Vísir - 03.09.1980, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Miftvikudagur 3. september 1980.
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davió Gufimundsson.
RÍMHrar: Olafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
'RifstjórnarfuMtrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blafiamenn: Axel Ammendrup,' Friða
Astvfildsdóttlr, Halldór Reynlsson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Kristin
t»orstelnsdóttir, Magdalena Schram, Pfill AAagnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvlnsson, Þórunn J. Hafstein. Bla&amaftur á Akureyri: GIsll Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylfi Krlstjfinsson, Kjartan L. Pfilsson. Ljósmyndir: Bragi
' Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. úflit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Ölafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurfiur R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúla 14 simi 8óóll 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8
simar 8óóll og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 slmi 86011.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuði innanlands og verð i lausasölu 250 krónur ein-
lakið. Visirer prentafiur I Blafiaprenti h.f. Siðumúla 14.
Meo tilliti til aöstæðna
Utanrfkisvi&skipti okkar og samskipti vifi aörar þjófiir hafa veriö I svipuöum farvegi
um árabil. Breyttar aöstæöur og blikur á lofti knýja nú á um endurmat á stööu okkar.
Utanríkismál ber helst á góma
í þjóðmálaumræðu hér á landi
þegar við eigum i deilum við
aðrar þjóðir eða í tengslum við
einhverjar breytingar á högum
eða aðstöðu varnarliðsins á
Kef lavíkurf lugvelli.
Sjaldnar er rætt um utanríkis-
málin í heild og viðskipti okkar
við aðrar þjóðir. I nýútkomnu
tölublaði Frjálsrar verslunar er
þörf endurmats á stöðu okkar
gerð að umtalsefni í grein eftir
ritstjóra tímaritsins, Markús Orn
Antonsson. Þau skrif gefa tilefni
til svolítilla hugleiðinga um þessi
mál, en þar segir meðal annars:
„Til þessa höfum við á ýmsa
lund notið smæðar okkar og ein-
hliða afkomumöguleika í sam-
skiptum við helstu nágranna og
vinaþjóðir. Mörg dæmi væri hægt
að nefna þessu til stuðnings.
Norðurlandarikisstjórnir hafa
stutt Islendinga til efnahagslegra
ávinninga. Bandaríkin hafa beint
og óbeint veitt landinu efnahags-
aðstoð í þrengingum, þó að þjóð-
armetnaður bjóði okkur að nef na
þá hjálp öðrum nöfnum.
Talsmenn fslands hafa verið
ötulir að afla vina hjá öðrum
þjóðum og þá hefur tilvísun til
þessarar sérstöðu í þjóðasam-
félaginu oft dugað vel. Allt þetta
vinarþel höfum við kunnað að
meta.
Ef \ útaf hefur brugðið hið
minnsta, og aðrir viljað standa
fast á hagsmunum sínum eins og
okkur sjálfum er gjarnt að gera,
hefur almenningur hér á landi
ekki hikað við að bregða forn-
vinum um f jandskapog viljað, að
því er virðist, rjúfa öll eðlileg
samskipti í bráðræðinu. Svo langt
er gengið að líkja afstöðu Norð-
manna til íslendinga út af Jan
Mayen við meðferð Rússa á
Afgönum."
Það er rétt hjá ritstjóranum, að
við íslendingar viljum halda fast
við kröfur okkar og því miður
hefur oft virst helst til litill
sveigjanleiki í afstöðu okkar,
þegar semja hefur átt við aðrar
þjóðir.
Það má líka segja, að full-
mikið hafi verið hamrað á smæð
okkar og sérstöðu. Gott dæmi um
afstöðu fólks hér til samskipta
við aðrar þjóðir kemur alltaf upp
á yfirborðið, þegar þing Norður-
landaráðs eru haldin. Þá er
sífellt spurt, hver beinn hagn-
aður okkar hafi verið af þessu
samstarfi og hvort við getum
ekki náð einhverju meiru út úr
því, en sjaldnar heyrist á það
minnst, hverju við höfum fengið
áorkað á vettvangi norrænnar
samvinnu, og hvað við getum
lagt af mörkum.
Svipað hefur verið uppi á ten-
ingnum varðandi samskipti og
samstarf við aðrar þjóðir, en
hætt er við, að á næstu árum
komumst við ekki hjá því að snúa
við blaðinu.
Þær blikur, sem nú eru á lofti
varðandi sölu á helstu útflutn-
ingsafurðum okkar, gætu orðið
þess valdandi, að við yrðum að
einbeita okkur að viðskiptum
við allt aðrar þjóðir en treyst
hefur verið á fram að þessu.
Sömuleiðis önnur atriði svo sem
grundvallarbreytingar á
markaðsstöðu okkar f flug-
málum, nauðsyn samvinnu við
f jársterka erlenda aðila um nýt-
ingu orkulinda okkar, þörfin
fyrir f jölbreyttari atvinnumögu-
leika í landinu, nýjar iðngreinar,
markaðsleit og auknar gjald-
eyristekjur.
Af þessum ástæðum og ýmsum
öðrum verður ekki hjá því komist
að taka viðskipti okkar við um-
heiminn til alvarlegrar athug-
unar með það fyrir augum að
stjórnvöld sveigi þau að
breyttum aðstæðum á næstu
misserum.
r
HVAB GERA OPIN-
BERIR STARFSMENN?
Nú á næstu dögum ganga
opinberir starfsmenn til kosn-
inga um samkomulag þaö er
tókst á milli fjármálaráöherra
og samninganefndar BSRB 20.
ágúst sl.
Úrslita atkvæöagreiöslunnar
er viöa beöiö af mikilli eftir-
væntingu. Þau munu mjög móta
þjóöfélagsþróunina hér á næstu
misserum. Þaö er t.d. mjög
mikilvægt fyrir núverandi rfkis-
stjórn (eins og raunar allar
rikisstjórnir), aö friöur haldist á
vinnumarkaöinum. Felli BSRB-
menn samkomulagiö, er þaö
krafa um verkfall og undir þeim
kringumstæöum er varla aö
vænta samninga milli Alþýöu-
sambandsmanna og atvinnu-
rekenda.
Lýðræði i hávegum haft
Þetta er fjóröa allsherjarat-
kvæöagreiöslan, sem opinberir
starfsmenn ganga til á þremur
árum, en fram aö þeim tima
voru þær nær óþekkt fyrir-
brigöi. Félagsmenn I BSRB
slógu I gegn, ef svo mætti aö oröi
komast, er 90% þeirra mættu á
kjörstaö i október 1977 til þess
aö fella tillögu sáttanefndar
áöur en haldiö var í sögufrægt
verkfall. 60-70% mætti síöan til
þess aö samþykkja samkomu-
lag þaö, sem batt enda á verk-
falliö. Næsta atkvæöagreiösla
varö hins vegar söguleg. Yfir-
gnæfandi meirihluti félags-
manna i BSRB mætti á útmán-
uöum 1979 til þess aö fella sam-
komulag þaö, sem samninga-
nefndin haföi gert viö rikis-
stjórnina um niöurfellingu 3%
grunnkaupshækkunar gegn
ýmsum félagslegum réttindum.
Sú riiöurstaöa sýndi, svo ekki
varö um villst, aö fulltrúalýö-
ræöi innan svona samtaka getur
gefiö alranga hugmynd af vilja
félagsmanna.
Hvað gerist nú?
Félagsleg atriöi eru hryggur
þessa samkomulags. Lifeyris-
sjóösréttindi eru stóraukin, 95
ára reglan kemur aftur. Þá geta
þeir sem byrja starf snemma
jafnvel hætt um sextugt á full-
um eftirlaunum. Atvinnuleysis-
bætur eru teknar upp. Samn-
ingstiminngeröur aö samnings-
atriöi. BSRB fær samningsrétt
fyrir hálf-opinberar stofnanir.
Starfsmenntunarsjóöi er komiö
á og Starfsmannaráöum, svo
helstu atriöin séu nefnd. Allt eru
þetta mál sem stórkostlegt er aö
ná fram. Veikleiki samkomu-
lagsins er hins vegar, aö kaup-
hækkunin er aöeins 14.000 +
vísitölugólf + hraöari tilfærsla
upp á viö i neöstu 10 flokkum
launastigans. Hefur þetta veriö
metiö sem 5-7% launahækkun,
en hækkun til lifeyrisþega getur
oröiö 15-16% og þvi ber aö
fagna.
Skýjaglópar
Ef opinberir starfsmenn fella
þetta samkomulag, þýöir ekki
fyrir forystu BSRB aö semja
oftar um félagsmálapakka. Þeir
veröa þá án þeirra félagslegu
atriöa sem nú er samiö um,
næstu áratugi. Nú, eins og 1979,
er haldiö uppi töluveröum
áróöri gegn samkomulaginu.
Þar standa fremstir skýjaglóp-
ar, sem halda þvi fram, aö fé-
lagsleg réttindi eigi og muni
koma fljugandi i fangiö á launa-
fólki. I kjarasamningum eigi
aöeins aö semja um krónutölu-
hækkun launa. Aö baki þeim
stendur svo róttæka liöiö á
vinstri kantinum, sem styöur
neöanmálsl
Baldur Kristjánsson
blaöafulltrúí BSRB fjall-
ar um samningsdrög
BSRBog ríkisins. Baldur
segir, að þeir sem halda
uppi áróðri gegn sam-
komulaginu sé róttæka
liðið á vinstri kantinum,
sem geri allt til að skapa
sundrungu í þjóðfélaginu.
allt er stuölar aö sundrungu I
þjóöfélaginu.
Verður samþykkt
Persónulega held ég, aö sam-
komulagiö veröi samþykkt meö
nokkrum mun. Kemur þar
tvennt til. Félagslegu atriöin I
samkomulaginu eru mörg þörf
og svo hitt, aö of stutt er sföan
opinberir starfsmenn stóöu siö-
ast i verkfallsbaráttu. Mér sýn-
ist viö lauslega athugun, aö
opinberir starfsmenn fremji
ekki stórvirki nema á 10-15 ára
fresti. Samkvæmt þvi mun ekki
hrikta I þjóöfélagsuppbygging-
unni af þeirra völdum fyrr en
viö lok þessa áratugar.
1.9.80.