Vísir - 31.07.1980, Blaðsíða 9

vtsm
Fimmtudagur
31. júli 1980.
■ WB ■§ li
ALGERT SKIPBROT
NIÐURTALHIHGAR
Þjóbhagsstofnun hefur gert
nýja áætlun um þróun verölags
á árinu 1980. Þar kemur fram að
veröbóigan veröur milli 50 til
55% frá ársbyrjun til ársloka
(hækkun visitölu framfærslu-
kostnaöar), en skv. „niöurtaln-
ingunni” átti hún aö veröa 31%.
Veröbólguhraðinn nálgast þvi
aö veröa tvöfaldur á árinu miö-
aö viö stefnumark rikis-
stjórnarinnar eins og þaö er sett
fram i frægum málefnasamn-
ingi og forsendum fjárlaga.
Sé miöaö viö meðalhækkun
framfærsluvisitölunnar milli
áranna 1979 og 1980 spáir Þjóö-
hagsstofnun 55 til 58% aukningu
verðbólgunnar i samanburöi viö
46-47% milli áranna 1978 og 79.
Athyglisvert er, að i forsend-
um Þjóðhagsstofnunar er ekki
gert ráð fyrir þvi að leysa
„geymdan vanda” i verðlags-
kerfinu svo sem verðlagningu á
ýmissi þjónustu t.d. gjaldskrá
Hitaveitu Reykjavikur. Ekki er
gert ráð fyrir neinum grunn-
kaupshækkunum á árinu og þvi i
raun stórfelldu „kaupráni”, ef
hliðsjón er höfð af þeirri stað-
reynd að kaupmáttur launa er
nú minni en fyrir sólstöðusamn-
ingana 1977. Engar likur eru á
þvi að fálmkenndar ráðstafanir
til aukinnar niðurgreiðslu visi-
tölunnar um 2 prósentustig
breyti þeirri dökku mynd af
skipbroti „niðurtalningar-
innar” sem hér er dregin upp.
„Niðurtalningin” átti
að lækka verðbólgu i
31%
i athugasemdum fjárlaga-
frumvarps rikisstjórnarinnar
fyrir 1980 segir orðrétt:
»»
k
1. Verðhækkunum á þeim vör-
um og þjónustu, sem verð-
lagsráð fjallar um verði sett
eftirgreind efri mörk árs-
fjórðungslega á árinu 1980.
Till. mai skulu mörkin vera
8%, til 1. ágúst 7% og loks til
1. nóv. 5%. A árinu 1981 verði
ákveðin timasett mörk i sam-
ræmi við markmið um hjöðn-
un verðbólgu. Um verðhækk-
anir af erlendum uppruna,
sem ekki rúmast innan ofan-
greindra marka að mati verð-
lagsráðs, setur rikisstjórnin
sérstakar reglur. Þessar sér-
stöku reglur hafi ekki áhrif á
gildandi ákvæði um útreikn-
ing kaupgjaldsvisitölu.
2. Verðhækkanir á búvöru fylgi
sams konar reglum, enda
verði niðurgreiðslur ákveðn-
ar sem fast hlutfall af útsölu-
verði árin 1980 og 81.
3. Fyrir mai/júni 1980 skulu af-
greiddar sérstaklega verð-
hækkunarbeiðnir fyrirtækja
og stofnana, sem nauðsyn-
legar kunna að teljast til þess
að verðbreytingar slikra aðila
geti siðan fallið innan þess
ramma sem framangreind
mörk setja.”
Siöan segir einnig orðrétt: 1
SAMRÆMI VIÐ ÞETTA er
frumvarpið (til fjárlaga fyrir
1980) miðað við aö veröhækk-
un frá upphafi til ioka árs 1980
veröi 31% og meöalhækkun
Feilspá forsætisráð-
herra á Alþingi
Verðhækkanir skv. „niðurtalningu” og áætlanir Þjóðhagsstofn-
unar um hækkun framfærsluvistölu 1980:
Niðurtalning Þjóðhagsst. ný áætlun Þjóðhagsst. áætl. april
1. febr. 1980
raunveruleg hækkun visitölu 9,1%
1. mai 1980 8,0% 13,2(x) 13,2(x)
l.ág. 1980 7,0% 10-11% (9%)
1. nóv. 1980 5,0% 11-13% (10%)
verðlags 1979 til 80 veröi
45-46%.
Hér fer ekkert á milli mála að
óvenju skýrt er að orði kveðið.
„Niðurtalningin”, sem i raun
eru strangari, ósveigjanlegri og
vitlausari verðlagshöft en áður
hafa gilt hér á landi (og er þá
langt til jafnað!) átti að tryggja
niðurfærslu verðbólgunnar i
31% frá ársbyrjun til ársloka og
45-46% ef miðað er við meðal-
hækkun verðlags milli ára.
Fljótt kom i ljós að fjólubláir
draumar rikisstjórnarinnar um
áhrif „niðurtalningarinnar”
myndu leysast upp i nýrri mar-
tröð verðhækkana og öngþveitis
I rekstri fyrirtækja. Þegar i
april I vetur gerði Þjóðhags-
stofnun úttekt á verðlagsmálum
I samvinnu við Hagstofuna og
kom þar skýrt fram aö verð-
bólgan myndi að óbreyttri
stefnu rikisstjórnarinnar
magnast frá fyrsta ársfjórðungi
1980 og veröa nálægt. 50% frá
ársbyrjun til ársloka og talsvert
yfir 50% ef miðað er við meöal-
hækkun verðlags milli áranna
1979 og 80. Um þetta leyti fór
forsætisráðherra mjög villandi
orðum i sjónvarpi um fyrir-
sjáanlega þróun i verðlagsmál-
um. Ég gerði þessi ummæli
hans að umræðuefni á Alþingi
og lýsti ráöherra þessa útreikn-
inga „ranga” og að verðbólga
færi ekki að sinu mati fram úr
40% „eða mesta lagi 45% ” á
árinu. Reynslan hefur og mun
dæma þessa feilspá forsætis-
ráðherra. Hitt er alvarlegra
að ekkert virðist geta opnað
augu ráöherra rikisstjórnarinn-
ar i þeirri reginvillu sem þeir
hafa ratað i á sviði efnahags-
málanna.
Skipbrot ,,niðurtaln-
ingarinnar”.
Eftirgreindar tölur sýna i
hnotskurn skipbrot „niðurtaln-
ingarinnar” i baráttunni við
verðbólguna sem slika.
neöanmáísl
Lárus Jónsson alþingis-
maður gerir samanburð á
áætlunum Þjóðhags-
stofnunar og forsendum
f járlaga og minnir á vill-
andi ummæli forsætis-
ráðherra í þingræðum í
vetur, þegar hann taldi
útreikninga Þjóðhags-
stofnunar ranga.
Veröbólgan heldur sitt strik.
Hún verður meiri siðasta árs-
fjórðunginn en hinn fyrsta og
örugglega tviefld ársfjórðung-
inn ágúst nóvember miðað við
stefnu rikisstjórnarinnar.
(x) Raunveruleg hækkun.
Bjargráð rikisstjórnar-
innar — meiri niður-
greiðslur
Rikisstjórnin hefur nú ákveð-
ið að auka niðurgreiðslur á
landbúnaðarvörum i baráttunni
við verðbólguna. Þegar
framangreindar tölur eru skoð-
aðar sést hversu fáránlegt fálm
það er að fikta við visitöluna svo
nemur 2 prósentustigum. Verð-
bólgan verður eftir sem áður
yfir 50% frá ársbyrjun til árs-
loka. Mestu skiptir þó að niður-
greiðslur eru orðnar hættulega
miklar og margföld reynsla
fyrir að þær duga aðeins til
sjálfsblekkingar um skamman
tima. Forsætisráðherra Gunnar
Thoroddsen sagði i blaðagrein
fyrir 8 mánuðum orðrétt:
„Þessar miklu niðurgreiðslur
skekkja verðlag og draga úr
hvöt til að ráðast i nýjar bú-
greinar. Þær bjóða heim hættu á
misnotkun og spillingu. Þær
leiða til þess að þeir riku fá
meira i sinn hlut úr rikissjóði en
þeir snauðu. „Þessi orð for-
sætisráðherra dæma i raun
stefnu rikisstjórnar hans i verð-
lags- og efnahagsmálum. Eina
bjargráð hans i ógöngum nú fær
þessa einkunn af munni hans
Blaðamenn preytiaii
en Ibróitakempurnar
FRÉTTABRÉF
FRÁMD9KVU
Sigurður Magnússon,
framkvæmdastjóri ISI,
sem nú dvelur í Moskvu,
sendir Vísi eftirfarandi
frásögn af komu sinni til
Moskvu í fyrradag og lýs-
ir því sem fyrir augu ber.
Moskwa 31/7 1980.
Koman til Moskwu.
1 glampandi kvöldsól og 24
stiga hita kom ég til Moskwá
frá Kaupmannahöfn með nýrri
rússneskri 200 manna þotu á
sunnudagskvöld kl. 21.30.
Skömmu áður en lent var
flutti yfirflugfreyjan stutt en
skipuleg erindi um Moskwu og
greindi frá í stórum dráttum
hvaö þar væri helst að sjá og
heyra fyrir utan olympiuleikana
sjálfa. Hún lagöi áherslu á, aö
Moskwa væri gleggsta og
stærsta sýnishornið af hinu
öfluga socialistiska lýðveldi —
Sovétrikjunum. Nokkuð sem
maöur á ekki að venjast við
komuna til annarra höfuöborga.
Vegabréfs- og tollskoð-
un
Þetta var hvorutveggja miklu
ýtarlegra og strangara en viö
eigum að venjast. Hinir ein-
kennisklæddu fulltrúar útlend-
ingaeftirlitsins gáfu sér góöan
tima til aö fullvissa sig um, að
handhafi vegabréfsins væri sá
hinn sami og myndin var af.
Nokkrir danskir feröalangar
voru með og sumir meö senni-
lega gömul vegabréf og gamlar
myndir. Þetta olli verulegum
töfum. Hver farþegi verður aö
útfylla og undirrita yfirlýsingu
um m.a. hvaða vopn hann hafi i
fórum sinum, hvaöa skartgripi
eða listmuni, hversu mikinn og
hvaða gjaldeyri o.m.fl. Þessa
yfirlýsingu þurfa farþegar aö
geyma og framvisa viö brottför
oggera þá jafnframt grein fyrir
notun gjaldeyrisins.
Allt gekk þetta tiltölulega
fljótt fyrir sig hjá mér, þar sem
á móti mér tók fulltrúi APN-
fréttastofunnar, Sergej Sere-
brjakov, ungur maöur sem
ýmsum er að góðu kunnur
heima á Islandi vegna starfa
sinna þar i nokkra mánuöi.
Skráning — hótelgist-
ing
Af flugvelli var ekið beint I
aðalbækistöð fréttamanna þar
sem teknar voru myndir og gef-
in út nauösynleg skilriki til að
komast leiðar sinnar sem
fréttamaður. Hótel Rossia sem
ég bý á er mjög stórt, liklega
stærsta I Evrópu, og tekur um
6000 manns. 1 raun er hér um aö
ræöa 4 hóteleiningar, hverja
meö sina eigin gestamóttöku,
veitingasali, bari, verslanir
o.þ.h. Þaðerþvi ekki um annað
að ræða en að fara „inn um
réttar dyr”, ööruvísi kemst
maður hreinlega ekki á leiðar-
enda. En skömmu áöur en ég fór
aö heiman las ég frásögn feröa-
langs frá lslandi sem býsnaðist
yfir þvi aö vera visað frá einum
dyrum til annarar á þessu
hóteli, þótt um sama hótel væri
að ræða. Skýringin liggur i
framansögðu. Alls búa á þessu
hóteli rösklega 3000 blaðamenn.
Þeir hafa f mörgu að snúast,
þurfa vlða að vera og vega-
lengdir hér eru meö ólikindum.
T.d. tekur allt að eina klst. aö
aka i bil frá einum stað til
annars til aö fylgjast meö
keppni.oger þá um aðra leiöina
að ræða. Mér sýnist lika margir
þeirra vel þreyttir aö loknum
vinnudegi og þurfandi fyrir aö
„slappa af”. Þá er eins gott aö
hafa i huganum, að hér er allur
bjór 13 prósent aö styrkleika (ef
ég man rétt er sterkasti bjór i
Danmörku 6-8 prósent) en eins
og aö likum lætur flytur stund-
um með eitt og eitt staup af
vodka.
Ólympiuþorpið — full-
trúar íslands
I gær heimsótti ég Islending-
ana i Olympiuþorpinu og létu
þeirhiðbesta af dvölinni og öllu
viðurværi. Ferðmin I Olympiu-
þorpiðhaföií för með sér ýmsar
uppákomur sem e.t.v. vinnst
timi til aö senda pistil um
seinna.
1 dag keppir Halldór Guð-
björnsson i judo og Hreinn og
óskar i úrslitum kúluvarpsins.
Fer ég að sjálfsögðu að fylgjast
meö þessu en verulega athygli
hefur vakið, aö meðal 12 kepp-
enda i úrslitum kúluvarpsins
skuli vera 2 frá tslandi.
1 gærkvöldi talaði ég I sima
við rússneskan Islandsvin, Juri
Ilischev, fyrrv. þjálfara hjá
KSIogVal. Bað Jurifyrir góðar
kveöjur til sinna mörgu vina á
tslandi.
Læt ég þetta nægja að sinni,
með kveðjum til lesenda Visis,
Sigurður Magnússon.