Vísir - 23.08.1980, Blaðsíða 9
VÍSIR
Laugardagur 23. ágúst 1980
») h H
T J 'j k
V»*.
' » ♦ «
i • •
Umbrot náttúruafla og
óáran af manna völdum
Jarðeldar eins og þeir,
sem komu upp á hátindi
og í hlíðum Heklu um síð-
ustu helgi, hafa á sér
annað yfirbragð í augum
flestra nútímamanna en
fyrri kynslóða þessa
lands, — að minnsta kosti
á meðan þeir valda ekki
því meiri skaða. Þeir eru
stórbrotið sjónarspil, sem
f jölmiðlar keppast við að
skýra frá í máli og mynd-
um. Fólk flykkist að gos-
stöðvunum og hefur kom-
ið á daginn, að þær ferðir
hafa sumar verið farnar
af meira kappi en forsjá.
I
I
I
1
B
I
I
I
I
En þeir, sem búa viö rætur
fjallsins, og á þeim slóöum, þar
sem hættuástand getur skapast
vegna öskufalls lita slfk ógnar-
umbrot reginkrafta jaröarinnar
öörum augum. Stór hluti beiti-
lands þeirra er þegar oröinn aö
svartri auön og afleiöingar
flúoreitrunar i kvikfénaöi eru aö
koma i ljós.
Þótt Hekla hafi hljótt um sig
þá stund, sem þetta er skrifaö,
er hætt viö aö hún hafi enn ekki
sagt sitt sfðasta i þessu sex-
tánda gosi sinu frá þvi aö land
byggöist og enginn mannlegur
máttur. megnar aö hemja hana
ef hún vill ræskja sig.
Afleiðingar gossins I Heimaey
minna menn stööugt á þaö
gifurlega tjón, sem getur oröiö i
náttúruhamförum af þessu tagi,
en þar var þó á hinn bóginn sýnt
fram á, að hægt væri aö breyta
hraunrennsli meö kælitækni, og
koma I veg fyrir eyöileggingu
lifæöar Vestmannaeyja, hafn-
arinnar.
Eldsumbrot höföu oft hér á
árum áöur i för meö sér veru-
lega búseturöskun og áttu jafn-
vel þátt i þvi aö menn ákváöu aö
flýja land.
Þótt ekki liggi fyrir neinar al-
Imennar skoöanakannanir um
þaö hvers vegna Islendingar
Istreymdu svo mjög til Vestur-
heims á áttunda áratug siöustu
Íaldar bendir margt til, aö gifur-
leg eldsumbrot i Dyngjufjöllum
Iog á Mývatnsöræfum áriö 1875
og afleiðingar þeirra hafi vegiö
þungt varðandi endanlega á-
kvöröun margra. Tugir býla á
noröan- og austanveröu landinu
lögðust þá I eyöi og stór-
skemmdir uröu á jöröum, sem
þó var búiö á áfram.
Landflótti og
þjóðlifsóáran
Astæöan fyrir þvi, aö þetta er
rifjaö upp hér i tengslum viö
Heklugosiö er ekki sú, aö likur
séu á aö hraunrennsli eöa ösku-
fall af þess völdum veröi til þess
aö bændur og búaliö flytjist af
landi brott, — heldur hitt, aö
landflótti hefur veriö staöreynd
siöustu árin og eykst stööugt,
þótt góöæri sé til lands og sjáv-
ar. Þúsundir manna hafa flutt
héöan og list ekkert á aö koma
aftur I bráö.
Þar er náttúruöflunum ekki
um aö kenna heldur er meginá-
stæöa landflóttans sú óáran,
sem hér hefur veriö i þjóölifinu.
Hún er af mannavöldum og
heimatilbúin aö mestu leyti.
Hér er um aö ræöa þaö efna-
hagsöngþveiti, sem rikt hefur á
tslandi undanfarin ár, stööuga
óðaveröbólgu, skeröingu lifs-
kjara og siaukna skattheimtu.
Ofstjórn er oröin á ýmsum
sviöum, sem snerta almenning
og atvinnuvegirnir berjast i
bökkum meöal annars vegna
þess, aö stjórnvöld eru enda-
laust aö hringla meö málefni
þeirra, setja reglur og höft af
ýmsu tagi. Ófrelsiö heldur á-
fram án þess aö útlit sé fyrir
breytingu, til dæmis varöand?
verölagshöftin, þótt langt sé siö-
an nágrannaþjóöir okkar hentu
þvi úrélta kerfi.
Allt of lltiö er gert til þess aö
skapa atvinnutækifæri i nýjum
greinum og auka fjölbreytni
framleiösluiönaöar og renna
styrkari stoöum undir atvinnu-
lifiö i landinu, sem afkoma
somandi kynslóöa byggist á.
Að setja nefnd
i vandann
Þótt erfitt sé aö finna algildan
mælikvaröa á lifskjör ekki sist i
samanburöi þjóöa, bendir flest
til þess aö þau séu hér lakari en
almennt gerist hjá frændum
okkar á Norðurlöndum og þeim
Evrópuþjóöum öörum, sem
þokkalega eru staddar efna-
hagslega.
Ekki hefur hagur okkar i
þessum samanburöi vænkast
siöustu misseri þvi þrátt fyrir
stööugar krónutöluhækkanir
launa hefur eilif hringverkun
þeirra og verölagsins i verö-
bólguvitleysunni leitt til þess, aö
kaupmáttur launanna minnkar
stööugt.
Núverandi rikisstjórn viröist
ekki færari en aðrar um aö tak-
ritstjórnar
pistill
ólafur Ragnarsson rit-
stjóri skrifar.
ast á viö þennan vanda. Hún
hefur nú fundiö sér skálkaskjól,
sem er efnahagsmálanefnd, er
hún setti á laggirnar. Nefndin
hefur skilaö umfangsmiklum
tillögum um lausn á vandanum.
Slikt er engin nýlunda hér á
landi.
Megingallinn hefur aftur á
móti veriö sá, aö þeir, sem hafa
ráöiö feröinni á hverjum tima
hafa ekki getaö komiö sér sam-
an um, eöa þorað aö ráöast I al-
hliöa aögeröir. 1 staö þess hafa
verið stundaðar smáskammta-
lækningar. Ráöamenn hafa
krukkaö i einn þátt vandans en
ekki tekiö hann fyrir I heild.
Mixtúra við allra hæfi
Þessu má likja viö þaö aö
hópur sérfræöinga væri aö búa
til lyf til þess aö lækna alvarleg-
an sjúkdóm. Slik samllking er
heldur ekkert fjarri lagi þvi aö
verðbólgan hefur einhvern tima
veriö kölluö krabbameiniö i
þjóöarlikamanum.
Sérfræöingarnir koma meö
formúlur sinar og eftir þeim er
efnunum i meöaliö blandaö i
einn pott. Auövitaö fara efnin
mismunandi vel saman, en aö
þvi kemur þó aö mixtúran fer aö
veröa fullbúin.
En þá er kvaddur á vettvang
fulltrúi frá verkalýöshreyfing-
unni, sem vill fá aö hafa áhrif á
þaö, hvernig meöaliö er búiö til.
Hann fær aö smakka á þvi og
honum finnst þaö vont. Rjúka
nú menn upp til handa og fóta og
breyta formúlunni, þannig aö
bragöiö, sem fulltrúi verkalýös-
ins kunni ekki aö meta, hverfi.
Aöur en varir er fulltrúi
bændastéttarinnar kominn á
staðinn og heimtar lika aö fá aö
smakka. Undan þeim þrýstingi
er látiö. Honum finnst nýja
bragðiö vont og þaö er ákveöiö
aö blanda meöaliö upp á nýtt og
sleppt þvi efni, sem verst fór I
bragölauka bóndans..
Þegar þaö spyrst út, aö i hvita
húsinu viö Lækjartorg sé veriö
aö búa til verðbólgumeðal,
streyma aðrir fulltrúar þrýsti-
hópanna aö til þess aö fá aö reka
puttann ofan i pottinn og segja
álit sitt á mixtúrunni, BSRB,
BHM, VMSl, VSÍ, FIB, FFSl,
Llú, SSI, BIL, LIV, ASI, BSI,
CSI... eöa hvaö þeir nú heita
allir saman á skammstöfunar-
máli.
Loks eru allir búnir aö segja
álit sitt og hafa sitt fram. Þá er
tilkynnt meö pompi og pragt, aö
nú veröi meinsemdin læknuö.
Mixtúran sé til.
Bólgan í þjóðar-
likamanum vex
Og svo er lyfinu sprautaö i
þjóöarlikamann. Menn biöa
átekta, dagar liöa, vikur, mán-
uðir og ár, en bólgan minnkar
ekkert.
Hvers vegna verkar ekki
mixtúran? spyrja menn.
Einhver skynsöm rödd hefur
svariö á takteinum: Þaö var bú-
iö aö taka úr meöalinu allt þaö,
sem einhver áhrif gat haft til
þess aö lækna meinsemdina.
Þaö sem allir þrýstihóparnir
gátu sætt sig viö aö væri i
formúlunni var i rauninni algert
glundur, sem haföi ekki lengur i
sér neinn lækningamátt, heldur
fór þvert á móti illa i þjóöarlik-
amann. Ef eitthvaö er þá eykst
bólgan fremur en hitt og verður
brátt búin aö afskræma þjóöar-
likamann stórlega.
Nú hefur enn einu sinni veriö
búin til formúla, sem á aö duga.
Hún kemur frá nýrri efnahags-
nefnd. Svo er aö skilja á þeim,
sem i nefndinni hafa setiö, aö
þeir hafi gert viötækar heildar-
tillögur, og ef þær veröi
samþykktar og framkvæmdar i
heild hafi þær veruleg hjöönun-
aráhrif á veröbólguna.
En það eru litlar vonir til þess
aö svo veröi. Þaö má engan
styggja. Eitthvert atriöi gæti
komiö illa viö ákveöinn hóp I
þjóöfélaginu og stjórn, sem ætl-
ar aö reyna aö halda vinsæld-
um, má ekki viö þvi aö neinn
veröi fúll.
Þaö veröur þvi eflaust farin
sama leiöin og fyrr, tint út úr til-
lögunum sitt af hverju, sem hin-
ir ýmsu hópar og flokkar eiga
erfitt meö aö kyngja, og þjóöin i
heild svo látin gleypa hræri-
grautinn sem þá verður eftir.
Og veröbólgan eykst.
Verður framtíðin björt?
Þjóöin hefur hvaö eftir annaö
gert sér vonir um aö þeir menn,
sem hún hefur kosiö sér til for-
ystu, leiddu hana út úr ógöngun-
um og sköpuöu henni bjartari og
betri tiö. En þessar vonir hafa
brugöist hvaö eftir annaö. Þaö
er sama hvaöa fyrirheit þeir
gefa fólki stjórnmálamennirnir,
þau veröa ekki aö veruleika.
Þetta vonleysi þreytir fólk og
vantrúin á aö nokkuö breytist á
næstu árum og viö getum I raun
stjórnaö málum okkar sjálfir, .
hefur eflaust haft mikil áhrif i
þá átt aö fólk leitar til annarra
landa.
Landsmenn geta sætt sig viö
aö höfuðskepnurnar láti til sin
taka ööru hverju og náttúru-
hamfarir geti gert hér usla. Viö
sliku má alltaf búast, en þaö,
hversu björt framtiðin veröur
hér á landi, veltur á þvi hve
mikla ábyrgö, djörfung og dug
kjörnir forystumenn þjóöarinn-
ar sýna á næstunni I viöureign-
inni viö veröbólguna, þessa
meinsemd, sem veldur beint og
óbeint skaöa á flestum sviöum
þjóölifsins. ólafur Ragnarsson.
m m fm m, ati