Vísir - 20.08.1980, Blaðsíða 9

VlSIR
Miövikudagur 20. ágúst 1980
• Nýrút-
• fiutnlngs-
; iðnaður
Viö Islendingar getum oröiö
frægari en Skotarnir eru fyrir
sparsemi sina eða molbúarnir
fyrir heimsku sina ef viö segjum
sögur af hinum frumlegu aögerö-
um stjórnvalda okkar i efnahags-
málum og komum þeim á fram-
færi meöal annarra þjóöa.
neöanmóls
A sama tima og Alþýöu-
bandalagsmenn segjast i oröi
vera andvigir þeim þætti i verö-
tryggingu fjárskuldbindinga,
sem lýtur aö jákvæöri raun-
vaxtastefnu, framkvæmir rfkis-
stjórn Gunnars Thoroddsens
efnahagsaögeröir, sem eru þess
eölis, aö þær torvelda launafólki
aö standa i skilum meö verö-
tryggö lán. Þetta er gert á þann
hátt aö meö gamalkunnri visi-
töluleikfimi Alþýöubandalags-
ins og Framsóknarflokksins er
biliö stööugt breikkaö á milli
lánskjaravisitölu og veröbóta-
visitölu, þannig aö verötrygging
lánanna fer langt fram úr verö-
tryggingu kaupsins. Launþeg-
inn á þvi stööugt erfiöara og
erfiöarameö aöstandai skilum.
Stööugt fer breikkandi biliö
milli verötryggöa lánsins, sem
hann þarf aö greiöa af og verö-
bótanna, sem hann hlýtur á
kaupiö sitt þannig aö meö hverj-
um mánuöinum veröur æ erfiö-
ara fyrir hann aö standa i skil-
um. Stööugt stækkandi hluti
launanna fer til þess aö greiöa
afborganir og vexti af hinu
verötryggöa láni vegna þess aö
meö aögeröum rikisstjórnar-
innar heldur hún launahækkun-
inni i skefjum svo hún dregst
langt aftur úr verötryggingu
fjárskuldbindingarinnar.
Þetta misræmi á milli verö-
tryggingar lánsins og verö-
tryggingar launanna skýrist
glögglega ef menn lita á linurit-
iö hér aö neöan. I júnimánuöi
1979 þegar lánskjaravisitalan
var innleidd og lán þannig verö-
tryggö voru lánskjaravfsitalan
og veröbótavisitalan samstiga.
Allt upp frá þvi hefur biliö milli
lánskjaravisitölunnar og verö-
bótavisitölu á kaup hins vegar
fariö breikkandi frá mánuöi til
mánaöar. Er nú oröinn mjög
verulegur munur á til mikils
óhagræöis fyrir launamanninn,
sem sifellt á erfiöara meö aö
standa I skilum af launum sin-
um.
Jón Jónsson i kröggum
Viö getum tekiö mjög einfalt
dæmi, sem færir okkur heim
sanninn um hversu stóralvar-
legar afleiöingar visitöluleik-
fimi rikisstjórnarinnar hefur
haft fyrir islenska lántakendur.
Setjum svo aö i júnimánuöi
áriö 1979 hafi Jón Jónsson, laun-
þegi, tekiö 1 millj. kr. lán sem
verötryggt væri meö lánskjara-
visitölu og ætlaö sér aö greiöa
afborganir og vexti af láninu af
kaupi sinu, sem hann veit ekki
betur en sé visitölutryggt líka.
Setjum svo aö Jón Jónsson hafi
haft 5 milj. kr. í árslaun á þessu
timabili og hafi þvi veriö aö
taka verötryggt lán, sem numiö
hafi fimmta hluta af árstekjum
hans.
Þann 1. ágúst s.l. hefur lániö
sem Jón Jónsson tók hækkaö
samkvæmt lánskjaravlsitölu
um 72% og nemur þá 1 millj. 720
þús. A þeim sama tima hefur
veröbótavisitalan aöeins hækk-
aölaun Jóns Jónssonar um 47%
og árstekjur hans, sem námu 5
millj.þann 1. júni 1979, nema nú
meö meöreiknaöri veröbóta-
visitölu 7 millj. 350 þús. M.ö.o.
hefur sú breyting gerst á tfma-
bilinu, aö lániö sem upphaflega
nam 1/5 hluta af tekjum Jóns-
Jónssonar — 20% — hefur nú
hækkaö upp i 23.4% af árslaun-
um Jóns Jónssonar og greiöslu-
byröin þar meö aukist aö sama
skapi. Mun stærri hluti af tekj-
um Jóns Jónssonar fer þannig i
aögreiöa afborganir og vexti af
láninuen hann upphaflega geröi
ráöfyrir og má þvi segja, aö sá
hluti launa Jóns Jónssonar, sem
hannhaföi gert ráö fyrir aö ráö-
stafa meö öörum hætti t.d. til
matmælakaupa og kaupa á öör-
um lifsnauösynjum hefur
minnkaö. Afleiöingin er sú
sama fyrir Jón Jónsson og aö
kaup hans heföi lækkaö um
3.4%.
Feluleikur
Hver er ástæöan fyrir þessu?
Astæöurnar eru misgengi láns-
kjaravisitölu og veröbótavisi-
tölu. 1 fyrsta lagi tekur verö-
bótavisitalan eins og kunnugt er
tillit til breytinga á viöskipta-
kjörum, þannig aö þegar viö-
skiptakjör rýrna dregur úr
kauphækkunum.
1 ööru lagi hafa stjórnvöld
ákveöiö af visdómi sinum, aö
neóanmóls
Sighvatur Björgvins-
son, formaöur þingflokks
Alþýöuflokksins, skrifar
hér þriöju grein sína um
efnahagsmálin og stefnu
ríkisstjórnarinnar og
fjallar nú um lánamálin
og mismuninn á verð-
tryggingu lána annars
vegar og verötryggingu
launa hins vegar.
m.a.a launaliöur bænda I verö-
lagsgrundvelli búvöru, sem
hækkar til jafns viö launa-
hækkanir launastéttanna, skuh
ekki verka til hækkunar á verö-
bótavisitölu kaupgjaldsins.
1 þriöja lagi eru þetta svo af-
leiöingarnar af þeirri visitölu-
leikfimi, sem eru ær og kýr Al-
þýöubandalagsins og Fram-
sóknarflokksins — þ.e.a.s. aö
nota alls konar bellibrögö til
þess á pappimum aö greiöa niö-
ur framfærslukostnaö fólks meö
niöurgreiöslum úr rikissjóöi á
landbúnaöarafuröir til þess aö
koma I veg fyrir, aö laun hækki
til samræmis viö verölag.
Skrlpaleikurinn breytist i hrá-
skinnaleik þegar svo fer eins og
nú slöast, aö niöurgreiöslurnar
eru aöeins á „pappirsket”, þvi
illmögulegt er aö fá I verslunum
þaö kjöt sem niöurgreiöslan á
aö ná til og laun fólks eru lækk-
uöút á. Fyrir vlsitöluskollaleiki
Alþýöubandalagsins og Fram-
sóknarflokksins skiptir nefni-
lega engu máli, hvort neytand-
inn fær nokkuö af hinu niöur-
greidda kjöti. Þaö er bara
pappirskjöt, sem greitt er niöur
meö papplrskrónum, þvl til-
gangurinn er ekki og veröur
aldrei annar en sá:
I fyrsta lagi, aö launafólk I
landinu fái ekki veröbætur á
kaup til samræmis viö almenn-
ar verölagshækkanir.
1 ööru lagi, aö spýta fé úr
rikissjóöi inn I milliliöastarf-
semi landbúnaöarins, sem nú
veitir viötöku milli 30-40
milljöröum úr ri'kissjóöi á ári
hverju i formi niöurgreiöslna og
útflutningsuppbóta.
Að hafa tungur tvær
Auövitaö getur þaö ekki viö-
gengist til lengdar aö hafa slikt
misræmi milli verötrygginga
fjárskuldbindinga annars vegar
og verötrygginga á launum
launafólksins hins vegar.
Vaxtastefna Alþýöuflokksins er
fólgin I þeim einfalda boöskap,
aö menn greiöi til baka I jafn-
verömætum krónum þau lán
sem þeir taka, en sú stefna er
ekki fólgin I þvi, aö leika sér upp
og niöur vlsitöluskalann meö
þeim hætti, sem rtkisstjórnin
gerir, þannig aö stööugt veröi
erfiöara og erfiöara fyrir launa-
fólk aö standa I skilum.
En þaö er til marks um tvö-
feldni Alþýöubandalagsins, aö á
þeim bæ tala menn og tala um
þær þungu byröar, sem jákvæö
raunvaxtastefna leggi á heröar
skuldenda, en láta sér ekki til
hugar koma aö gera einföldustu
aögeröir til aö samræma verö-
tryggingu fjárskuldbindinga
verötryggingu launa heldur
ganga fetinu lengra og gamna
sér I bræöralagi viö Fram-
sóknarflokkinn og Gunnar
Thoroddsen viö aö leika land-
búnaöarmarsúrka upp og niöur
visitölustigann meö þeim af-
leiöingum, aö stööugt breikkar
biliö milli launanna, sem fólkiö
færtil ráöstöfunar og fjárskuld-
bindinganna, sem þaö hefur
undirgengist. Sllk framkoma
heitir nú aöhafa tungur tvær og
tala sitt meö hvorri.

v’i SiUlv
Vt+ií'ot* uU< it.I

Þaö kostaði 11 aura aö slá einn
einseyring...
Þessum útflutningi er ekki
ætlaö aö skila hagnaöi, enda er
þaö fyrir neöan viröingu Islend-
inga aö græöa á viöskiptum.
Sagan um einseyringinn
Nokkru eftir striöiö
haföi Landsbankinn varla viö
aö láta slá einseyringa þvi þeir
virtust gufa upp. Þaö kostaöi 11
aura aö framleiöa hvert stykki.
Ein skýringin var þessi:
1 einu kilói voru 600 einseyring-
ar, þannig aö kilóiö kostaöi sex
krónur i Landsbankanum. Sjó-
maöur sem sigldi á Þýskaland
keypti kilóiö af koparnum á
fimmtán krónur. Þar gat hann
selt þaö meö góöum hagnaöi I
málmbræöslu sem seldi kopar-
stengur til bresku myntsláttunn-
ar. Hún bjó til einseyringa og
seldi Landsbankanum þá á sextlu
og sex krónur kilóiö.
Og hversvegna þurfti aö búa tii
þessa veröminnstu mynt I heimi?
Svar: Vegna visitölunnar varö
veröiö á mjólkurpottinum aö
enda á tveimur eöa þremur aur-
um.
...og þaö var gert vegna þess ao
visitalan kraföist þess aö veröiö á
mjólkurpottinum endaöi á tveim-
ur eba þremur aurum.
„Skripaleikurinn breytist I hráskinnaleik þegar svo fer eins og nú siðast, aö niöurgreiöslurnar eru aöeins á „pappfrsket”, þvl illmögu-
legt er aö fá I verslunum þaö kjöt, sem niöurgreiöslan á aö ná til og laun fólks eru lækkuö út á”.
Launafólk og iðnln
Óskar Jóhannsson
kaupmaður skrifar