Vísir - 01.10.1980, Blaðsíða 16

Umsjón:
Magdalena
Schram
VÍSIR
Miðvikudagur 1. október 1980.
Gisli Halldórsson og Sigriöur Hagalin I hlutverkum slnum i Rommi.
„Gamansemin
i fypimjmi"
Sýníngar á Rommí byrja aftur í Iðnó
Annað kvöld hefjast aftur
sýningar á bandariska verð-
launaleikritinu, Rommi eftir
O.L. Coburn sem Leikfélag
Reykjavikur frumsýndi i vor.
„Það verður ekki betur séö en
að enn eitt rifandi gangstykkið
sékomiðá f jalirnar f Iðnó þessa
dagana. Leikritiö Rommi hefur
fiest til að bera: efni sem flestir
hafa hugleitt, og sumir þegar
upplifað, það gerir ekki of
mikiar kröfur til áhorfendanna
en hefur þó djúpan undirtón,
gamansemin er I fyrirrúmi en
þó grunnt á gremjunni. (Gagn-
rýni BS).
Hlutverkin eru aðeins tvö, og
eru þau leikin af Sigríði Hagalin
og Gisla Halldórssyni, „þau
fara bæði á kostum”. Þau leika
Fonsiu og Weller, sem kynnast
á elliheimilinu og hafa ofan af
fyrir sér með þvi að spila
Rommi.
Weeler hefur alla tið verið
haldinn spilafikn, og i Fonsiu
finnur hann verðugan andstæð-
ing, eða öllu heldur ofjarl sinn.
Hún vinnur alltaf og það er óþol-
andi, hún sem er bara kven-
mður — og Weller missir vald á
skapsmunum sinum i hvert
skipti.”
Leikstjóri Rommi er Jón
Sigurbjörnsson, þýðingu gerði
Tómas Zoega, leikmynd annað-
ist Jón Þórisson og Daniel Willi-
amsson lýsinguna. Fyrsta
sýningin er á fimmtudag og sú
næsta á sunnudagskvöld, i bæði
skiptin kl. 20.30. MS.
Nýjar bækur
frá Setberg
Meðal nýrra bóka frá
bókaútgáfunni Setberg,
sem út koma i haust má
nefna ævisögu Jóhönnu
Egilsdóttur, tæplega 100
ára gamallar konu, sem
Gylfi Gröndal hefur
skráð.
Sagan eRtviþætt, annars vegar
saga vinnumanns og konu sem
koma fótgangandi til höfuðborg-
arinnar árið 1904 og byrjuðu þar
með tvær hendur tómar, hins
vegar saga af fyrstu baráttuárum
verkalýðshreyfingarinnar.
Jóhanna var varaformaður
Verkakvennafélagsins Framsókn
i ein 11 ár og formaður þess i 29
ár. 1 bókinni verða lýsingar á
mörgum þjóðkunnum körlum og
konum, t.d. Jóni Baldvinssyni,
Ólafi Friðrikssyni, Héðni Valdi-
marssyni og Brieti Bjarnshéðins-
dóttur og Ólafi Thors. í bókinni
verður fjöldi mynda.
Frásagnir og viðtöl .
„Jarlinn af Sigtúnum og fleira
fólk” er viðtalsbók eftir Guð-
mund Danielsson. I bókinni veröa
11 þættir, viðtöl og frásagnir, t.d.
við Sigurjón Ólafsson mynd-
höggvara, Guðna apótekara,
Arna Arnason sjómann, Matthias
Johannessen ritstjóra og skáld,
en bókinni lýkur með viðamikilli
frásögn um Egil Thorarensen,
kaupfélagsstjóra á Selfossi og er
titill bókarinnar kenndur viö
hann.
Töfrar liðins tima”, fyrsta bók
Torfa Þorsteinssonar bónda i
Haga i Hornafirði. 1 bókinni eru
20frásagnarþættir frá liðinni stið,
einkum úr Austur-Skaftafells-
sýslu.
Þýddar bækur.
Onnur bók Setbergs i flokki
Nobelsverðlaunahafa verður eftir
Isaac Singer. Sögusviðið er Pól-
land á fyrstu áratugum aldar-
innar. Bókin lýsir þvi hvernig
umhverfið sem Singer ólst ppp i
mótaði hugarheim hans. Hjörtur
Pálsson þýddi.
Þá koma út tvær skáldsögur af
léttu tagi, „Astin vaknar” og
„Sumarauki”.
Af öðrum þýddum bókum má
nefna barna og unglingabækur-
nar, „Húsið á sléttunni”, sem er i
Láru-bókaflokknum, norska ung-
lingabók: „Eg vil eignast
barnið”. Setberg gefur lika út
nokkrar teiknimyndabækur og
smábækur fyrir þau allra yngstu.
Matur og drykkur.
Af matreiðslubókum má nefna
„Nú bökum við”, þýdd kökubók,
Almenna bókafélagið hefur
gefið út tvær nýjar kennslubækur
fyrir erlent tungumálanám, „a
learner’s first dictionary” og
Málfræði við Etudes Francaises
Cours Intensif.
Fyrri bókin er ensk-ensk orða-
bók með itarlegum skýringum og
myndum og er islenskt orðasafn
aftast, þ.e. islenskt heiti er gefið
fyrir þau ensk orð, sem bókin
Guðmundur Danielsson rithöf-
undur.
„300 drykkir”, áfengir og
óáfengir drykkir og verðlauna-
drykkir, „Alltaf eitthvað nýtt”,
kjöt- og fiskréttabók i sama flokki
og Áttu von á gestum og Nú
bökum við. Guðrún Hrönn
Hilmarsdóttir húsmæðrakennari
þýddi,breytti og reyndi rétti þess-
ara bóka.
I það heila gefur Setberg út 6
titla fyrir börn og unglinga, 15
fyrir litlu krakkana og 12 titla
fyrir fullorðna á þessu ári.
geymir. I skýringartexta við
enskuorðin eru einnig gefin dæmi
um notkun og formbreytingar.
Málfræðibeinagrind er i viðauka.
Bökin virðist hin handhægasta
fyrir nemendur i ensku vel fram
yfir byrjendastig. Jón Hannesson
gerði islenska orðasafnið.
Seinni bókin frönsk málfræði
eins og nafnið bókarinnar ber
með sér. Emil H. Eyjólfssoan
annaðist islensku útgáfuna.
Ms.
TVÆR NÝJAR BÆKUR
TIL TUNGUMÁLANÁMS
Mannlif milli húsa.
Ljóð: Pétur Lárusson.
Myndir: öm Karlsson.
Útgefandi: Ljósbrá,
1980.
Þessi yfirlætislitla og stutta
bók, með mynd á annarri hverri
80 siðna og stuttu ljóði á hinni,
leynir á sér. Eftir lesturinn litur
maöur fremur dauflega og
fábreytta kápu hennar öðrum
augum en áðuren blööunum var
flett. Er ég sá nafnið — Mannlif
milli húsa — hugsaði ég ósjálf-
rátt með mér.: — Jæja, einn
bálkurinn enn um utangarös-
mennina I þjóðfélaginu,
göturæsisbúana, flækinga Hfs-
ins, sem áöur héldu sig á
heiðum og leiðum milli bæja, en
eru nú „milli húsa” I þéttbýli.
En ég hafði ekki lengi lesið og
litið á myndir, er ég skildi, að
mér skjátlaðist ilKlega I þessu
efni. Efni þessara ljóða og
mynda var af öðrum toga.
Að visu hefst fyrsta ljóðið á
þvl, er „götustrákarnir” buðu
höfundinn velkominn I hverfiö,
en hvorki það hverfi né ræsi
þess verður afmarkaður heimur
ljóðanna, og götustrákahverfiö
gegnir þar varla öðru hlutverki
siöar en vera eins konar sjálf-
skriftastaöur, þar sem höf-
undurinn tekur sjálfan sig
stundum á eintal. Bókinni er
skipt i kafla með ákveðinni stig-
andi. Fyrst er bernskan, siðan
„verkamannasæla I borginni
viö Sundin”, þá hugvekja um
„þjóðhátiðarsumariö mikla
1974” og slðast ljóð undir
þriggja linu nafni, sem ég skil
Ferðaljðð úr húsasunfl-
um í leit að betrl heimi
ekki vel, en virðist komast fyrir
I orðinu vitaskuldir.
Fyrsti kaflinn — bernskan —
eraðeins fimm ljóð, og stundum
eru húsin alls ekki nálæg og
þrengja ekki aö. Þar er þetta:
Litill snáði gekk fjörur.
Mávar hófu sig til flugs,
rottur skutust milli steina.
Gat hann látiö steinvölu fleyta
kerlingar?
Hann fann kuöung,
virti hann fyrir sér spurulum
augum,
stakk honum varlega á sig
og hélt heimleiðis
með leyndardóm I vasanum.
Eftir urðu li'til spor
handa sjónum að afmá.
Og þetta var á þeim árum,
sem heimurinn markaöist af
öskjuhllð I austri og örfirisey I
vestri. Lifskalliö kemur þó aö
utan frá húslausri náttúru.og
þrátt fyrir nafn bókarinnar leita
þessar mannlifshendingar sér
ekki einvöröungu athvarfs undir
húsvegginum -engu að siður
þar, sem hús eru hvergi I aug-
sýn. Hús skipta raunar ekki
máli i þessum ljóðum.
Verkamannasælan hefst á
þessum
inngangi:
Hverjum stimpilklukkan
glymur
viö undirleik sargandi véla,
þaö er spurning dagsins
verkamaður.
Fljótt fljótt æpir færibandið.
Gleymdu ekki að kasta á það
von þinni
og þrá
að þær megi berast styrkum
hagfæti
út i tómið.
BB ■■ ■■ H ■■ H ■■ H ■■ M ■
bókmenntir
Andrés Krist-
jánsson skrifar:
Þessi ljóöakafli er fullur af
sársauka og uppreisn, en jafn-
framt skilningi á aðdráttum
þessarar lifsbrautar, svo að
ekki er skotið vigoröum yfir
mark, og hatur er ekki áhrifaafl
þeirra.
Ljóðakaflinn um þjóðhátiðar-
sumariö 1974 er býsna hug-
tækurog heitur þrátt fyrir nokk-
urn kaldrana i oröum. Þar
eigast andstæður við á yfirborði
en sameinast I „timbur-
mönnum, sem þegar er drekkt i
Svartadauða.”. Þar er fjallað
um vimu falsks sjálfsmetnaðar
þjóðar á vegasalti uppgeröar-
hjóms sjálfshafningar og
auönuleysistóms vitundar um
aðhafaaöverulegu leyti brugö-
izt sjálfri sér. Þessi kafli er
samstæöur og myndir hans tal-
andi timatákn i oröum og drátt-
um.
Slðasti kaflinn með langa
nafnið er þó burðamestur og
með viðastan sjóndeildarhring.
Þar koma við söguna dorg á
bryggju, loðnu- og silaveiðar,
ömurleg atvik úr fréttum, Esjan
og götur undir snjó. Þar er jafn-
vel hvatyrt styttuljóð um ólaf
Thórs, og október og nóvember
eru útgöngumánuöir bókar-
innar, tákn nokkurs kaldrana og
svartsýni tiðarinnar. Bókin
endar á þessu milda vonbrigða-
ljóði:
Sólin varpar mynd sinni á hafið.
Leikir barnanna rifja upp
gleymda
veröld,
þar var höfnin ævintýraland,
ekki þrælakista vondaufra
manna.
Hulinshjúpur lukti hafið.
Við vorum sæfarar
I leit að betri heimi
þar sem hvert land var ööru
fegurra.
Nú er nýi heimurinn fundinn,
grár og kaldhæðinn.
Skip okkar sæfara
fúnar i fjöru.
Bókin er sem sagt hálf
ævisaga, siglingin eða leitin að
fyrirheitna landinu, drauma-
landi æskuára. Sársaukinn við
þann landafund sýnir aö róman-
tiskur lifsdraumur er logandi
kvika undir harðri skel ljóoanna
og háðbeiskjunni.
Myndir og ljóð vinna saman
af miklum trúleik i þessari bók.
Tveir höfundar hafa sett saan
góða ljóðabók. Mál hennar er i
senn skýrt og skorinort og
hófsamt. Hugvæmnin mikil og
beisluö, hnyttni og alvara eiga
góöan samleik. Mér virðist
þessi ljóðmyndabók i hópi hinna
athyglisverðustu I safni ungra
ljóðskálda á þessum áratug.
Smáhlutir eru þarna, sem ég
kann ekki alls kostar við. Pétur
og örn kalla sig „bókarsmiði”
og þakka undir þvi nafni kápu-
teiknara og tveim mynda-
smiðum. Ég kynni þvl betur, að
þeir kölluðu sig höfunda, en þá
og aöra sem bókina gerðu,
bókarsmiði.
A.K.