Vísir - 30.08.1980, Blaðsíða 9

Laugardagur 30. ágúst 1980
9
Úthald pólsku veí kfallsmann-
anna vekur sifellt meiri jmdrun
og aödáun. Það er meB ólikind-
um hvernig þeir hafa boöið yfir-
völdum þar i landi byrginn — og
komist upp með þaB. Enginn,
sem ekki hefur sjálfur kynnt sér
eBa kynnst ógnarveldi flokksins
og algjörri undirokun fólksins I
kommúnistarik junum getur
imyndaö sér hvilikt átak þaB er
fyrir einstaklinga eBa hópa aB
risa upp meB þeim hætti sem
verkfallsmennirnir hafa gert..
1 Austur-Evrópu kemst eng-
inn til valda eBa áhrifa nema
hafa hlotiB áralangt uppeldi i
flokknum. Allar trúnaBarstöð-
ur, háar sem lágar, eru skip-
aBar útvöldum og auðmjúkum
þjónum flokksvaldsins. AlræBi
kommúnistaflokksins er undir
þvi komiB að eftirlitsmenn og
útsendarar flokksins fylgist
með öllum hreyfingum og hrær-
ingum og kippi i spotta ef ein-
hverjum dirfist að fara út af lin-
unni.
Einmitt af þessum sökum,
skipulagi og járnaga flokks-
ræBisins, er þaB mikil hetjudáB
að efna til verkfalls og setja
flokknum skilyrði og afarkosti.
Mannréttindabarátta
Kröfur pólsku verkamann-
anna virðast sjálfáagðar i okkar
augum. Allt sem þeir fara fram
á er sjálfstæB verkalýBshreyf-
legur. Hann gefur okkur kraft
og reisn. Hann gerir okkur aB
þjóB. Það er i rauninni stórkost-
legt ævintýri aB vera íslending-
ur og fá aB taka þátt i sjálfstæB-
isbaráttu þjóBarinnar. Sú bar-
átta snýst ekki einvörBungu um I
her I landi og reyndar alls ekki. ■
AndúB á erlendum her i landinu I
býr i okkur öllum af þvi viö er- *
um þjóBernissinnuB. Við þurfum ■
ekki aB sýna þaB með göngu- |
feröum og þjónkun viB rauBliða. ■
Það væri hræsni og misskilinn 8
þjóBarrembingur. ■
SjálfstæBiB er okkur eBlilegt, 8
rétt eins og uppruni, hugsunar- ■
háttur og sambýli viB landiB ■
gerir okkur aB tslendingum, án 8
þess aB þaB sé sérstaklega haft
á orBi.
Skerfur okkar til sjálfstæBis-
baráttunnar kemur ekki siBur
fram í viBleitni hvers og eins til
aB skapa arB fyrir sjálfan sig og
þjóðarbúiB. Vinna, framkvæma,
framleiBa, bera úr býtum.
Hvenær skyldu augu manna
opnast fyrir þvi, aB sjálfstæBis-
baráttan er fólgin i framleiBslu-
störfum engu siður en ræBu-
höldum, atvinnurekstri jafnt
sem hugverkum?
1
fl
Fiskur eða orka
NátturuauBæfi landsins eru
fólgin i orkunni. Þar er upp-
spretta áframhaldandi velmeg-
unarog afliB sem þarf aB virkja.
Misskilinn þjódarmetnadur
ing, frjálsar kosningar, almenn
mannréttindi. Kröfur um kaup
og kjör eru aukaatriði. Þetta er
mannréttindabarátta, sem
menn héldu aB væri óhugsandi i
kommúnistariki.
Vesturlandabúum kann aB
þykja þaB auBvelt og sjálfsagt,
aðpólska stjórnin láti undan svo
réttmætum kröfum. En því fer
fjarri, af þeirri einföldu ástæBu
aB viBurkenning krafnanna
jafngildir uppgjöf kommúnism-
ans, hruni kerfisins.
A sama tima og lýðræöis-
sinnar og frjálsboriB fólk hrifst
af baráttuþreki pólsku verka-
mannanna, vekja þessir atburð-
ir upp ótta um eftirleikinn.
HvaB gerist ef pólsk yfirvöld
taka þá ákvöröun aö beita her-
valdi gegn verkfallsmönnum?
HvaBa afleiöingar hefur þaö ef
sóvéski herinn sendir inn skriö-
dreka sina? Hver verða örlög
pólsku hetjunnar i verksmiöj-
unni og hvaB geta Vesturlönd
gert henni til bjargar?
Nytsamir sakleysingj-
ar
Þvi miöur verður aB horfast i
augu viB þá staöreynd, aö hver
svo sem þróun mála veröur I
Póllandi á næstunni, er litiö
hægt að aöhafast. Siöbúnar
samúBarkveðjur frá vestrænum
verkalýBshreyfingum duga
skammt. Járntjaldið óhugnan-
lega er svo múr- og naglfast, aö
enginn getur eöa þorir aö brjóta
þaöniðurmeð herafla og vopna-
búnaði. Slikt leiddi af sér alls-
herjarstyrjöld.
Stundum er þvi haldið fram
að Atlantshafsbandalagiö sé
árásarbandalag, og meöal
annars á Islandi sitji óvigur her
Bandarikjamanna, sem biöi
færis til aö ráðast inn I önnur
lönd.
Nú væri þaB I sjálfu sér ekkert
nema gott mál, ef lýöfrjáls riki
vaferu svo i stakk búin að þau
gætu með styrk sinum og yfir-
buröum knúið lögreglu- og ein-
ræöisriki I Austur-Evrópu til aö
veita fólkinu þar frelsi og mann-
réttindi. Það er svo sannarlega
ástæða til aö beita afli til aB
eyBa þeirri ógnarstjórn og þræl-
dómi, sem þrifst i skjóli
kommúnismans.
Þvi er þó ekki aö heilsa, aö sá
máttur sé fyrir hendi, enda hafa
hugleysingjar og nytsamir sak-
leysingjar haft svo mikil áhrif
hér á landi sem annars staöar á
Vesturlöndum, aB það þykir eft-
irsóknarveröast i lifinu aö
strjúka feita maga og stunda
heimspekilegar vanga veltur um
ekki neitt. Lifsleiði hefur tekiB
við af lifsþrótti, hlutleysi.þykir
fínna en heiðarlegar hugsjónir.
Varnarliðið ill nauðsyn
A seinni árum hefur þaö þótt
bera vott um mesta hugsjóna-
þrekið aö ganga um á gallabux-
um og mótmæla her i landi.
Baráttan um mannréttindin
hefur horfiB fyrir oliutönkum,
mælikvarðinn um sjálfstæði fer
eftir þvi hvort Bandarikjamenn
taki þátt i byggingu flugstöðvar.
Kúgun nálægra þjóöa, þræl-
dómur evrópskra verkamanna,
fjötrun andans i nafni Marx og
Engels er islenskum róttækling-
um óviðkomandi.
Þaö skal endurtekiö hér, sem
áður hefur veriö áréttaB i Visi,
aö allir þjóöhollir lslendingar
óska þess, að sú stund risi, aB
varnarliösverBi ekki þörf. ÞjóB-
ernismetnaður okkar beinist að
þvi marki aö viö getum einir og
óhultir búiö I eigin landi. Dvöl
erlends varnarliös er þyrnir I
augum sjálfstæðrar þjóðar og ill
nauösyn meðan hUn varir.
En hversu óendanlegur
munur er á dvöl varnarliös vin-
veittrar þjóðar hér á landi, og
þvi ástandi og þeirri frelsis-
skeröingu sem þjóðir Austur-
Evrópu búa viB. Þetta tvennt er
raunar alls ekki hægt að nefna I
sömu setningu til samanburðar.
••••••••••••
ritstjórnar
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
Hver sú viöleitni sem grefur
undan styrk og samstöðu
frjálsra rikja er vatn á myllu of-
beldis og einræöis. Þjónkun viö
þá aðila, sem vilja veikja
Atlantshafsbandalagiö er rýt-
ingur i bak þeirra þjóðfélags-
afla i kommúnistarlkjunum
sem heyja nú baráttu um lif sitt
og frelsi.
Þaö yröi ólikt meiri reisn yfir
islenskri æsku, hvort sem hún er
róttæk eöa borgaraleg i' hug-
sjón, ef hUn sameinaöist af öll-
um mætti með æsku annarra
lýöræöislanda i fordæmingu og
fyrirlitningu á þvi' þjóöskipu-
lagi, sem bindur fólk i fjötra og
litilsviröir mannhelgina.
Það er sorgleg staöreynd, aö á
tslandi, skuli sá flokkur ráöa
mestu i landsmálum, sem hefur
leynt og ljóst boriö blak af hinu
kommúnistiska skipulagi, og
gerst bandingi þeirra afla, sem
þvi fylgja.
Misskilinn þjóðar-
rembingur
Þjóðarmetnaöur er nauðsyn-
Skiptir þaö máli, hvort sú orka,
sem þannig er beisluö, er seld til
Islendinga eöa Utlendinga?
Hefur þaö skert sjálfstæBi
okkar, hvort fiskurinn er etinn
af á útlendum diski eöa islensk-
um? Brjóta íslendingar odd af
sinu oflæti og sjálfstæBi, þótt
samningar veröi gerBir viö ann-
arra þjóða menn um nýtingu
þeirrar vöru, sem viö framleið-
um, hvort heldur þaö er fiskur
eBa orka?
Auövitaö verBur að tryggja aö
erlendir aöilar sem kunna aö
eiga fyrirtæki, sem hér eru sett
upp lúti islenzkri lögsögu og
dómsögu. Hafa verður i huga
atvinnuleg og efnahagsleg áhrif
og aldrei má það veröa aö einn
eða nokkrir aöilar erlendir hafi
ráö okkar og sjálfstæöi i hendi
sér.
Engum stjórnmálaöflum hér
á landi er ætlandi slik flónska aB
selja landiö eða semja frá sér
fullveldiö. Þaö kæmist heldur
enginn upp með þaö. Til þess er
islenzk þjóöernisvitund of sterk
og of heilbrigð.
Malbika átthaga
Skilningur okkar á þjóðlegum
heföum og eignum kemur fram i
fleiru en samskiptum við aörar
þjóBir. VarBveisla umhverfis og
menningararfleifðar, virðing
fyrirsögu og atburöum, er hluti
af sjálfstæöisbaráttu. 1 þeim
efnum er ekkert of smátt til aö
þvi sé ekki gaumur gefinn.
Sagan geymist nefnilega i hin-
um hversdagslegu hlutum, og
tengir saman kynslóöir og
atburði.
A horni Suöurgötu og Vonar-
strætis I Reykjavik stendur lág-
reist, svartmálað timburhús.
Þetta hús hefur staBiö á þessu
horni I hundraö og fimmtiu ár
og veriö hluti af vinalegu um-
hverfi rótgróins hverfis. Siöustu
árin hefur þaö verið samastaöur
ungra listamanna og verka
þeirra.
Nú hefur borgarráð samþykkt
oröalaust aö rlfa Suðurgötu 7
upp meö rótum og flytja húsið á
safn, eins og hvern annan dauö-
an hlut. Sjálfsagt veröur byggB-
ur einhver gler- og stálkassi á
lóBinni reykvlskri menningar-
rækt til háöungar. Gamlir
Vesturbæingar eru ekki ýkja
hrifnir af þessu uppátæki, enda
veröur „sjarmi” Vesturbæjar-
ins aldrei fluttur á söfn. Gamla
Reykjavik er merkilegur hluti
af sögu þjóöarinnar og ef hún á
aö breytast i stál og gler, þá er
ekki aðeins veriB að malbika
átthaga. Þá er veriö aö grafa
þjóöræknina.
Ellert B. Schram.