Vísir - 29.07.1980, Blaðsíða 4

vísm
Þriöjudagur 29. júli 1980
TÓNLISTARFÓLK
ATHUGIÐ:
NÝ UPPGERÐ ÚRVALS
BECHSTEIN PÍANÓ TIL SÖLU
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUN
ijjiEJtjjo iaxsso i
DIGRANESVEGI 74 KÖPAVOGI SiMI 41656
HÓTEL VARÐDORG

Hjúkrunarfræðinga
vantar sem fyrst að sjúkrahúsinu á Egilsstöð-
um.
Húsnæði til reiðu.
Upplýsingar gefur hjúkrunarforstjóri í síma
97-1400 eða skrifstofa sjúkrahússins í síma 97-
1386.
AKUREYRI
SÍMI (96)22600
Góð gistiherbergi.
Verð frá kr. 10.5S0 -17.500.
Morgunverður
Kvöldverður
Næg bílastæði
Er í hjarta bæjarins.
L MBOÐSSALA MEÐ
SKÍDA VÖRL'R OG HLJÓMFL L’T.XI.XGSTÆKI
GREXSÁSVEGI50 108 REYKJAVÍK SÍMI: 31290
Sérstakt kynningarverð á veiðivörum og viðlegubún-
aói, m.a. tjöld, svefnpokar, útigrill og allt í
veiðiferðina.
NJÖTIÐ ÚTIVERU
Bregðið ykkur
á hestbak
Kjörið fyrir alla fjölskylduna
HES TA LE/GAN
Laxnesi Mosfellssveit
Sími 66179

u
F/SKSALAR!
Höfum afgangspappír
tíl sölu
Upplýsingar í síma 85233
Blaðaprent hf. [
Úrval af
bílaáklæðum
(coverum)
Sendum
í póstkrofu
Altikabúðin
Hverfisgoto 72 S 22677

Þeir vlldu forna
honum á blóð-
altari bylt-
ingarinnar
Mohammed Reza Pahlavi,
fyrrum einvaldur I einu oliu-
auöugasta riki heims, lést I Ut-
legö, sjiikur af krabbameini,
beiskur Ut I heiminn og vinafár
oröinn.
Frá þvi aö honum var velt úr
keisarastóli írans 1979 hraktist
hann Ur einu landinu i annaö i
leit aö griöastaö: Bandarikjun-
um, Mexíkó, Marokkó,
Bahamaeyjum, Panama og
Egyptalandi.
Vegna veikinda sinna og
þeirra dapurlegu örlaga aö eiga
ekki afturkvæmt til sins ætt-
lands, sem enginn efaöist um,
aö hann unni af einlægni, naut
hann nokkurrar vorkunnar siö-
asta æviár sitt, þegar hann
leitaöi sér lækninga viö ill-
kynjuöum sjúkdómi. Hann fór
tvivegis yfir Atlantshafiö I
þeirri leit, en hvorki auöur hans
né færustu læknar heims gátu
bjargaö honum. — Einn gest-
gjafa hans á þeirri pislargöngu,
Omar Torrijos, forseti Panama,
lét svo ummælt, aö keisarinn
fyrrverandi væri haldinn sjUk-
dómi, sem væri verri en
krabbameiniö: „Hann tregar
hásætiö svo aö hann á sér engr-
ar lækningar von. Hann trUir
þvi, aö hann sé fæddur konung-
ur, og mun aldrei geta skiliö aö
hann sé þaö ekki lengur”.
Keisarariki Reza Pahlavi var
aö vísu 25 alda gamalt, en hann
var samt aöeins annar ættliöur
keisaraættarinnar og þess rikis,
sem faöir hans, Reza, fyrrum
liöþjálfi i hernum, lagöi grund-
völlinn aö meö byltingu 1921.
Otlegöarganga íranskeisara
hófst I janUar 1979, þegar hann
sté um borö I flugvél á leiö til
Egyptalands I þaö, sem kallaö
var „orlof”. Einræöi hans og
stjórnskipulag var aö molast
niöur I allsherjarverkföllum,
óeiröum og liöhlaupi hermanna
hans. Þaö varljóst af fögnuöin-
um á götum I Teheran viö frétt-
um af brottför hans, aö þangaö
mundi keisarinn aldrei snUa
aftur.Orlög hans voru ráöin. 1.
febrUar, þegar Ruollah
Khomeini, æöstiprestur, sneri
heim Ur sinni Utlegö i Paris til
þess aö stýra byltingunni gegn
keisaranum. 11 dögum siöar var
byltingarstjórnin komin á
laggirnar.
Hatriö gegn hinni illræmdu
leynilögreglu keisarans,
óánægjan vegna spillingar, sem
keisarastjórnin haföi látiö viö-
gangast, gremjan vegna bágra
kjara... allt braust þaö Ut i
leyniréttarhöldum og aftökum
embættismanna og foringja
hersins, sem ætlaöir voru trUir
keisaranum. 34 milljónir manna
voru I einu höggi settar undir
nyja strangtrúarstjórn
múhammeöspresta Irans.
Reza Pahlavi flutti frá
Egyptalandi til Marokkó og
þaöan I júni til Cuenavaca I
Mexikó, þar sem hann hélt sig
aö mestu innandyra I strang-
lega vöktuöu húsi. Hann haföi
ekki einu sinni vegabréf og fékk
landvist til bráöabirgöa til sex
mánaöa. Bandarikin, fyrrum
bandamaöur keisarastjórnar-
innar, þoröi ekki aö veita honum
landvist af ótta viö aö styggja
hin nýju stjórnvöld Irans. Af
„mannúöarástæöum” eins og
þaö var kallaö.fékk hann leyfi til
þess aö leita sér lækninga i
Bandarikjunum, þar sem gerö
var á honum aögerö. Upplýstist
þá fyrst aö hann væri meö
krabbamein I skjaldkirtli, og
heföi gengiö meö þaö siöan 1973.
'Læknar ætluöu honum ekki
nema helmingslikur á aö ná sér
af þeim veikindum.
Á meöan keisarinn naut
læknisvistar upp á náö i New
York, duldu bandariskir em-
bættismenn þó ekki þann kviöa
sinn aö valdhafar I Iran mundu
láta gestrisni þeirra bitna á
bandariskum borgurum I Iran.
Sá ótti var ekki ástæöulaus, eins
og sannaöist 4. nóv. 1979, þegar
herskár stUdentaskrill rauf
diplómatahelgi sendiráösins i
Teheran og tók þar 50 Banda-
rikjamenn fýrir gisla. Skrillinn
kraföist þess, aö keisarinn yröi
Mohammed Reza Pahlavi.
framseldur og fór enginn i graf-
götur um, hvaöa örlög honum
væru ætluö.
Keisarinn vildi ekki vera
gestgjöfum sinum slikur vand-
ræöavaldur og flutti til Panama,
en strax var hafist handa af
stjórnvöldum Irans, sem strax
sýndu sig aö þvi aö styöja helgi-
rofiö á sendiráöinu og mann-
ræningjana, viö aö þrýsta aö
Panamastjórn aö framselja
keisarann. 26. mars I ár hélt
keisarinn þvi enn af staö og þá
til Kairó, þar sem hann fékk
hæli til dánardægurs. Sadat
Egyptalandsforseti sýndi sig þá
aö þvi aö vera einn örfárra
þjóöarleiötoga I heiminum i
dag, sem metur meir en þekkist
I raunsæiskaldrana stjórnspek-
inga I dag þaö, sem áöur þóttu
viröingaveröar dyggöir, eins og
tryggö og þakklæti fyrir fyrri
vinargreiöa keisarastjórnarinn-
ar I garö Egyptalands. Bauö
hann byrginn almenningsáliti I
arabalöndunum og
mUhammeöstrUbræöra sinna,
þegar hann skaut skjólshúsi yfir
keisarann. Þótt Washington-
stjórnin þvægi hendur sinar af
keisaranum, dugöi henni þaö
samt ekki til þess aö ná fólki
sinu Ur höndum mannræningj-
anna i lran, sem hafa nú lýst þvi
yfir aö dauöi keisarans muni
engu breyta varöandi lausn
gislanna. Fór þar svo sem menn
spáöu strax, aö hinn helsjúki Ut-
lagi var valdhöfum Irans aldrei
annaö en peö.sem þá þyrsti i aö
fórna á blóöaltari byltingarinn-
ar til skemmtunar múgnum.
Hinn látni varö keisari 1941,
þegar bandamenn heim-
styrjaldarinnar þokuöu fööur
hans Ur hásæti fyrir samhug
hans meö nasistum.
Mohammed var þá naumast 22
ára gamall (fæddur 26. október
1919), en samt ráöinn I aö draga
oliuauöugt og þó vanþróaö riki
sitt inn I tuttugustu öldina hvaö
sem tautaö og raulaö væri.
Gagnrýnendur hans segja, aö
hann hafi tæknivætt þjóöina og
fært inn i nútlmann á kostnaö
mannúðar- og trúarverömæta.
Herinn þótti fyrst og fremst
njóta oliuauösins og hirölifið en
þrátt fyrir umbætur i land-
búnaöarmálum voru margir
Iranar jarönæöislausir og ólæsi
var enn mikiB hjá þjóöinni, þótt
óneitanlega áynnist nokkuB I
þeim efnum. Sums staBar bjó
fólk viö hungursneyB á sumum
árstimum, en um leiö fóru æ
hærra sögur af spillingu yfir-
stéttanna og varö þaB allt aB
brenniviö byltingareldsins, sem
ýmsir andstæöingar keisarans
tóku aö kynda hjá þjóöinni.
Þegar óeiröirnar hófust
snemma 1978, skildi keisarinn
ekki alvöru þeirrar köllunar,
og vék frá sér sem hverjum
öörum hégóma. 1 lok þess árs
haföi ólgan kostaö meir en þús-
und mannsllf og margir vina
hans yfirgáfu hann. TryggB
hersins var dregin I efa. Verk-
föll höfBu skrúfaö svo fyrir
gnægtarbrunna Irans, oliubor-
holurnar aö rétt draup Ur hjá
þessum næststærsta oliufram-
leiðanda heims og þar meö lék
efnahagsleg undirstaöa
keisararikisins á reiöiskjálfi.
Keisarinn var sakaöur um
þjónkun viö Bandarikin og vest-
ræna oliukaupendur sem var
fjarri þvi rétt. Löngu áöur en
Saudi Arabla gekkst inn á hækk-
un oliuverös, haföi hann veriö
talsmaBur oliuveröhækkana I
draumum slnum um aö gera Ir-
an aö einskonar japönsku efna-
hagsundri austurlanda nær.
Hann lýsti þvi yfir I viötölum, aö
„tlmabil hrikalegra framfara
og uppgangs vesturlanda,
grundvallaö á ódýrri ollu, væri
liöið hjá”.