Vísir - 28.08.1980, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Fimmtudagur 28. ágúst 1980
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davift Gufimundsson.
ÚMjtrir: Olafur Ragnarsson og Eltert B. Schram.-.
JRitstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmunasson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blafiamenn: Axel Ammendrup/ Frlða
Astvfildsdóttlr, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdðttir, Kristln
t>orstelnsdóttir, Magdalena Schram, Pfill Magnússon, Slgurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvlnsson, Þórunn J. Hafstein. Blaðamafiur fi Akureyri: Glsll Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylfi Kristjfinsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
1 Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexanderssön. Uflit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Ölafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúla 14 simi 8óóll 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla 8
símar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuði innaniands og verð I lausasölu 250 krónur ein-
íakið. Visirer prentaður I Blafiaprenti h.f. Slðumúla 14.
SIGUR SJÁLFSTÆÐRA FJðLMIÐLA
Þannig var upphaf skrifa Visis I október 1978 um meint misferli I Frihöfninni, eftir að
blaöamenn höföu kynnt sér itarlega málefni Frlhafnarinnar og aflaö margvfslegra
upplýsinga, þrátt fyrir lokaöar dyr kerfisins.
Vísir skýrði frá því í gær, að
verslunarstjóra Fríhafnarinnar
á Kef lavíkurflugvelli hefði verið
formlega birt ákæra sú, sem
ríkissaksóknari hefur gefið út
vegna Fríhafnarmálsins svo-
nefnda. Saksóknari hafði nýlega
lokið athugun sinni á niðurstöð-
um rannsóknar málsins, sem
hófst að tilhlutan utanríkisráð-
herra í nóvember 1978.
Þetta mál er dæmi um það,
hvers sjálfstæðir f jölmiðlar eru
megnugir í nútimaþjóðfélagi, því
að tilefni hinnar opinberu rann-
sóknar var á sínum tíma fréttir
og greinar blaðamanna Vísis um
meint misferli i Fríhöfninni.
Upplýsinga blaðsins var aflað
frá fjölmörgum ónefndum aðil-
um, en þegar leitað var til þeirra
opinberu aðila, sem Fríhöfnin og
starfsemi hennar heyrir undir,
kom Vísir nær undantekningar-
laust að lokuðum dyrum.
Þannig var til dæmis, þegar
blaðið leitaði upplýsinga hjá
Ríkisendurskoðun sem eftirlit
hefur með rekstri Fríhafnarinn-
ar og sömuleiðis varnarmála-
deild utanríkisráðuneytisins,
sem Fríhöfnin heyrir undir.
Þegar minnt var á upplýsinga-
skyldu stjórnvalda í þessu sam-
bandi voru öll gögn, skýrslur og
bréfaskipti sögð trúnaðarmál.
Tæp tvö ár eru nú liðin f rá því
að Vísir fór að birta ítarlegar
fréttir af könnun, sem blaðið
gerði á málefnum Fríhafnarinn-
ar á Keflavíkurflugvelli. Áður
hafði verið fjallað um rekstur
þessa ríkisfyrirtækis og vöru-
rýrnun, sem talin var óeðlilega
mikil.
Fréttir Vísis haustið 1978
renndu stoðum undir þann grun,
að vörurýrnun í Fríhöf ninni hefði
verið talsvert meiri en Ijóst
hafði verið af reikningum fyrir-
tækisins, þótt ríkisendurskoðun
hefði þótt nóg um þær tölur.
Ástæðan væri sú, að starfsmenn
hefðu lagt sérstakt aukagjald of-
an á það verð, sem skráð hefði
verið í verðlistum yfir vodka-
f löskur. Siðar birti blaðið upplýs-
ingar um, að verð á vissum teg-
undum af sælgæti hefði á tíma-
bili einnig verið hærra en leyfi-
legt var.
Fríhafnarstjóri sagði í viðtali
við Vísi að þessar upplýsingar
blaðsins væru „tóm della", svo
notuð séu hans orð og aðrir
starfsmenn Fríhafnarinnar voru
stórorðir i garð blaðsins vegna
umf jöllunar þess um þessi mál.
En nú hefur sannleikurinn ver-
ið dreginn fram í dagsljósið með
rannsókn lögreglustjóraembætt-
isins á Keflavíkurflugvelli og
skrif Vísis verið staðfest. (
ákæruskjali ríkissaksóknara, á
hendur verslunarstjóra Fríhafn-
arinnar, — en hann er ákærður
einn starfsmanna fyrirtækisins
— er því haldið fram, að starfs-
fólk hafi selt áfengi og sælgæti á
hærra verði en verðskrá sagði til
um og að óeðlileg vörurýrnun
hafi meðal annars verið falin
með því að leggja aukagjald á
vodka.
Framvinda Fríhafnarmálsins
verður Vísi hvatning til að leggja
aukna áherslu á aðhald við opin-
berar stofnanir og aðra aðila í
þjóðfélaginu og jafnframt stað-
festing á því, að með áhuga og
elju er hægt að stunda hérlendis
sjálfstæða rannsóknarblaða-
mennsku þótt ýmsir afturhalds-
samir kerfiskarlar leggi sig
fram um að loka kerfinu fyrir
blaðamönnum.
„OLI TYNDUR”
Sú saga er sögö af fugli þeim
er stærstur mun vera á jörö-
inni , aö þegar hætta nálgist,
stingi hann höföi sinu i sandinn i
von um það aö óvinirnir sjái
hann ekki fremur en hann þá.
Sama siö hafa ung börn gjarna á
i leikjum sinum. „Óli týndur”
segir ungur drengur um leiö og
hann gripur höndum fyrir augu
sér og sér ekki þá sem I kringum
hann eru.
| Heldur þykja okkur þetta kát-
M legar aöfarir og brosum aö ein-
| feldni fugls og barns. Hinu
■ tökum viö siöur eftir, þegar viö
I öll sem þjóö stöndum meö höfuö
■ niðri I sandi og rassinn upp i
vindinn og liöur svo ljómandi
vel, að viö viljum fyrir engan
■ mun breyta þessum þægilegu
■ stellingum.
IVitleysan áfram veltur.
Um þessar mundir sækir alls
kyns ófögnuöur aö okkur tslend-
ingum. Veröbólga æðir áfram
meö þeim ógnar hraöa aö allt
verömætamat brenglast og viö
höfum ekki viö aö melta sifellt
hærri tölur. Annar hinna fornu
atvinnuvega þjóöarinnar, land-
búnaöurinn, er allsendis ósam-
keppnisfær viö framleiðslu ann-
arra þjóöa. Viö höfum orðið aö
■ gripa til mikils samdráttar i
■ framleiöslu landbúnaöarafuröa,
■ þvi viö stórtöpum á hverju kjöt-
■ kilói og fitueiningu, sem viö
flytjum til annarra landa, þótt
■ stór hluti heimsbyggöarinnar
svelti. Fiskafuröir okkar verða
torseldari meö hverjum mánuö-
inum sem liður,vegna þess hve
hátt verö viö þurfum aö fá fyrir
þær, svo viö þurfum ekki að
taka höfuöiö upp úr sandinum
| og hætta I veröbólguleiknum.
Næsta skrefiö verður væntan-
lega að greiöa útflutningsupp-
bætur á fiskinn, svo unnt verði
aö halda leiknum áfram, pen-
inganna veröur aflaö meö auk-
inni skattheimtu og þeir sem
yfir henni kvarta fá svo litla
félagsmálapakka til aö sefa
sorgirnar. Þaö þýöir að visu
aöeins meiri skattheimtu til við-
bótar og fleiri pakka til þess að
vega upp á móti henni og nei
neöanmáls
Magnús Bjarnfreðsson,
segir að hér á landi sé
landlægt meðal stjórn-
málamanna, að þeir þori
ekki að horfast í augu við
staðreyndir og líkir hann
þessu háttalagi við hegð-
un strútsins, sem stingi
hausnum í sandinn, þegar
hætta steðji að.
„ Enginn virðist þora að
segja upphátt það, sem
hvíslað er í hverju horni,
nefnilega að framundan
er stórfelld lífskjara-
skerðing i heild, hvernig
sem henni verður skipt á
þjóöfélagsþegnana."
annars, þiö kunnið þennan leik
öll, þvi þiö takið öll þátt i honum
alla daga frá morgni til kvölds.
Þessi leikur hefur þann mikla
kostaö viö þurfum ekki aö taka
hausinn úr volgum sandinum
heldur getum látið okkur
dreyma um aö óvinurinn sé viös
fjarri og viö séum alvöru þjóö.
Forvitnilegt síðari tíma
sagnfræðingum.
Þegar viö lesum mannkyns-
sögu rekumst viö ööru hverju á
frásagnir af þjóöfélögum, sem
svo sérstæö eru talin, aö þeirra
er getiö á spjöldum sögunnar.
Oftast er þaö annaö hvort fyrir
hernaöarafrek eöa þá aö ein-
hver framvinda þekkingar eöa
stjórnvisku hefur átt þar upptök
sin. Stöku sinnum er þjóöfélaga
þó getiö vegna fáránleikans
eins, og kemur þá fyrir aö menn
leggja hlæjandi frá sér bókina
og segjs sem svo: „Hvernig i lif-
andis ósköpunum gátu mennir-
nir verið svona andskoti vit-
lausir!”. Ég er persónulega
ekki i nokkrum vafa um aö þessi
veröur dómur fólks um nútima
þjóöfélag okkar á næstu öld,
þegar þaö les eöa heyrir um
snilld okkar i efnahagsmálum.
Liklega öölumst viö þá loksins
þá heimsfrægö sem okkur hefur
alltaf langaö til aö ná, verst aö
þá aö viö skulum þá komin
undir græna torfu þegar upp-
hefö okkar loks kemur aö utan.
Torskilið venjulegu fólki.
A næstu öld, þegar mannleg
þekking' og vitsmunir veröa
talin mestu auöæfi hverrar
þjóöar, mun margt veröa
mönnum torskiliö úr sögu okkar
á áttunda áratugnum. Menn
munu til dæmis eiga mjög erfitt
meö aö átta sig á þvi aö á sama
tima og fiskstofnar okkar eru i
hættu vegna ofveiöi og mark-
aöir okkar i hættu vegna of
mikils framleiöslukostnaöar,
skulu meginúrræði okkar vera
aö fjölga fiskiskipum svo viö
veiðum meiri fisk meö einn
meiri tilkostnaöi. Mönnum mun
einnig finnast þaö enn furöu-
legra aö eftir þvi sem viöskipta-
kjör okkar viö aörar þjóðir
versna getum viö skammtaö
okkur betri laun og lifaö flottar.
Mönnum mun finnast mjög ein-
kennilegt að þeir sem mestu
tapa á verðbólgunni skuli veilja
halda dauöahaldi i eina megin-
ástæðuna fyrir henni, svo
braskarar og alls kyns séra-
jónar geti áfram fleytt rjómann
ofan af i þjóöfélaginu. Mönnum
mun finnast ákaflega skritiö að
lesa þaöaö allir landsmenn hafi
i oröi kveönu verið sammála um
aö kveöa niöur veröbólgudraug-
inn — en enginn viröist hafa
viljað gera þaö. Mönnum mun
finnast þetta litla grinþjóöfélag,
sem stakk höföinu i sandinn eins
og strúturinn, þess vert aö geta
þess I mannkynssögu jafnt sem
skeismtibókmenntum.
Enginn vill breyta.
Þetta vitum við öll aö er rétt
og sönn lýsing á islensku þjóö-
félagi annó 1980. Samt viljum
viö ekki taka hausinn upp úr
ylvolgum og notalegum sand-
inum. Þaö er aldrei aö vita
nema óvinurinn hlaupi framhjá.
Þó vottar fyrir þvi að einstöku
stjórnmálamenn sjái aö ekki
megi lengur viö svo búiö standa.
Meö afskaplega varfærnu orða-
vali er mönnum gert ljóst að þeir
þurfi aö líta upp, jafnvel þótt
hretiö sé ónotalegra en ylurinn i
sandinum. Enginn virðist þora
aö segja upphátt það sem
hvislað er i hverju horni, nefni-
lega aö framundan er stórfelld
lifskjaraskeröing i heild,
hvernig sem henni verður nú
skipt á þjóöfélagsþegnana. Viö
erum þegar búin aö gera svo
mörg axarsköftin og asnastrikin
aö viö komumst ekkki hjá henni.
Ef svo óliklega vildi til aö viö
brygðumst rétt við þessum
staöreyndum og tækjum upp á
þvi aö byggja atvinnuvegi okkar
skynsamlega upp og leita aö
nýjum framleiöslutækifærum
gætum viö dregiö úr áfallinu. '
En ég skal játa það aö mér
dettur ekki i hug að viö bregö-
umst þannig viö. Viö erum nú
ekki afkomendur vikinga sem
sigldu út á Atlantshafiö á mann-
drápsfleytum frekar en borga
skatta fyrir ekki neitt! Miklu
liklegra er aö viö látum okkur
vel lika fullyröingar þeirra, sem
aldrei vilja ræöa um efnahags-
mál i samhengi en veifa patent-
lausnum á smámálum i hvert
sinn sem syrtir aö. Ef viö
skyldum svo veröa fyrir þvi aö
óvinurinn sparkaöi svo fast i
rassinn á okkur aö hausinn
hrykki upp úr sandinum þá
eigum við þó alltaf þann leik
eftir að taka höndum fyrir
augun og segja með þekktustu
patentlausna-blööru okkar:
„Úli týndur!”.
Landbúnaöurinn erósamkeppnisfær viö framleiösiu annarra þjóöa.