Vísir - 14.07.1980, Blaðsíða 6

frumkvæOi að aðgerðunum
VÍSIR Mánudagur 14. júll 1980.
Frá þvi i siðustu viku,
hefur verbúðafóik i
Vinnslustöð Vestmanna-
eyja verið mjög i
brennidepli vegna yfir-
töku á verbúðunum að-
faranótt laugardagsins
5. júli til þess að mót-
mæla óhæfu húsnæði til
iveru og orðum húsvarð-
ar verbúðanna i Sjávar-
fréttum um verbúða-
fólkið. Lyklavöld voru
tekin af húsverði og bú-
ist var við þvi að lög-
reglan skærist i leikinn.
tír Reykjavik var mætt-
ur kvikmyndatökumað-
ur með hljóðupptöku-
tæki, frá baráttuhópi
farandverkafólks til
þess að mynda atburð-
inn.
Lögreglan ákvað hins
vegar að aðhafast ekk-
ert að svo stöddu.
í viðtali við Stefán Runólfsson,
framkvæmdastjóra Vinnslu-
stöövarinnar eftir þessa atburði,
hélt hann þvl fram aö aðgerðimar
heföu veriö gerðar aö undirlagi
utanaðkomandi aðila — hóps sem
komiö hefði með hljómsveitinni
Utangarðsmönnum til Eyja. Síð-
asta föstudag birtist svo yfirlýs-
ing I blöðunum, sem sögð var
vera frá 9 ibúöum verbúöanna en
um 25 eru þar íbúar alls. Af þess-
A steyptu gólfi undir súð, ofan við verbúðirnar, er skreið þurrkuð. Sprunga I gólfiorsakaði maðka ieinu herbergi verbúöanna.
Vfsír helmsækir hina umdeildu verbúð i vesimannaeyjum:
íbúarnir áttu ekki
ekki náö sömu réttindum og til
dæmis farandiverkafólk hjá rik-
inu. Þaö fær frltt fæði en við að
hálfu og það fær frlar ferðir heim
meö misjafnlega löngu millibili
en við ekki”, sagði Baldur Héð-
insson.
Vfsir leit inn á fleiri herbergi og
um 9 reyndust 5 vera starfsmenn
Vinnslustöövarinnar.
1 yfirlýsingu þessari segir að 9.
júll hafi íbúar verbúðar Vinnslu-
stöðvarinnar haldið fund klukkan
21.00 ásamt fulltrúum úr baráttu-
hópi farandverkafólks I Reykja-
vík. Þar hafi yfirtaka verbúöar-
innar verið rædd og umfjöllun
fjölmiöla um hana. 9 Ibúar ver-
búöarinnar samþykktu yfirlýs-
ingu þar sem mótmælt er ásökun-
um húsvaröar Vinnslustöövar-
innar I Sjávarfréttum og segja aö
aögeröin hafi einnig verið fram-
kvæmd til aö mótmæla og vekja
athygli á þvl að ófært sé með öllu
aö Ibúðarhúsnæöi verkafólks sé
undir sama þaki og fiskvinnslan.
Þar nefna þeir maðkaðar vistar-
verur af völdum skreiðar á loftinu
yfir verbúðinni, ólykt og hávaða,
og llfshættu sem stafar af eitruð-
um lofttegundum, s.s.
ammoníaki.
Þess er jafnframt krafist, að
taki húsvöröur ekki aftur opin-
berlega ummæli sln I Sjávarfrétt-
um, verði hann látinn hætta störf-
um.
Þá er mótmælt harðlega um-
mælum Stefáns Runólfssonar um
það að ibúar verbúðanna hafi
ekki átt frumkvæði að aðgeröun-
um, en staöhæft að aðkomufólk
hafi átt þar óverulegan hlut að
máli.
Þá er undir lok yfirlýsingarinn-
ar, bent á aö skortur á Ibúðarhús-
næöi fyrir verkafólk, byggðu ,,á
félagslegum grundvelli”, sé mik-
ill.
Daginn eftir barst VIsi eftirfar-
andi yfirlýsing:
„Við undirritaðir starfsmenn
og Ibúar verbúöar Vinnslustöðv-
arinnar undirritum hér með að
yfirlýsing sú er birtist I dagblöö-
unum 11/7 1980, var ekki samin af
okkur en vorum undir þrýstingi af
höfundi greinarinnar, Jónasi
Kristinssyni, til að undirrita yfir-
lýsinguna”.
Yfirlýsing þessi er undirrituö af
þeim 5 sem undirrituðu þá fyrri
og voru starfsmenn vinnslustöðv-
arinnar.
Sama dag barst einnig
eftirfarandi yfirlýsing:
„Við undirritaðir starfsmenn
og Ibúar Vinnslustöövarinnar I
Vestmannaeyjum, vottum hér aö
viö áttum engan þátt I þeirri yfir-
lýsingu sem send hefur verið fjöl-
Indriði Rósinbergsson og Guðlaug Gunnarsdóttir hafa komið sér
mjög vel fyrir i einu herberginu.
miölum 11/7 1980”. (Undirritaö af
9 manns).
Blaöamaður Vísis heimsótti
verbúðir Vinnslustöðvarinnar um
helgina til þess að kanna mála-
vexti og athuga hvar sannleikur-
inn lægi, hver átt hafi I raun upp-
tökin aö áöurgreindum aögerðum
og á hversu föstum grunni þær
voru byggöar.
Aðbúnaður.
Húsakynni verbúðarinnar eru á
efstu hæð I fiskvinnsluhúsi
Vinnslustöðvarinnar.
Inngangur er aöskilinn frá
vinnustaö og er gengið upp fllsa-
lagðan og snyrtilegan stigagang.
A sömu hæð og verbúöimar
eru, hefur Rannsóknastofa fisk-
iönaöarins húsnæði, þar sem að
sjálfsögöu er gætt fyllsta hrein-
lætis. A ganginum er einnig her-
bergi fyrir yfirhafnir verbúða-
manna þannig að enginn þarf aö
bera með sér ytri fatnaö inn á
hinar eiginlegu verbúðir.
I verbúðunum sjálfum, er til-
högun þannig að sitthvorum meg-
in viö breiöan gang liggja her-
bergi heimilismanna. Aö sjálf-
sögöu hafa Ibúarnir aðgang að
hreinlætisaðstöðu og þvottavél
hefur verið komiö upp svo Ibúarn-
ir geti þvegiö þar fatnaö sinn.
Þvottavélin hefur hins vegar
reynst erfið viðureignar og bilar
oft, þó þetta sé önnur vélin sem
keypt hefur verið frá þvi I vetur.
Þá er setustofa fyrir verbúða-
fólkiö — þar sem það getur einnig
horft á litasjónvarpið sem blöur
nú hljótt síns brúks uppi á hillu.
1 rúmgóðum herbergjum er
fataskápur, vaskur og nýir svefn-
sófar voru keyptir á verbúöirnar
áriö 1978.
Loftiö á verbúöunum er steypt
og er þar yfir nokkur súð. Það
rými sem þar hefur skapast, hef-
ur verið notað til skreiöarþurrk-
unar. Hiti leitar upp I gegnum
steypta plötuna og gegnumtrekk-
ur um þakiö þurrkar slöan skreið-
ina. Ein hurð er upp á loftiö og
liggur hún aö setustofunni. 1
kringum niðurganginn af loftinu,
eru lögð sóttdrepandi efni, þannig
að óþrifnaður fer ekki hjálpar-
laust þar niöur.
Verbúðirnar virtust vera mjög
snyrtilegar, gangurinn hreinn og
herbergi mjög þokkaleg, og báru
vitni um þrifna fbúa. Utan hinnar
biluðu þvottavélar ræddu Ibúarn-
ir helst um aö niðurföllin I sturt-
urnar vildu oft stlflast og höföu
þeir unnið að því með húsveröi,
aö hreinsa þau, án mikils árang-
urs.
Upptök og aðgerðir.
Stefán Runólfsson, sagði að svo
illa heföi viljaö til að sprunga hafi
leynst I loftplötunni i einu her-
bergjanna og þar viröist vera
sem maðkur hafi leitaö niður.
„Strax og þetta var ljóst, voru
ráðstafanir geröar til þess aö
stöðva þetta og var eitursóta-
blöndu hellt I sprungurnar, sem
reyndust vera I steypuflekasam-
setningunni”, sagði Stefán.
Vlsir náði tali af Baldri Héðins-
syni,17 ára aðkomumanni, sem
bjó á umræddu herbergi þegar
maökanna varö vart. Hann hefur
veriö á verbúðunum frá þvl I
byrjun febrúar.
„Við vorum tveir með herberg-
iö. Þetta var um helgi þegar við
tókum eftir þvi aö þrlr maðkar
duttu niöur úr loftinu. Við fórum
til verkstjóranna og létum þá vita
en þeir sögðust ætla að loka rif-
unni. Svo uröum viö ekki varir viö
neitt I viku en þá fór að bera á
þessu mun meira aftur. Þá fórum
viö aftur og töluöum við húsvörð-
inn. Hann lét okkur fara I annaö
herbergi þar sem við fengum að
sofa en siðan fengum viö þetta
herbergi sem við erum nú I”.
Gerðir þú læti út af
þessu?
Nei”
Hver þá?
„Þaö kom hér ónefndur maöur
sem er ekki á verbúöunum, I
heimsókn á fimmtudagskvöldiö
og þá frétti hann um þessa
maöka. Svo kvöldið eftir, þá kom
hann hér aftur en þá vorum við
komnir I þetta herbergi og eftir
ballið byrjuöu lætin. Þegar við
komum af balli var búiö aö taka
verbúðirnar”.
Hver stóð þá fyrir þessu?
„Mér fannst að þessi ónefndi
maður stæði fyrir þessu en það
var náttúrulega fólk á verbúðun-
um sem stóð með honum”.
Nú skrifaöir þú undir fyrstu
yfirlýsinguna og tókst það svo til
baka í annarri yfirlýsingu. —
Hvers vegna?
„Mér fannst ýmislegt ekki rétt I
henni. Til dæmis aö það hafi veriö
íbúar verbúðarinnar sem áttu
frumkvæöið að þessu og mér
finnst látið hálf leiöinlega við hús-
vörðinn — sagt einum of mikiö
um hann”.
Var yfirlýsing vélrituö er þú
sást hana?
„Já”.
Hvað finnst þér sjálfum um að-
stööuna hér?
„Mér finnst hún betri en ég
bjóst við — maturinn er góður.
Þaö er helst að þvottavélin hefur
verið biluð.
Var mikiö fyllerl þegar verbúð-
irnar voru teknar?
„Já, fólkið kom beint af balli”.
„Samt er það staðreynd að
farandverkafólk I fiskvinnu hefur
hitti meðal annars fyrir þrjár
yngismeyjar, þær Aðalheiöi Þor-
steinsdóttur, Reginu Berndsen og
Katrlnu Sigurðardóttur en þær
eru sumarstúlkur I Vinnslustöð-
inni.
„Maður hélt að þetta væri alveg
ferlegt hérna fyrst þegar við
komum, þvi maður var búinn að
heyra svo mikla vitleysu” sagöi
Regina.
„Annars vorum við I Reykjavlk
þegar þeir komu. Þetta var svo
hryllilega ýkt — þaö haföi komist
maökur I eitt herbergið,,” sagöi
Katrln.
„Hreinlegar verbúðir”
Heilbrigöisfulltrúi staðarins,
Hróbjartur Lúthersson, var ein-
mitt að rannsaka vistarverurnar
er Vlsir var á ferð sinni. Hann
hafði fengið beiöni frá formanni
Heilbrigðisnefndar til þess að
rannsaka máliö.
„Ég hef athugað þetta herbergi
og það er mjög einkennilegt aö
ekki skuli koma fram vottur af
raka niður sprungurnar, þar sem
eitursótablöndu var hellt I þær aö
ofanveröu. Hann virðist hvergi g
koma niöur”, sagði Hróbjartur. —
„Hvað þrifiiað hér á verbúð- I
unum varðar, þá er hann yfirleitt ■
góöur. I mal fór ég með Heil- ■
brigðisfulltrúa rlkisins hingað, 1
sem var að kanna verbúöir um I
allt land — hún var ánægð meö
þetta.”
„Mötuney tið hér er til algjörrar
fyrirmyndar — mjög hreinlegt.
Gerlafjöldi á diskum reyndist
vera enginn við siöustu mælingu,
sem er frábært”.
„Hægt að tala menn til”
Þegar blaðamaður VIsis var að
kanna hið margumrædda her-
bergi, þyrptist þangað álitlegur
hópur verbúðarfólks. Vísir skellti
þvl yfir hópinn þeirri spurningu,
hvers vegna þeir hefðu tekiö til
baka fyrri yfirlýsingu og hvers
vegna þau hefðu yfirleitt þá verið
að samþykkja hana.
„Við vildum breyta ýmsu orða-