Vísir - 16.09.1980, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Þriöjudagur 16. september 1980.

Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davíft GuAmundsson.
Ritstjórar ólafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Asta Björnsdóttir, Friða Astvaldsdóttir, lllugi Jökulsson, Kristin Þor-
steinsdóttir, Oskar Magnússon, Páll Magnússon, Sveinn Guðjónsson og Sæmundur
Guðvinsson. Ðlaðamaður á Akureyri: Gisli Sigurgeirsson. Iþróttir: Gylfi
Kristjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar V.
Andrésson, Einar Pétursson.
Útlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 86611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla 8
simar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Askriftarg jald er kr. 5500 á mánuöi innanlands og verð i lausasölu 300 krónur ein-
takið. Visirer prentaður I Blaðaprenti h.f. Siðumúla 14.
Nýiðnaöur og hindranir
Þótt viö Islendingar séum eftirbátar annarra þróaöra þjóöa aö þvi er varöar fjár-
veitingar til rannsókna og þróunarstarfsemi, er hér unniö aö ýmsum nýiönaöarhug-
myndum. Ytri aöstæöur valda þvl aftur á mótiaö menn hika viö aö ráöast i nýjan iön-
rekstur.
Þegar málef ni íslensks iðnaðar
hafa verið til umræðu á þingum
og í f jölmiðlumhef ur meðal ann-
ars verið á það bent, að ekkert
þróað land leggi eins lítið fé til
rannsókna og þróunarstarfsemi
og (sland. Talsmenn iðnrekenda
hafa lagt á það áherslu, að taka
verði upp gjörbreytta stefnu í
þessum málum ef við viljum búa
við sambærileg lífskjör og sam-
keppnisþjóðirnar.
En skilningur stjórnvalda hef-
ur fram til þessa verið lítill á
þessum málum og hvatning frá
þeim aðilum til fyrirtækja um að
leggja meira fé í rannsóknir ver-
ið lítil sem engin. Gott dæmi um
það var afgreiðsla Alþingis á
þeirri tillögu iðnrekenda
snemma á þessu ári, er skattalög
vorutil meðferðar, að tekinn yrði
upp sérstakur skattaafsláttur
vegna kostnaðar við rannsóknir
og þróunarstarfsemi.
En þótt við (slendingar séum
eftirbátar annarra á þessum
sviðum, er ekki þar með sagt að
við gerum ekki neitt.
Iðntæknistofnun Islands lætur
þarna að sér kveða meðal annars
með fræðslu- og upplýsingaþjón-
ustu, tilraunastarf semi og
vísindarannsóknum af ýmsu
tagi.
Okkur skortir ekki sérmenntað
fólk til þess að sinna þessum
þætti iðnaðarmálanna, það
stendur fyllilega jafnfætis
starfsbræðrum sinum og systr-
um í nágrannalöndunum, en
óþrjótandi verkefni á sviði ný-
sköpunar í íslenskum iðnaði
krefjast mun meira fjármagns
en til þessarar starfsemi hefur
fengist hingað til.
Frásagnir af heimsókn Vísis i
Iðntæknistofnunina birtust í
tveimur opnum blaðsins í síðustu
viku og var þar feikimikill fróð
leikur um þau verkefni, sem þar
er glímt við og lítið fer fyrir í
fjölmiðlum að öðru jöfnu. Stofn-
unin gegnir f jölþættu hlutverki í
þágu íslensks iðnaðar og er henni
ætlað að stuðla að hagkvæmri
nýtingu íslenskra auðlinda til
iðnaðar og vinna að tækniþróun
og aukinni framleiðni.
Á þessu ári eru veittar rúmlega
f jögur hundruð milljónir króna á
fjárlögum til starfsemi Iðn-
tæknistofnunarinnar, en það fé
þarf að aukast verulega ef hægt
á að vera að sinna fyllilega því
hlutverki, sem stofnuninni er
ætlað. En aftur á móti virðist því
nokkuð ábótavant að nýta þann
árangur, sem náðst hefur hjá
stofnuninni.
Framkvæmdastjóri Þróunar-
deildar Iðntæknistofnunar, Hörð-
ur Jónsson, sagði í samtali við
Vísi, að það væri því miður allt of
sjaldan, að áhugasamir aðilar
sæktust eftir að nýta hugmyndir,
sem þegar hefði verið sýnt fram
á að gætu auðveldlega orðið að
veruleika. „Að mínum dómi væri
ekki úr vegi, að við (slendingar
byrjuðum að rækta kapítalista",
sagði hann „við verðum að koma
hlutunum þannig fyrir að áhuga-
samt fólk geti ráðist i nýstárleg
verkefni án þess að rekast á
óyf irstíganlegar hindranir við
hvert fótmál".
Hörður sagði.að til þess að úr
því gæti orðið, þyrfti stórbætta
samvinnu milli þeirra, sem færu
með löggjafar- og f járveitinga-
valdið annars vegar og þeirra,
sem hafa yfir að ráða sérþekk-
ingu á hinum margvíslegustu
sviðum iðnaðar hins vegar.
Þegar möguleikar á að stofna
ný fyrirtæki hefðu verið auknir
þyrfti ríkisvaldið síðan að veita
iðnaðinum stuðning með því að
taka innlendar vörur fram yfir
erlendar í innkaupum sínum.
Þetta ættu hlutaðeigandi aðilar
að taka til alvarlegrar athugunar
og eftirbreytni.
Kl
I
I
I
Hugieiðingar
við upphaf
.bókaverliöar”:
Um þessar mundir er stárf-
semi skóla landsins aö komast i
fullan gang. Þá beinist hugur
barna og unglinga aö öörum
viöfangsefnum heldur en aö
sumarlagi. Skólabækurnar eru
tindar til og fariö er i auknum
mæli aö lesa alls konar bók-
menntir.
Eftir aö siöasta grein min
birtist á síöastliönu vori kom
skólasafnanefnd Reykjavikur-
borgar út úr hiði sinu og kunn-
gjörði hvaöa barna- og ung-
lingabækur hefðu hlotiö verö-
laun Fræösluráös Reykjavikur.
Nefndina skipuöu Geir Gunn-
laugsson, Jenna Jensdóttir og
Teitur Þorleifsson. Aö þessu
sinni varö bók eftir Pál H. Jóns-
son fyrir va linu anna ð áriö i röö.
Aö þessu sinni var þaö bdkin
Agnarögn, sem varö fyrir val-
inu, en áriö áöur hlaut Páll
verölaunin fyrir bók sina um
Berjabft. Undirritaöur lét skoö-
un si'na á verðlaunabókinni i ljós
i ritdómi skömmu eftir aö hún
kom út og er hún fyllilega verö
þessaraverölauna. Páll fékk
verölaunin fyrir bestu frum-
sömdu barnabókina, en auk
þess eru verðlaun veitt fyrir
bestu þýddu bókina og féllu þau
aö þessu sinni I skaut Árna
Blandon og Guöbjargar Þóris-
dóttur fyrir þýðingu þeirra á
bókinni 1 fööurleit eftir hol-
lenska rithöfundinn og eölis-
fræöinginn Jan Terlouw.
Um þessa verölaunaveitingu
er gott eitt aö segja. Hiö eina
sem mér viröist gagnrýnivert er
hversu seint verölaunin voru
opinberuö, eöa um þaö bil er
V ERÐ LAIf H A VÉ ifÍIÍGAR .
00 ÚTQÁFA SKÓLABÓKA I
próf voru i fullum gangi i grunn-
skólum og oröið of seint aö
vekja sérstaklega athygli á
þessum bókum i skólum lands-
ins. Full ástæða er til aö fagna
þvf frumkvæöi Fræösluráös
Reykjavi'kur aö veita þessi
verölaun. í öllu þvl bókmennta-
veldi sem við Islendingar stát-
um af eru þetta einu barnabóka-
verölaunin sem veitt eru reglu-
lega. Aö minu mati væri hins
vegar ástæöa til aö kynna sér-
staklega þær bækur sem verö-
launin hljóta og á þann hátt væri
tryggt aö börn og foreldrar
vissu af þessum bókum og vissa
fyrir aö um væri aö ræöa
vandaöar bækur.
A síöasta vori voru afhent
verölaun I samkeppni sem
Rikisútgáfa námsbóka efndi til I
tilefni barnaárs. Þaö vakti tölu-
veröa athygli aö verölauna-
handritið var eftir húsmóöur úr
Mosfellssveit og þaö leiddi huga
fólks aö þvf aö viöa væru hæfi-
leikar fyrir hendi, sem fólk væri
ekki alltof mikið aö flika. Per-
sónulega hlakka ég til að sjá
þessa bók þegar hún kemur út.
Kannski húsmæður eigi eftir aö
einoka þá iöju aö semja bama-
bækur á næstu áratugum á
svipaöan hátt og kennarar hafa
gert á undanförnum áratugum.
Niðurskurður og bóka-
skortur
Umræöa um barnabókmennt-
irhefuroft á tíðum einskoröast
viö „bdkmenntarit”. Litið sem
ekkert hefur veriö gert af þvf aö
kynna útgáfurit langstærsta út-
gáfufyrirtækisins sem hefur
með aö gera útgáfu bóka handa
börnum. Þar á ég viö ofangreint
rikisfy rirtæki, Rikisútgáfu
námsbóka. Þar er rekin gifur-
lega viðamikil starfsemi, sem
þjónar nálægt 40.000 grunn-
skólanemendum um allt land.
Eins og flestar ríkisstofnanir
hefur Rikisútgáfan fengið tak-
markaö fjármagn til aö halda
öti þeim viöamikla rekstri sem
löggjafinn gerir ráö fyrir.
bókmenntir
Siguröur
Helgason
skrifar
Astandiö hefur reynst mjög
slæmt á undanförnum mánuö-
um, enda var fjárveiting
minnkuö um helming á siöast-
liönu sumri frá því sem ráö var
fyrir gert i fjárlögum fyrir áriö
1980. Þaö leiddi til mjög alvar-
legs ástands og hefur vantaö
allmargar af þeim bókum, sem
skólum ber aö láta nemendum f
téendurgjaldslaust. Þaöliggur i
augum uppi hvaöa afleiöingar
slfkt getur haft. Sem dæmi um
ástandið má nefna, aö bók sem
væntanleg var til skólanna fyrir
sl. áramót og nemendur þurfa
aö nota, er enn ekki komin út.
Þetta er eingöngu eitt dæmi af
mörgum, en ljóst er aö úrbóta er
þörf. Þegar i ljós kom aö til
stórvandræöa horföi á sl. sumri
fékk Rlkisútgáfan 50 millj. kr.
til viöbótar viö fyrri fjárveit-
ingu, en þaö nægir engan veginn
tilað stofnunin geti veitt skólum
landsins þá þjónustu sem henni
er ætlaö skv. lögum.
Sameining fjárvana
stofnana
Um siöustu mánaöamót var
skipulagi Rikisútgáfunnar
breyttog hennierhér eftir ætlaö
aö vera hluti af Námsgagna-
stofnun rikisins. Þeirri stofnun
er ætlaö aö annast framleiöslu,
útgáfu og miðlun hvers konar
námsefnis og kennslutækja. Þar
meö er búiö aö setja undir eina
stjóm bókaútgáfuna og kvik-
myndasafn, þ.e. Fræöslu-
myndasafn rikisins. Viö bætist
siðan námsgagnagerö rikisins
og þar á aö koma á fót skipu-
legri framleiðslu kennslugagna
fyrir skóla landsins og stefnt er
aö þvi aö kunngjöra helstu
nýjungar á sviöi kennslutækni.
Þaö er sárt til þess aö vita
hvernig staðiö er aö málum
þessarar stofnunar, sem nú á aö
byggja upp. Þarna á aö sameina
t.d. fjárvana fræðslumyndasafn
og fjárvana bókaútgáfu I þeirri
von að betur gangi, þegar þau
séu komin i eina sæng. Það væri
óskandi að slik sameining leiddi
af sér kraftaverk,en á þvi hef ég
enga trú og þvi er nauösynlegt
aö tryggja þessum stofnunum
eölilegan og raunhæfan
rekstrargrundvöll.
Kannski finnst einhverjum ég
vera kominn langt út fyrir mitt
efnissvið. Þvi svara ég á þann
veg, aö þetta efni eigi það allt
sameiginlegt aö vera ætlaö
börnum og unglingum og þess
vegna þurfi aö skoöa þaö allt i
samhengi.
Frá því 1 nóvember sl. fram á
siöasta vor geröi Vfsir barna-
bókum og ýmsu þeim tengdu
altookkur skil. Aö þvi er stefnt
aö framhald veröi á slikri um-
fjöllun nú í vetur. Vísir hefur
sýnt þessum málum lofsveröan
áhuga og vonandi veröa þessi
skrif til þess aö bæta ástand I
þeim málum á einn eöa annan
hátt. Þaö er min skoðun aö ekki
sé síður ástæöa til aö gera bók-
um fyrir börn góð skil en öörum
greinum bókaútgáfu. Megin-
markmiöið er að stuöla að þvi
aö börn þessa lands geti vænst
þess að hlutfallið á milli
„góöra” bókmennta og
„slæmra” breytist á réttan veg.
Veröi einhver bót, er betur af
staö fariö en heima setið.
Sigurður Helgason