Morgunblaðið - 11.05.2002, Side 65
BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MAÍ 2002 65
ÞAR SEM ég er svo gamall að ég er
eins dags maður koma mér borg-
arstjórnarkosningar ekkert við. Ég
sé það í blöðum og í sjónvarpi að því
er haldið fram að verið sé að gera
nýtt land fyrir utan Granda með að-
keyrðu grjóti, þá spyr ég bara hvar
hefur þetta fólk verið? Ekki vestur í
bæ. Það eru svona 15 ár síðan Perl-
an sótti sand á Akureyjarrifið og
kom í vesturhöfnina og dældi í gegn-
um rör yfir Granda til að gera upp-
fyllingu og þarna er búið að byggja
mörg hús og fiskvinnslustöðvar. Þar
er Sorpa og Olís-bensínstöð og
þarna er tvöfaldur vegur. Grjót var
notað yst til að verjast sjógangi og
einu sinni sá ég það að verið var að
færa grjóthleðsluna framar, eftir að
bætt hafði verið meiri sandi við upp-
fyllinguna. Dælt var af sjó undir ol-
íutankana í Örfirisey. Þeir standa á
sanduppfyllingu. Svo einfalt er það.
Til þess eru vítin að varast þau. Á
stríðsárunum var Öskjuhlíðin brotin
niður í stórum stíl og sett ofan í
Vatnsmýrina og Rauðhólarnir þar
yfir. Þar voru unnin óbætanleg nátt-
úruspjöll. Aðalsandnám borgarinnar
var í bökkunum innan við Elliðaár
og hundruð tonna af sandi voru flutt
úr landi sem ballest í skip sem komu
með vistir fyrir herinn og höfðinn
var sprengdur og brotinn niður í
púkk í göturnar í Kjafthúsinu, grjót-
mulningsvél á vegum Reykjavíkur-
borgar. Það er líka misskilningur að
verið sé að búa til nýtt land fyrir ut-
an Granda. Þarna var land í eina tíð
og meðal annars fyrsti kaupstaður í
Reykjavík. Það var líka stórbýli í
Örfirisey með 3–5 kotum, svo-
nefndri hjáleigu. Allt þetta fór í einu
versta veðri sem sögur fara af, þ.e.
Básendaveðrinu 1799 í janúar. Þá
eyddist Básendakaupstaður og
Gróttan losnaði frá nesinu. Þá fór
hálft túnið í Örfirisey og varð til lón
inni í miðju túni. Talandi um það
sem áður var þá sé ég ekki mikið
gert í því, enda kannski ekki gott við
að eiga. Ufsasteinninn er löngu
kominn í kaf og hin fræga Selsvör
og Ánanaustavör. Klapparvör er
löngu horfin. Þar stóð gamla Olís-
bensínstöðin. Á Kolbeinshaus, sem
margir heyrðu minnst á daglega á
þeim tíma sem Jón Múli var í morg-
unútvarpinu, enda hafði hann frá
mörgu að segja sem þar var að ger-
ast, er kominn vegur og líka yfir
báða kirkjusandana. Kannast nýju
borgarfulltrúarnir við Köllunar-
klett? Þaðan var kallað þegar þurfti
að ná sambandi við Viðey. Hafa þeir
heyrt nefnda Vatnagarða? Þar er
búið að fylla upp þær tjarnir sem
þar voru en þar var aðsetur sjóflug-
vélanna upp úr 1930 þegar við tók-
um tæknina í okkar hendur í sam-
göngumálum og svo mætti lengi
telja. Eftir að fyrirbæri sem nefnt
hefur verið Geirsnef var búið til var
gengið frá fuglaparadís vað-
fuglanna. Hundar nota staðinn til að
skíta á. Þannig er það. Nóg er komið
af því sem ekki verður aftur tekið en
vonandi verður reynt að skemma
sem minnst, hverjir sem ráða, svo
lífið verði betra fyrir þá sem þá lifa
og þess njóta.
GUÐMUNDUR BERGSSON,
Sogavegi 178, Reykjavík.
Sandur og grjót
Frá Guðmundi Bergssyni:
HÚN er fimm ára í dag, úti er sól og
hægur vindur. Litla stelpan opnar
augun og eitt andartak skynjar hún
fegurð dagsins og upplifir tilhlökkun,
hún á afmæli í dag. En á einu and-
artaki, eins og hendi sé veifað, kemur
hnútur í magann, hjartað slær á fullri
ferð og hún svitnar í lófunum. Í dag
getur hún ekki forðast það sem hún
ekki skilur. Fullorðinn mann sem
hún á að bera virðingu fyrir, fullorð-
inn mann sem henni er kennt að bera
fullt traust til, fullorðinn mann sem
gefur sér það vald að brjóta niður og
eyðileggja tilveru hennar sem barns.
Mamma er komin inn í herbergið og
kyssir litlu stelpuna til hamingju með
daginn og umlykur hana væntum-
þykju og ást. Litla stelpan veit að
ennþá elskar mamma hana, en litli
óþroskaði barnshugurinn segir henni
að ef mamma viti hve lítilfjörleg og
ógeðsleg litla stelpan hennar sé eigi
hún á hættu að missa þessa móður-
elsku. Hann sem hún á að treysta
hefur sagt henni það. Í tvö ár hefur
litla stúlkan búið við það sem við full-
orðna fólkið köllum kynferðislega
misþyrmingu gagnvart börnum en
hún kallar „það sem enginn má vita“.
Í tvö ár af fimm hefur hún upplifað
þessa verstu martröð, sem áreitni er,
og það eiga mörg ár eftir að líða þar
til hún getur sagt einhverjum frá
skelfingunni, niðurlægingunni,
hræðslunni, sársaukanum og möl-
brotnu sjálfsálitinu. Þessi litla fimm
ára stelpa hefur á stuttri ævi búið sér
til annað land í huganum, land þar
sem hún getur hlaupið í skjól og þar
sem ekki er til sársauki og skelfing;
hún gerir bara það sem hann segir,
hversu ógeðslegt sem það er. Hún
veit að hún kemst ekki undan þess-
um stóru sterku höndum sem halda
henni í helgreipum og hún veit líka
að þetta tekur fljótt af og á meðan
skreppur hún í hugarlandið þar sem
enga skelfingu er að finna.
Hún er orðin tólf ára, skelfing ár-
anna á undan er greypt í hugann.
Hún lítur í spegilinn sem hangir á
vegg í herberginu hennar; sjálfsvirð-
ing, sem allir einstaklingar eiga rétt
á, er svo fjarri hennar hugarheimi.
Henni finnst hún skítug, ljót og feit. Í
speglinum sér hún sér til skelfingar
að brjóstin eru að stækka.
Hræðsla er hennar upplifun við
svo eðlilegum atburði sem þroska-
einkenni eru. „Ó góði guð, ekki láta
þau stækka meir, honum finnst það
svo spennandi.“ Hún þýtur að fata-
skápnum og dregur út víðustu peys-
una sem hún sér í þeirri von að ekk-
ert sjáist. Í einu horninu á skápnum
hefur hún komið sér upp stafla af
þvottapokum sem hún bleytir og not-
ar á kynfærin þegar hann hefur lokið
við að handfjatla hana. Hann kemur
svo oft beint úr vinnu. Seltan situr
enn á höndum hans þegar hann gríp-
ur stelpuna í fangið og fullnægir
þeim þörfum sem þessir fársjúku
einstaklingar hafa.
Tíminn líður, hún er orðin 35 ára,
búin að gifta sig, kaupa sér hús, eign-
ast börn … hún ætti að vera ham-
ingjusöm. En það er alltaf þessi van-
líðan, kvíðaköst, minnimáttarkennd
og hræðsla. Hún á alltaf róandi töflur
uppi í skáp. Þær verða alltaf að vera
til; pillur sem hafa fylgt henni eins og
góður vinur allt frá unglingsárum en
þær falla undir þann flokk sem hún
kallar „það sem enginn má vita“.
Hún á orðið heilan haug af minning-
um um „það sem enginn má vita“. Og
með þær minningar hefur hún orðið
að burðast allt frá fyrsta degi mis-
notkunar. Alltof oft skýtur upp í hug-
ann sárum minningum um stórar
hendur sem halda henni í helgreip-
um, sársauka í kynfærum, ógleði og
hræðslu.
Viðbjóður í felum öll bernskuárin,
misþyrmingar og kynlífsleikir á
litlum börnum sem geta enga björg
sér veitt. – Börn sem verða fangar
eigin ótta, sársauka og leyndarmála
er meira en við fullorðna fólkið, sem
ekki höfum upplifað þetta, getum
gert okkur í hugarlund. Börn sem
hafa þolað þvílíkar hörmungar af
hálfu níðinga eru börn sem oftast
eiga sér ekki viðreisnar von sem full-
orðnir einstaklingar. Oftast eru þessi
níðingsverk á börnum mjög við-
kvæmt mál, gerendur eru oft ná-
tengdir eða meðlimir fjölskyldu, og
þarafleiðandi mjög erfitt um vik að
viðurkenna gerðir viðkomandi. En
það verður að athugast að gerandi er
í öllum tilfellum fársjúkur einstak-
lingur, sem ekki gerir greinarmun á
réttu og röngu og finnst ekkert at-
hugavert við þessa iðju sína, eins og
oft hefur komið fram í viðtölum við
slíka einstaklinga.
Frá því að við fæðum barnið inn í
þennan heim er því innrætt að bera
traust til fullorðna fólksins, hlusta á
leiðbeiningar, skammir, fyrirlestur
um það hvernig það eigi að haga sér,
hvað er rétt og hvað er rangt og síð-
ast en ekki síst taka á móti vænt-
umþykjuknúsi og kossum. Við erum
jú að reyna að ala upp heilsteyptan
einstakling sem á í framtíðinni að
þekkja muninn á réttu og röngu. En
inn í líf barnsins kemur fársjúkur
glæpamaður; það skiptir hann engu
máli hvað er rétt og hvað rangt og
með þessum einstaklingi brenglast
viðhorf barnsins til þeirra hluta sem
við foreldrar höfum reynt að innræta
því. Lífið verður kvöl eftir að níðings-
verkin byrja, níðingsverk sem geta
staðið í fjölda ára án þess að nokkur
einasti maður geri sér grein fyrir því.
Og á meðan við, sem heilbrigð erum,
gerum okkar besta til þess að þessu
litla barni líði vel fylgir kolsvört
móða og kvöl þessum einstaklingi út
allt lífið. Getum við sem foreldrar og
uppalendur látið afskiptalaust
hvernig dæmt er í þessum málum?
Getum við hlustað á og samþykkt
þvílíka endemis vitleysu sem á sér
stað í réttarkerfi þessarar þjóðar?
Getum við látið það viðgangast að
verið sé að rústa lífi fjölda barna á
ári? Er ekki kominn tími til aðgerða?
– Ef ekki nú þá hvenær?
EMILÍA GUÐGEIRSDÓTTIR,
Hlíðargötu 9, Akureyri.
Margt er
mannanna bölið
Frá Emilíu Guðgeirsdóttur:
Alltaf á þriðjudögum