið bana og 14 bandarískir
hermenn slösuðust er tvær lestir
rákust saman í Tékklandi í gær. Var
um að ræða tvær flutningalestir og
var önnur að flytja bandarískan
herbúnað vegna heræfinga í vestur-
hluta landsins. Annar lestarstjórinn
beið bana. Svo virðist sem um mann-
leg mistök hafi verið að ræða. Hafði
einn starfsmaður járnbrautanna
beint lestinni með herbúnaðinn inn
á braut hinnar lestarinnar.
Lestarslys í Tékklandi
AP
FYRSTU nákvæmu, erfðafræðilegu
rannsóknirnar á miltisbrandsbakt-
eríunum, sem sendar voru ýmsum
viðtakendum í Bandaríkjunum
snemma síðasta vetrar, hafa leitt í
ljós, að örlítill munur er á þeim og
bakteríunum, sem Bandaríkjaher
ræður yfir í rannsóknastöð sinni í
Fort Detrick. Vonast er til, að þessi
uppgötvun geti auðveldað leitina að
þeim manni eða mönnum, sem sendu
bakteríuna. Sagði frá þessu í Wash-
ington Post í gær.
Munurinn er mjög lítill, nokkrar
stökkbreytingar, en vísindamenn-
irnir segja, að hann sýni samt, að
bakterían hafi upphaflega komið frá
Fort Detrick. Stökkbreytingarnar
hafi orðið síðar. Því sé sennilegt, að
hryðjuverkamaðurinn hafi komist
yfir bakteríuna í einhverri þeirra 20
rannsóknastöðva, sem unnið hafa
með bakteríur frá Fort Detrick.
Komið hefur fram hjá talsmönn-
um bandarísku alríkislögreglunnar,
að enn hafi engar áreiðanlegar vís-
bendingar komið fram en líklegast
sé talið, að um sé að ræða Banda-
ríkjamann með vísindaþekkingu og
hafi hann verið einn að verki.
Nýr áfangi í rann-
sókn miltisbrands-
hryðjuverka
GIANFRANCO Fini, aðstoðarfor-
sætisráðherra Ítalíu, sem lýsir
sjálfum sér sem „síð-fasista“, er
velkominn til Ísraels þrátt fyrir
fortíð flokks hans og gamalt gyð-
ingahatur. Lét Shimon Peres,
utanríkisráðherra Ítalíu, svo um-
mælt í gær er hann lagði upp í ferð
til Ítalíu.
„Við dæmum ekki fólk eftir for-
tíðinni, heldur nútíðinni,“ sagði
Peres en Fini hefur lengi langað til
að fara til Ísraels. Ítalskir gyðing-
ar hafa hins vegar alltaf sett sig
upp á móti því. Einn helsti leiðtogi
þeirra, Amos Luzzatto, sagði fyrir
nokkru að hann tryði því ekki að
Fini hefði í raun hafnað fasism-
anum.
Fini vel-
kominn í
Ísrael
Róm. AFP.