Vísir - 23.08.1980, Blaðsíða 16
VÍSIR
Laugardagur
23. ágúst 1980
„Það fuglafleypur hafði gengið um húsið, að ekki ein-
ungis ég heldur fleiri framkvæmdastjórar værum að
sigla inn í tundurduf labelti. Þessi orðrómur hefur verið á
kreiki allt frá þvi að Sigurður Helgason tók við”.
Sá sem mælir þessi orö er Jón
Júlíusson fyrrum framkvæmda-
stjóri stjórnunarsviös Flugleiöa
og þar meö einn af æöstu yfir-
mönnum þess fyrirtækis. Jón lét
af störfum hjá Flugleiöum 1.
ágúst s.l. ásamt Martin Petersen,
enbáöirhafaþeirunniö hjá félag-
inu i áratugi. Þessir tveir menn
hafa mjög veriö til umræöu
manna á meöal si'öan þessi at-
buröur geröist en litiö sem ekkert
hefur heyrst frá þeim sjálfum. 1
þessu viötali gerir Jón nokkra
grein fyrir aödraganda þess aö
hann lét af störfum og viöhorfum
sinum til ýmissa atriöa varöandi
Flugleiöir.
Helst til svarakaldur
„Ég lagöi aldrei trúnaö á þess-
ar sögusagnir enda var ekkert
sem benti til þess aö þær ættu viö
kom svo fram i þessum gögnum?
Jón Júliusson var spuröur aö þvi.
Verið að skapa forsend-
ur
„t gögnunum kom fram aö
fækka ætti starfsmönnum stjórn-
unarsviös úr 30 1 20 meö þvf m.a.
aö færa lögfræöideildina undan
stjórnunarsviöinu og kynningar-
deild undir markaössviö. Ég taldi
aö þarna væri veriö aö skapa for-
sendur og eftirleikurinn yröi auö-
veldur. Þaö var auövelt aö skera
niöur stjórnunarsviöiö meö svona
aögeröum og segja svo siöan aö
ekkert væri eftir nema starfs-
manna- og skrifstofustjórn og
þess vegna ætti aö leggja sviöiö
niöur”. Jón heldur áfram:
„Félagar mlnir geröu grin aö
þessu og sögöu. aö forstjórinn
heföi höggviö undan mér hægri
helgarviðtalið
rökaöstyöjast”. segir Jón Július-
on og „samstarf mitt viö Sigurö
Helgason haföi veriö áfallalaust
og allt aö þvi hnökralaust og hann
haföi aldrei oröiö aö þola neinar
þrautir, meingeröir eöa ónáöir af
mér. Ég haföi enda aldrei lent i
neinum persónulegum beyglum
viö hann. Samt má kannski segja
aö samvinnan hafi veriö undir
stofuhita og húsbóndinn helst til
svarkaldur á stundum”. Jón
Júliusson sagöist hins vegar aö-
eins hafa túlkaö þaö sem þann
forstjóratón sem Siguröur hafi
veriö kunnur fyrir og ætti ef til
vill betur viö vestur i Ameriku en
hér á skerinu.
,, Hugmy ndaf ræði for-
stjórans”
„Formlegt samband forstjór-
ans viöframkvæmdastjórana sex
fór sifellt þverrandi. 1 byrjun
stjórnartiöar forstjórans voru
haldnir fundir tvisvar i viku meö
öllum framkvæmdastjórunum,
siöan einu sinni i viku og nú hafa
slikir fundir ekki veriö haldnir
siöan i april. Þaö gerist siöan um
miöjan mai, aö í fjarveru for-
stjórans er ákveöinn fundur
framkvæmdastjóranna um fækk-
un starfsfólks nú næsta haust. Sú
fækkunarhugmynd sem þar er
lögö fyrir er unnin af hagdeild og
fjármáladeild og i henni kemur
fram fækkun innan stjórnunar-
sviös um 33% á sama tima og
meöalfækkun i fyrirtækinu taldist
mér vera um 23%. Hvers vegna?
Talsmaöur forstjóra á þessum
fundi svaraöi þvi til aö, aö baki
lægi „ákveöin hugmyndafræöi
forstjórans”, sem mætti ráöa af
tilteknum undirgögnum, sem mér
yröu birt daginn eftir”. Og hvaö
fótinn en heimtaöi svo aö ég hlypi
hundraö metrana á 10.1 i erfiöum
samningaviöræöum viö flugmenn,
sem einmitt stóöu yfir um þetta
leyti. Þóttmér hafiþótt vera fariö
aösneiöast nokkuöum.þá trúöi ég
ekki aö til uppsagnar minnar
drægi. En hafi vottaö fyrir skoö-
anamun hjá mér og forstjóranum
þá var þaö á þessum tima um af-
stööuna til flugmannamálanna.
einkum áhrærandi þaö hvernig
þau mál skyldu meöhöndluö á op-
inberum vettvangi”.
„Hvenær rekur maður
mann...?”
Samningar takastsvo 9. júli og
aö þeim loknum fer Jón Júliusson
i leyfi til Grænlands meö fullu
samkomulagi viö forstjóra.
„Þegar ég kem aftur til vinnu,
mánudaginn 28. júlf, er ég meö
simtali kvaddur á skrifstofu for-
stjóra kl. 9.45aö morgni. Sérhvert
orö og látbragö sem fram fór á
skrifstofu forstjórans þennan
morgun er grópaö i hug minn, en
þaö geymi ég hæra megin meö
mér, og hafi hann ekki mismælt
sig, þá kvaö hann upp úr um þaö
aö starf framkvæmdastjóra
stjórnunarsviös yröi lagt niöur
frá og meö 1. ágúst meö nýju
skipulagi og þvi geröist mín eigi
lengur þörf hjá þessu fyrirtæki”.
Jón segist siöan hafa staöiö viö i
um 40 minútur á skrifstofu for-
stjórans.en frá frekari oröaskipt-
um vill hann ekki greina og þegar
hann er spuröur aö þvi.hvort hann
hafi sagt upp eöa hvort honum
hafi veriö sagt upp svarar hann:
„Nafni minn Hreggviösson
hófstisætinuog ansaöi: „Hvenær
drepur maöur mann og hvenær
drepur maöur ekki mann? ,,Ætli
ég geti ekki svaraö á hliöstæöan
„Enginn tími
til hugarvíls”
Hvernig varö fjölskyldu
Jóns Júliussonar viö þegar
tiöindin af skyndilegum
starfslokum hans bárust? Sig-
ný Sen eiginkona Jóns sagöi:
„Þvi er ekki aö neita, aö þaö
kom mér algjörlega I opna
skjöldu, aö starfslok Jóns hjá
fyrirtækinu yröu meö þessum
hætti. 1 einum vettvangi sá ég
allar sjónhverfingarnar, sem
Jón haföi oröiö fyrir. Mér var
strax ljóst, aö i stööunni væri
aö ýmsu aö hyggja og þvi eng-
inn timi til hugarvils”.
hátt. Hvenær rekur maöur mann
og hvenær rekur maöur ekki
mann? Siguröur Helgason óskaöi
siöaneftir svari minu samdægurs
um þaö meö hvaöa hætti starfslok
min færu fram.en i þeim efnum
var um fleirieneinnkostaö ræöa.
Hverjir þeir kostir voru kýs ég aö
láta liggja milli hluta aö sinni”.
Með söknuði
„Ég baö um frest til aö ræöa
máliö viöfjölskyldu mina.en á þvi
voru ekki tök þennan dag og for-
stjórinn aö fara til útlanda morg-
uninn eftir. Mál skipuöust aö lok-
um þannig, aö gengiö var frá
starfslokum minum viö ritara
forstjóra i fjarveru hans”.
Jón fékk siöan tvo daga til aö
ganga frá pjönkum sinum. „Eitt
af minum fyrstu verkum eftir aö
mér var þetta ljóst var aö kalla
saman starfsfólk stjórnunarsviös
og segja því tiöindin. Ég baö þá
fólkiö aö sýna fyrirtækinu alla þá
sömu hollustu og þaö' haföi sýnt
mér. Starfsfólkiö gaf mér siöan
aöskilnaöargjöf forláta blaöahnif
meö Islenskum steini”. A meö-
fylgjandi korti sem blaöamaöur
sá, stóö: „Okkar innilegustu
þakkir fyrir samtarfiö á liönum
árum. Meö söknuöi’,’ og siöan
komu undirskriftir starfsfólksins.
,,Upp skal hugann
herða....”
Dagarnir tveir.sem eftir voru af
25 ára starfsferli Jóns Júliusson-
ar hjá félaginu, liöu i annriki viö
frágang en látum Jón sjálfan lýsa
siöustu stundunum: „I lokin
kvaddi ég hvern einasta mann I
húsinu meö handabandi og fimm
minútur fyrir klukkan fimm gaf
ég húsveröinum fyrirmæli um aö
skrúfa niöur nafnspjald mitt af
skrifstofu minni og fjarlægja nafn
mitt af töflu i anddyrinu og til aö
ganga úr skugga um aö allt væri i
lagi tindi ég mosann úr stólnum”.
Og þá gekk Jón Júllusson I siöasta
skipti út um dyr fyrirtækisins:
„Þaö hljóp herpingur fyrir brjóst
mér, þegar ég vatt mér út um
vængjahuröina á aöalskrifstofu
Flugleiöa og ég raulaöi fyrir
munni mér: „Upp skal hugann
heröa og hugsa á ný til feröa”.
Starfið var ekki lagt nið-
ur
Jón segir frá þvi, aö 31. júli,
daginn sem hann hættir, hafi veriö
send út þrjú bréf innan fyrir-
tækisins. „Fyrsta bréfiö var frá
forstjóra til deildarstjóra stjórn-
unarsviös þar sem þaö er til-
kynnt, aö Erling Aspelund taki
viö starfi frakvæmdastjóra
stjórnunarsviös”. Samskonar
bréf var sent til yfirmanna fyrir-
tækisinsogi féiagspósti Flugleiöa
þennan sama dag komst fréttin til
allra starfsmanna i sérstakri orö-
sendingu frá forstjóra. En Jón
hefur oröiö: „Mér haföi aldrei
dottiö i hug aö Erling Aspelund
settist I minn stól en sú varö raun-
in strax daginn eftir. aö ég flutti
út. Þaö haföi helst flögraö aö mér
aöef tilþessdrægi, aö starfiö yröi
lagt niöur þá yröi þaö sett undir
fjármálasviö og eftir viötal mitt
viö Sigurö Helgason kom þetta
mér mjög á óvart. I viötali viö
Sigurö Helgason i Morgunblaöinu
nú 2. ágúst kemur fram aö stjórn-
unarsviöinu hafi veriö skipt niöur
á þrjú sviö, fjármálasviö, fiug-
rekstrarsviö og hótel- og bila-
leigusviö, sem Erling Aspelund
veitir forstööu”.
Allt fullt af mótsögnum
Var þá starf framkvæmda-
stjóra stjórnunarsviös aldrei lagt
niöur? Jón svarar:
„Samkvæmt Mogunblaösviö-
talinu viö forstjórann er stjórnun-
arsviöiö m.a. fellt undir hótel og
bilaleigu; hinsvegar er yfirmaöur
„Samstarfiö viö Sigurö var áfalla-
laust”.
„...húsbóndinn var helst til
svarakaldur”.
„Þaö má kannski segja aö samvinnan
hafi veriö undir stofuhita...”
„Ég kvaddi hvern einasta mann I
húsinu meö handabandi”.
VÍSIR
Laugardagur 23. ágúst 1980
„Ég lét húsvöröinn skrúfa niöur nafn- „Þaö hljóp herpingur fyrir brjóst „...og svo tindi ég mosann úr „Þykir mér þá vera fariö aö fara Htiö
spjaldiö mitt...” mér...” stólnum...” fyrir þynningunni á toppnum”.
...þaö flýgur auövitaö hver sem hann
er fiöraöur”.
„Siguröur er allra Islendinga best aö
sér i flugmálum...”
...og hann er einhver umtalsfrómasti
maöur sem ég hef kynnst”.
„Tvfræönin og yfirdrepsskapurinn
hlýtur aö vera hverjum manni ljós...”
„...heilu starfshóparnir hafa veriö
spaöhöggnir”.
„Félagiö viröist vera á einhvers konar
ferö án fyrirheits”.
...ég get ekki meö sanngirni sagt aö
gengiö hafi veriö á hlut Loftleiöa-
manna”.
„Þaö skiptir verulegu máli aö vera
Siguröarmaöur”.
kvæmdastjóra. Með nokkrum
rétti má segja aö Flugfélagsfor-
stjórar á skrifstofum erlendis
hafi komiö betur út, þegar skrif-
stofur voru sameinaöar. Én þó
verður einnig til þess að lita, aö
Loftleiöir voru meö mjög margt
starfsfólk viöa, sem hélst óbreytt
svo ég get ekki meö sanngirni
sagb aö hér hafi veriö gengiö á
hlut Lotleiöamanna og tel ég mig
beita nokkurri dómskyggni I
þessu mati minu”.
Harðsoðnir stjórnendur
Jón kemur aö öörm þætti þessa
máls:
„Hins vegar skiptir verulegu
máli aö vera „Siguröarmaöur”
og sýnu meiru en að vera annað
hvort Loftleiöamaöur eöa Flugfé-
lags.
Hvernig menn eru Siguröar-
menn?
„Siguröur vill einungis hafa á
toppnum i kringum sig „sér
handgengna menn” eöa menn
meö ákveöinn stjórnunarstíl,
menn sem eru harösoönir stjórn-
endur og óvægnir. Mitt sjónarmið
er aö þetta viðhorf Siguröar
Helgasonar sé grunnfæriö og
henti illa íslendingum og islensk-
um aöstæöum. Hinn mýkri still
Arnar ó. Johnson og Alfreös
Eliassonar er miklu affarasælli i
mannlegum samskiptum. Jú, ég
tel mig haröan.en ekki nógu harö-
an fyrir Sigurö Helgason”.
Flugmenn „blandaðir
ávextir”
„tslenskir flugmenn hafa á
stundum veriö kröfuhestar og
hafa náö mjög langt I þvi aö ná
kröfum sinum fram meö óvægn-
um aöferöum. Hins vegar hef ég
gert samantekt um verkföll hjá
islensku flugfélögunum s.l. tiu ár
og sú samantekt sýnir. aö verk-
fallsdagar flugmanna eru ekki
margir. Hinu er ekki aö leyna aö
verkfallshótunum og skæruhern-
aöi hefur veriö beitt í rikum mæli.
Hvaö áhrærir vinnutima flug-
manna þá er þaö aö segja, aö
stéttarfélög flugmanna hafa veriö
mjög samvinnuþýö viö aö vikja
langt frá samningsbundnum
vinnutima viö sérstakar aöstæö-
ur. Ég ber mikla viröingu fyrir
flugmönnum og hæfni þeirra i
starfi, sem ég hef kynnst af eigin
raun.
Sui generis
Jón Júliusson itrekar ánægju
sina meö hæfni flugmanna, en
ræöir svo um þá vitt og breytt:
„Þaö er á þaö aö llta, aö flug-
menn eru stétt sui generis, ein-
stök sinnar tegundar. Þeir eru
skipherrar og einvaldar i flug-
feröum, nokkuösem magnar stolt
þeirra þannig.aö i allri umgengni
viö flugmenn þarf aö fara meö
löndum, þegar þeir fara margir
EKKI EINASTA ÓSTJÓRN
HELDUR STJÓRNLEYSI
Jón Júliusson, fyrrum framkvæmdastjóri stjórnunarsvids
Flugleida i Helgarviðtali um stöðu Flugíeiða
hótels og bilaleigu titlaöur fram-
kvæmdastjóri stjórnunarsviös og
situr i stól Jóns Júliussonar. Tvi-
ræönin og yfirdrepsskapurinn
hlýtur aö vera hverjum manni
ljós sem hefur lesiö þetta viötal
viö forstjórann. Máliö einkennist
allt af mótsögnum og þeir, sem
meö hafa fylgst hljóta aö geta á
auöveldan hátt skapaö sér sanna
mynd af rás atburöanna”.
Margt gott um forstjór-
ann
Jón Júliusson getur þess aö Sig-
uröur Helgason veröi aö njóta
sannmælis, og um hann og starf
hans sé margt gott aö segja:
„Hann er allra Islendinga best aö
sér I flugmálum.sama hvar niöur
er boriö. Þú spyrö hann um flug-
vélategundir, fargjöld viös vegar
um heim, verö á flugvélum og
fleira. Þú getur flett upp I honum
eins og orðabók. Hann er sivinn-
andi og eljusamur, mætir iöulega
fyrstur til vinnu á morgnana og
fer siöastur og tekur starf sitt
mjög alvarlega. Hann er einhver
umtalsfrómasti maöur, sem ég
hef kynnst”.
Sparnaður?
„Þú spyrö um sparnaö og ein af
forsendunum var einmitt sögö
vera sparnaður i rekstri. En hvaö
kemur út úr dæminu? Það sem út
úr þvi kemur er, aö miöaö viö
fyrri tiö. þá veröa framkvæmda-
stjórar fjóriri staöfimm áöur. Þá
tek ég sérstaklega til þess aö Er-
Iing Aspelund var ungur I starfi
framkvæmdastjóra og ég hef enn
fremur i huga aö ekki verður hjá
þvikomistaöannar maöurkomi i
starf Martins Petersen og niöur-
staöan veröur þá sú.aö einungis
sparast laun eins manns og sá
maöur er Jón Júliusson. Þykir
mér þá vera fariö aö fara litiö
fyrir þynningunni á toppnum”.
Engin stjórn
Er félagiö á skipulögöu undan-
haldi eöa er engin heildarstefna
til um aögeröir?
„A undanförnum mánuöum
hefur aö minu viti ekki einasta
rikt óstjórn. heldur stjórnleysi i
málefnum félagsins i viöu sam-
hengi. Hver yfirlýsingin á fætur
annarri rekur sig á annars horn
ogókleift er aö draga neina heild-
armynd af þvi hvert feröinni er
heitiö. Félagiö viröist vera á ein-
hvers konar ferö án fyrirheits.
Þaðferheldurekkiframhjá nein-
um aö sambúöin viö stéttarfélög-
in er vægast sagt stirö og hinar
tiöu uppsagnir, endurráöningar
og aftur uppsagnir, hafa grafiö
undan starfsgleöi manna. Þaö
einasem menn viröast geta geng-
iö aö visu er samdráttur og aftur
samdráttur og heilu starfshóp-
arnir hafa verið spaöhöggnir”.
í fullri sanngirni”
„Þaö er erfitt aö svara þvi
hvort rekin sé purkunarlaus
stefna umaö ryöja burt Loftleiöa-
mönnum. Ifullri sanngirni veröur
á þaöaö lita, aö viö sameininguna
voru þrir framkvæmdastjórar
skipaöir úr rööum Loftleiöa-
manna, einn frá Flugfélaginu og
einn var utanaökomandi og Orn
Ó. Johnson, sem veriö haföi for-
stjóri Flugfélagsins réö Loftleiöa-
mann, sem annan sinna fram-
saman. Heilu bækurnar hafa ver-
iö skrifaöar um þaö, hvernig
stjórna skuli flugrekstri meö til-
liti til flugmanna. SAS kemst
mjög vel af viö sina flugmenn,
enda hefur framkvæmdastjóri
flugrekstrardeildar ávallt verið
flugmaöur hluta af starfi til aö
taka púlsinn á sinu fólki”.
Samningar við flug-
menn
Jón hefur annast samningagerö
. viö flugmenn i gegnum tiöina. Er
einhver eftir I fyrirtækinu meö
næga þekkingu til aö taka viö þvi?
„Oppsögn min bendir ekki til
17
þess, aö ég hafi veriö fær um þaö,
heldur séu aðrir til þess færari.
Ég vona aö þessi mannaskipti séu
tákn og fyrirboöi þess, aö bæta
megi úr þar sem missmiði var á
hjá .mér, en þaö flýgur auövitaö
hver sem hann er fiðraöur. Ég
var auk þess ekki einn i þessum
samningum.heldur haföi ég með
mér samninganefnd og sú nefnd
ásamt hótelstjóranum, sem er
þaulvanur samningamaöur frá
þvi hann var I Bandarikjunum
fyrir 20 árum, getur eflaust unnið
þetta verk. Og kviöi engu i þeim
efnum”.
öll völd i höndum fjár-
máladeildar
„Þaö undarlega viö Flugleiðir i
dag er aö öll völd viröast vera I
höndum fjármáladeildar og höf-
uðáherslan viröist á þvi aö skera
niöur, en markaösdeildin er svelt
ogekki reynt aö skapa. Endalaus
niöurskuröur og feröafækkun
leiöir bara til eins”, sagöi Jón
Júliusson og gat þess enn fremur
hversu þýöingarmikiö þaö væri i
öllum flugrekstri, aö samsetning
flugflotans væri rétt, rétt tegund
á réttri leiö á réttum tima.
En um blaðafulltrúann Sigurö
haföi Jón þaö aö segja, „aö hann
sagöi þaö sem hann vissi og vissi
þaö sem hann sagöi og kunni ekki
aö ljúga einn bláan og annan grá-
an”.
Fréttaauki við Alfreð
Jón Júliusson hóf störf hjá Loft-
leiðum, þegar hann var 29 ára
gamall, áriö 1955. Hann starfaöi
þá sem fréttamaöur hjá útvarp-
inu og atvik höguöu þvi svo, aö
hann tók fréttaviötal viö Alfreö
Eliasson. Varö þaö upphaf þeirra
kynna og starfa Jóns hjá Loftleið-
um skömmu siöar. 1 fyrstu var
Jón aöstoöar-blaöafulltrúi Sig-
uröar Magnússonar, en siöar
starfsmannastjóri á uppgangsár-
um Loftleiöa. A þessum árum frá
1955 var uppgangur félagsins
mjög hraöur og „ævintýri likast-
ur” eins og Jón komst aö oröi. I
upphafi ferils sins hjá Loftleiöum
kenndi Jón jafnframt viö Mennta-
skólann I Reykjavik.en Jón er fil.
kand. aö menntun og talar fleiri
tungumál en hann vill viöur-
kenna.
Atvinnutilboð á sviði
stjórnunar
„Hvaö tekur viö, veit ég ekki
meö neinni vissu” segir Jón, „ég
er aö ná áttum og hef þegar tekið
aö mér nokkrar þýöingar. Jú. ég
hef fengið all-nokkur atvinnutil-
boö, aöallega á stjórnunarsviöi og
viöskipta. Timann hef ég mest
notað til persónulegra og tilfall-
andi andlegra erfiöisútréttinga”.
Hefur þú hug á kennslu aftur?
Nei.ég kysi nú fremur starf viö
stjórnun eöa stjórnsýslu i sam-
ræmi viö starfsreynslu mina und-
anfarin 25 ár. enda er ég sprækur
og hraustur og reiöubúinn aö
glima viö ný og vandasöm verk-
efni”.
Eru þau störf sem þér hafa ver-
iö boöin sambærileg um starfs-
kjör viö þaö starf.sem þú gegnd-
ir?
„Nei.ekkert af þeim er það,en
þau eru sum hver allt aö einu
áhugaverö og spennandi.
Hefur þér veriö boöiö starf hjá
aðilum, sem hafa i hyggju að
stofna flugfélag, og þá er ekki átt
viö starfsmenn Flugleiöa?
„Ég vil hvorki játa því né
neita”
Næstu vikum kvaöst Jón
mundu verja til afslöppunar viö
lestur góðra bóka meö Njálu efst
á lista og fleiri góöar bækur eins
og Othello eftir Shakespeare, II
principe (Furstinn) eftir Niccolo
Machiavelii og 1 bókaskáp hans
gat aö lita marga góöa bókina,
sem litill tlmi hefur veriö til aö
glugga i fyrir bókum tengdum
starfinu. En hvaöa tilfinningar
bæröust i brjósti Jóns Júliussonar
gagnvart Siguröi Helgasyni, þeg-
ar hann tók pokann sinn? Svariö
var stutt: „Vorkunnsemi”
„Jú, vissulega á ég heilræöi til
forstórans nú eftir aö ég er hætt-
ur”, sagöi Jón og þau eru: , ,RE-
SPICE FINEM”!
—ÓM
I