Vísir - 01.09.1980, Blaðsíða 8

Mánudagur 1. september 1980
8
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davíö Guömundsson.
Ritstjórar: ólafur Ragrtarsson og Ellert B. Schram.-.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guömunasson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guömundur G. Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammendrup, Fríða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónína Michaelsdóttir, Kristin
Porsteinsdóttlr, Magdalena Schram, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvinsson, Þórunn J. Hafstein. Blaöamaöur á Akureyri: Gísli Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylf' Kristjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
Guðmundsson. Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjdri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjöri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 sími 86611 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
simar 86611 og 82260. Afgreiösla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuði innanlands og verð f lausasölu 250 krónur ein-
íakið. Visirer prentaður I Blaðaprenti h.f. Sfðumúla 14.
uppsagnir Fiugieiða
Uppsagnirnar hjá Flugleibum beina athygiinni aö hinu duibúna atvinnuleysi, sem
þrlfst á tslandi. Frystihús og útflutningsiönaöur halda uppi atvinnu, sem ekki stendur
undir sér. Lausnaroröið er ekki fólgiö i rikisrekstri, heidur heilbrigöu efnahagsiifi.
Þau tíðindi, sem borist hafa af
málefnum Flugleiða að undan-
förnu, hafa ekki farið framhjá
neinum. Þó er vafasamt, að
menn haf i almennt gert sér grein
fyrir hinu alvarlega ástandi fyrr
en kom til f jöldauppsagna fjögur
hundruð manns.
Flugliði félagsins er sagt upp í
einu lagi og gamalgrónir starfs-
menn, sem hafa verið
burðarásar fyrirtækisins, fá
reisupassann. Að vísu mun eitt-
hvað af þessu fólki verða endur-
ráðið, en atburðir síðustu daga
hafa sannarlega vakið þjóðina
upp við vondan draum.
Fram að þessu er eins og al-
menningur, stjórnvöld og jafnvel
þeir, sem næst standa Flugleið-
um, hafi látið óskhyggjuna og
trúna á kraftaverkin fleyta sér
áfram.
Nú blasir alvaran við. Það er
ekkert gamanmál, þegar eitt
stærsta fyrirtæki landsins liðast
sundur, hundruðum manna er
sagt upp störfum og samgöngur
landsmanna við umheiminn eru
skornar niður við trog. Það
verður ekki haft í f limtingum og
það er heldur ekki til þess fallið
að hlakka yfir þeim óförum.
Enginn gerir það að gamni sínu
að víkja f jölda fólks úr starfi, en
óhjákværnilega beinist samúð
manna aö því Flugleiðafólki,
sem nú er í óvissu með framtíð
sina og atvinnu.
Eflaust hefur starfsliðið verið
fjölmennara en þörf var fyrir.
Að einhverju leyti á það rætur
sínar að rekja til sameiningar
Flugfélags Islands og Loftleiða
fyrir nokkrum árum.
En vandamál Flugleiða liggja
ekki í of fjölmennu starfsliði.
Vandinn verður ekki leystur með
uppsögnum. Ohjákvæmilegt er
að athygli og umræður beinist að
fleiri þáttum rekstursins. Auð-
vitaðer lítið vit í því að halda uppi
flugi, sem leiðir af sér bullandi
tap á degi hverjum. Eldsneytis-
kostnaður og harðvítug sam-
keppni eru þær skýringar, sem
helst eru nefndar. En hvað um
f járf estingar, f lugvélakost,
dótturfyrirtæki og verkefnaleit?
Starfsaðferðir og stjórnun
hef ur verið umdeild og orkað tví-
mælis.
Menn mega heldur ekki horfa
framhjá þeirri staðreynd, að
vandamál Flugleiða eru einnig
og aðallega sprottin af óðaverð-
bólgu, sem hefur magnað upp
allan kostnað innanlands, meðan
fargjöld hafa staðið í stað eða
lækkað hlutfallslega. Hér er enn
eitt og ef til vill gleggsta dæmið
um þær válegu afleiðingar, sem
verðbólgan leiðir af sér.
Þær segja fyrst til sín í þeim
atvinnugreinum, sem lúta
markaðslögmálum erlendis.
Frystihúsin eru í rauninni undir
sömu sök seld, og útflutnings-
framleiðsla iðnaðarins greiðir
með sjálfri sér.
öll atvinna undir þessum skil-
yrðum er ekkert annað en dul-
búið atvinnuleysi, sem þrífst um
stundarsakir meðan fyrirtæki
ganga á eignir sínar, styrkir eru
greiddir og gengi fellt.
Það er ekki á færi leikmanna
aðsegja til um, hvað gera skuli í
málefnum Flugleiða. Sleggju-
dómar koma engum að gagni.
Þær raddir hafa heyrst, að'
ríkið eigi að taka yfir rekstur
fyrirtækisins og forða frá sam-
drætti og fækkun starfsliðs.
Þeim skoðunum er algjörlega
vísað á bug.
Hvorki flugfélög né frystihús
verða betur rekin í höndum hins
opinbera, nema þá að íslenska
þjóðin hafi hreinlega gefist upp
og vilji lifa áfram í sjálfsblekk-
ingu og dulbúna atvinnuleysi
ríkisstyrkja.
Vandi Flugleiða og útflutnings-
atvinnuveganna er enginn
dauðadómur yfir einkarekstri,
heldur aðvörun til landsmanna
um að koma efnahagsástandi á
réttan kjöl, og skapa atvinnu-
rekstri skilyrði, sem eru heil-
brigð.
Þá fyrst bjóðast arðsöm og
næg atvinnutækifæri — og þá
f yrst getum við rétt úr kútnum og
skapað betri lífskjör á Islandi.
Ennþá versnar ástandiö i at-
vinnumálunum. Flugleiöir eru
rétt i þann mund aö rúlla yfir.
Þetta hefur reyndar legiö i loft-
inu um nokkurn tima. Sú sam-
eining, sem átti sér staö fyrir
nokkrum árum, er Flugfélagiö
og Loffleiöir runnu saman i eitt,
eöa áttu aö renna saman i eitt,
viröist ekki enn hafa skilaö
árangri nema ef vera skyldi aö
foröa Loftleiöum frá gjaldþroti.
Samgöngumálin eru svo stór
þáttur i þvi aö gera ísland
byggilegt, aö ekki er hægt aö
láta örfáa menn stjórna þvi og
taka ákvaröanir, um hvernig
þeim skuli háttaö, eöa hvort þær
veröi á annaöborö nokkrar.
Fram til þessa hefur litiö út
fyrir aö einn maöur hafi mestu
ráöiö um, hvernig brugöist skuli
viö þeirri þróun, sem i flugsam-
göngum hefur veriö. Þaö er
vissulega kominn timi til þess,
aö stjórnvöld taki á þessu máli
meö alvöru en láti ekki nægja aö
segjast fylgjast meö. Þaö er
sýnilegt, að þetta vandamál
veröur aö taka úr höndum Flug-
leiöa og fela öörum lausn á þvi.
Vel kann svo aö fara, aö rikis-
rekstur veröi aö koma til. Fylli-
lega er rétt aö gera sér grein
fyrir þvi aö hér er ekki eingöngu
um aö ræöa Atlantshafsflugiö.
Hér er lika um aö ræöa flugiö
innan lands, sem Flugleiöir
segjast tapa stórfé á. Smærri
flugfélögin viröast þó hagnast á
þessu flugi og reka þaö mun
_ skynsamar. Þaö voru hörmuleg
mistök hjá fyrrverandi sam-
_ göngumálaráöherra er hann gaf
| til þess leyfi, aö Flugleiöir eign-
_ uöust meirihluta I Arnarflugi.
Arnarflug var heppilegur sam-
keppnisaöili viö Flugleiöir á
innanlandsleiöum og heföi getaö
létt af þeirri einokun sem þar er
neöanmáls
„Pólitíska réðamenn
hefur löngum brostið
kjark til að taka á
erfiðum málum" segir
Kári Arnórsson, skóla-
stjóri, meðal annars í
þessari grein sinni og
nefnir Flugleiðamálið og
sameiningu ríkisbanka
sem dæmi.
og bætt þjónustuna. En þaö er
eins og rikisstjórnum sé næsta
fyrirmunaö aö geta tekiö á
nokkru máli af festu. Og þvi
miöur er svo aö sjá, aö þannig
ætli þetta aö veröa meö vanda
flugsins nú.
Þrir bankar verði tveir
Annaö dæmi um hve erfitt er
fyrir ráöamenn aö taka
ákvaröanir eru rikisbankarnir.
Um alllangan tima er búin aö
vera uppi umræöa um aö fækka
rikisbönkunum. Allar nefndir,
sem um þetta hafa fjallað, eru
sammála um, aö bót væri aö þvi
aö fækka um einn. Útvegsbank-
inn hefur oftast veriö nefndur i
þessu sambandi. Þaö er aö von-
um, þvi aö banki sá er búinn að
vera á hausnum um langa hriö.
Þetta er opinbert leyndarmál.
Hins vegar hefur Búnaöarbank-
inn neitaö aö yfirtaka hinn fyrr-
nefnda.
Sú nefnd, sem skilaö hefur til-
lögum til rikisstjórnarinnar um
úrbætur i efnahagsmálum,
leggur enn til, að rfkisbönkum
veröi fækkaö. En hver eru svo
viöbrögðin? Jú, bankamála-
ráðherrann rýkur upp meö
hávaöa og segir, aö um þetta sé
engin samstaöa. Þaö skyldi þó
ekki vera, aö þarna sé visbend-
ing um, hvernig efnahagstillög-
unum veröi tekiö. Ef ekki næst
samstaöa um þaö sem allar
nefndir, sem fjallaö hafa um
efnahagsmál, hafa taliö rétt aö
gera, hvernig veröur þá um
aöra þætti?
Hvaö veröur t.d. um Þjóö-
hagsstofnunina? Má hreyfa þar
viö gæöingunum? Hvernig dett-
ur mönnum I hug, aö vandinn i
efnahagsmálunum veröi leystur
meö svona hugsunarhætti?
Veröa menn ekki aö skilja þaö
aö þessi ógeöfellda pólitiska
samtrygging veröur aö vikja
fyrir þjóöarhag? Er þaö ekki
augljóst mál, aö meö þvi aö
gera tvo banka úr þremur er
betra aö halda utan um lána-
starfsemina i landinu og nokkur
sparnaöur ætti einnig aö fylgja.
Þaö þarf ekki endilega aö gerast
meö þeim hætti aö einhver
ákveöinn banki sé lagður niöur,
ef mönnum er þaö svo sárt,
heldur aö rikisbankarnir þrir /
veröi stokkaöir upp og geröir úr
þeim tveir bankar.
Pólitiska ráöamenn hefur
löngum brostiö kjark til aö taka
á erfiöum málum. Þessi tvö
dæmi sem hér hafa veriö nefnd,
flugiö og bankarnír, bera þess
glöggt vitni. Þaö er þvi ekki
undarlegt þótt menn spyrji,
hvers vegna þessir menn séu á
þingi og hvernig á þvi standi aö
þeir séu kosnir þing eftir þing.
Þaö skyldi þó ekki vera vegna
fyrirgreiöslunnar og smámál-
anna?