Vísir - 04.10.1980, Blaðsíða 6

VÍSIR
Laugardagur 4. október 1980.
r —.....
Mikiö hefur veriö rætt og ritaö
aö undanförnu um vanda land-
búnaöar á íslandi og sýnist sitt
hverjum um hvernig leysa beri
vanda hans hvort aukin rfkisaf-
skipti hafi reynst til góös fyrir
bændur og neytendur og hvaöa
leiö beri aö fara til þess aö hag-
kvæmust iausn finnist.
Mikill aöstööumunur reynist
vera á milli búgreina sem aöal-
lega er fólginn i þvi aö hinar
heföbundnu búgreinar er varöa
nautgripa- og sauöfjárafuröir
eru háöar verölagningu opin-
berrar nefndar og verö er fast-
ákveöiö til neytenda. Bændur fá
tryggingu fyrir útflutningsbót-
um, sem eru 10% heildarfram-
leiöslunnar auk sem þessar af-
uröir eru greiddar niöur hér
innanlands.
Niöurgreiöslurnar gegna
tviþættu hlutverki. Þeim er ætl-
aö aö lækka vöruverö til neyt-
enda, þannig aö neysla aukist,
en aö sjálfsögöu eru þaö skatt-
borgararnir sem standa straum
af niöurgreiðslunum..
Annaö hlutverk niöur-
greiöslna er aö hafa áhrif á
framfærsluvisitölu og hafa
þannig áhrif á verölagsþróun og
halda aftur af verölagshækkun-
um.
Kjúklinga- svina- og eggja-
framleiöendur fá hinsvegar
enga tekjutryggingu fyrir fram-
leiöslu sina og vörur þeirra eru
ekki niðurgreiddar. Þar veröur
framleiðslan aö miöast út frá
þeirri eftirspurn sem er eftir
þeirra vörum á því verölagi sem
þessum búgreinum reynist unnt
aö framleiða vöru sina á. Þann-
ig hefur alifugla- og svinarækt
staöiö óstudd frá upphafi og
Frá kjúklinga- og svinabúinu aö Ásmundarstööum I HoItum,Rang-
árvallasýslu.
þessara þátta á ákveöna til-
hneigingu i þessa átt en skatt-
heimta á svina- kjúklinga- og
eggjaframleiöendur bendir til
annars. Þá viröist ljóst aö ekki
er stefnt aö framleiösluaukn-
ingu i nautgripa- og sauöfjár-
rækt og Pálmi Jónsson landbún-
þess aö vernda og styöja inn-
lenda framleiöslu, meö þvi aö
koma i veg fyrir aö erlendir aö-
ilar geti meö niöurgreiöslum á
fóöri oröiö til þess aö veikja
stórlega stööu þeirra aöila sem
byggja á innlendum hráefnum.
Svina- og kjúklingakjöt er nú
tvö til þrjú ár, þá ýtir þaö án efa
undir stóraukna framleiöslu i
þessum greinum, og þvi er
hætta á aö meiri fjárfesting sé
komin i þær heldur en gerst
heföi, ef verö heföi veriö
stööugra”.
Hættulegt að hafa fá og
stór bú
— Á aöalfundi Stéttarsam-
bands bænda var samþykkt aö
20% af innheimtum skatti á ali-
fugla-og svinarækt skuli renna
aftur til ýmissa hagræöingar-
verkefna i greinunum. Er þá
ekki eðliiegt aö þessir aöilar
hafi atkvæðisrétt um málefni
sin?
„Þaö á eftir aö móta þessar
reglur og ég get aöeins sagt aö
mér finnst þaö eölilegt og sann-
gjarnt aö þeir fái þarna hluta af
þessari upphæð til ýmissa hag-
ræöingarverkefna i sinum
framleiöslugreinum.”
— Á Stéttasambandsþinginu
var einnig samþykkt aö skora á
ráöherra aö gera lagabreyting-
ar til þess aö sporna gegn verk-
smiðjuframleiðslu f búgreinum
Hefuröu tekiö afstööu til þessa
máls?
„Ég hef ekki tekið neina af-
stöðu til þess en mér sýnist aö
þaö sé á ýmsan hátt vandséö
hvernig þaö yröi i framkvæmd.
Þaö má þó geta þess aö i Noregi
þarf sérstakt leyfi til þess aö
einstök bú fyrir alifugla- og
svinaræktfariyfir vissa stærö.”
— Hverja telurðu vera ástæö-
una fyrir þvi aö menn velta svo
mjög fyrir sér takmörkun á
stærö búa hjá alifugla- og svlna-
ræktarbændum þegar þessar
greinar viröast hafa hingaö til
Texti:
Árni Sigfússon
blaöamaöur
inn. Ég tel ekki óliklegt aö
þarna sé allavega ein ástæöan.”
Nýbyggingagjaldið
— Á stéttarsambandsþinginu
lofaöir þú bændum aö einn af
þeim sköttum sem lagöir yröu
niöur, ef fært þætti aö draga úr
skattheimtu rikisins, væri ný-
byggingagjaldið. Er þarna ekki
einmitt um að ræöa þaö gjald
sem gæti spornað gegn fjölgun
búa og offramleiöslu?
„Nýbyggingagjaldið nær yfir
mun meira en landbúnaöinn.
Þaö nær yfir flestan atvinnu-
rekstur i landinu og alla meiri-
háttar fjárfestingu, nema ibúð-
arhúsnæöi. Ég held aö þaö sé
engin þörf á þvi aö hafa slfkan
skatt, þar sem lánakjör halda
nú viðast hvar aftur af
framkvæmdum og þó gjaldiö
hafi veriö sett viö önnur skilyröi
á lánamarkaöi, þá tel ég aö þvi
hlutverki nýbyggingagjaldsins,
sé aö mestu leyti lokið.”
„Nú hefur þaö mál komiö upp
aö Framleiðsluráð landbún-
aöarins hefur neitað aö afgreiöa
afsláttarkort aö fóöurbæti til
eggja- og svinaframleiöenda,
sem ekki hafa greitt sjóöagjöid
til Búnaöarmálasjóðs land-
búnaöarins. En eggja- og svina-
framleiöendur hafa aldrei
„ Varhugavert að svtna- og
alifuglaframleiðsla vaxi í
skjóíi niðurgreidds fóðurs”
— segir Páhni Jónsson, landbúnadarrádherra, í viötali um
máíefni svína- og kjúkíingabænda
leyst sín offramleiðslumál án
þess aö þaö kæmi niöur á skatt-
pyngju neytandans.
En skjótt skipast veöur i lofti
og nú hefur þessum fram-
leiöslugreinum veriö iþyngt
meö aukinni skattheimtu.
Auknar álögur á sumar
búgreinar
Af tveggjamilljaröa skatt-
lagningu á þessar greinar hefur
komiö til tals aö 20% af inn-
heimtum skatti renni til ýmis-
konar hagræöingarverkefna
innan greinarinnar..
Ýmsir alifugla og svinabænd-
ur halda þvi hins vegar fram aö
afgangurinn 80% renni aö
stærstum hluta til sauöfjár- og
kúabænda. Þeir benda á aö út-
hlutun sé í höndum framleiöslu-
ráös landbúnaöarins, þar sem
fulltrúar þessara greina eigi
ekki atkvæöisrétt um málefni
sin.
Á nýafstöönu stéttarsam-
bandsþingi, var samþykkt aö
skora á landbúnaöarráöherra
aö hann beitti sér fyrir þvi aö
sett veröi takmörkun á stærö
verksmiöjubúa i landbúnaði, en
kjúklingaframleiöendur hafa
einmitt bent á aö einungis meö
slikri fjöldaframleiöslu i sinni
grein sé unnt aö ná ódýrari vöru
— enda er þar beitt þeirri hag-
kvæmni og tækni sem gildir um
aðrar fjöldaframleiösluvörur.
Nýjar tekjuöflunarleiöir
Sú stefna viröist vera ofan á f
dag aö styrkja skuli nýjar tekju-
öflunarleiðir og auka fjölbreytni
I framleiðslu búvara. Alla vega
benda þær 450 milljónir sem
rikisstjórnin hyggst veita til
aöarráöherra boðaöi þá stefnu
á þingi Stéttarsambandsins, aö
„þótt þvi fylgi erfiöleikar aö
draga saman framleiösluna, þá
hljótum viö aö stefna aö þvi aö
laga okkur aö markaösaöstæö-
um.”
Af ofangreindum punktum er
ljóst aö ýmsum spurningum er
ósvaraö um framkvæmd stefn-
unnar I landbúnaöi og til þess aö
fá svör viö nokkrum þeirra náöi
blaðamaöur VIsis tali af Pálma
Jónssyni, landbúnaöarráö-
herra.
„Útflutningsbætur eru áætl-
aðar I fjárlögum þessa árs 8.4
milljaröar sem ekki er fullkom-
lega nákvæm tala þvi miöaö er
viö 10% af heildarframleiðslu-
verömæti landbúnaöarvara”
sagöi Pálmi Jónsson um upp-
hæö útflutningsbóta i ár. 1 þessu
sambandi hefur verið rætt um
aö auka þurfi þessa upphæö, og
má til dæmis benda á að á þessu
ári var úthlutaö vegna siöasta
framleiösluárs 3 milljöröum til
viöbótar viö útflutningsbætur
fjárlagaársins 1979. Að sögn
Pálma hefur ekki veriö tekin
ákvöröun um þaö hjá rikis-
stjórninni hvort auka skuli viö
útflutningsbæturnar.
Vaxiö í skjóli niður-
greidds fóðurbætis
— Nú hefur veriö lagöur 33.3%
skattur á innfluttan fóöurbæti,
sem kemur illa niöur á alifugla-
og svinaframleiöendum. Er
ekki augsýnilega veriö aö skera
á þróunarm öguleika grein-
anna meö þessum aögeröum?
„Þaö eru mjög margar þjóöir
sem beita ráöum eins og kjarn-
fóöursgjaldi. Þetta er gert til
viðurkennt þann sjóö sem þeim
viðkomantK.”
„Framleiðsluráö sér um
framkvæmd laganna en bar er
nú unnið aö þvi aö móta nýjar
reglur um þessi gjöld. 1 þeirri
nefnd eru meðal annarra aöilar
sem tengdir eru alifugla og
svinarækt. Á meðan unnið er aö
þessu hefur myndast nokkurs-
konar millibilsástand og þaö er
eindregin skoöun min aö úr þvi
þurfi aö greiöa.”
Kvótakerfið sker á
þróunarmöguleika
— Telurðu sjálfur aö hægt sé
aö láta frjálsa samkeppni gilda i
landbúnaöi, meir en nú er gert?
„Framleiösla verður auövitaö
aö taka miö af markaöi og það
þarf að mæta þörfum og óskum
markaöarins á annan hátt, fyrst
og fremst á innlenda markaön-
um. í öðru lagi verðum við aö
taka miö af þeim möguleikum
sem við höfum á erlendum
markaði og þar liggur fyrir að
möguleikar okkar varðandi
mjólkurafuröir eru i rauninni
búnir að vera.
Ég hef hins vegar látiö þær
skoöanir i ljós aö til þess aö ná
þessu fram, þá þurfum viö aö
beita þeim ráöum sem hafa
minnst ófrelsi i för með sér og
ég lit svo á aö kjarnfóöurgjaldiö
sé sú leiö aö markinu sem felur i
sér minnst höft á frelsi manna
og sé aö þvi leyti aögengilegasta
leiöin, sem viö höfum völá. Hins
vegar hef ég látiö i ljós mikinn
ugg um framkvæmd kvóta-
kerfisins sem hefur i för meö sér
mikla stjórnun ofan frá er sker i
raun og veru á þróunarmögu-
leika i rekstri og framtaksvilja
einstaklinganna. —AS
viöast hvar þaö kjöt sem er i
lægstu veröi og þessar
framleiöslugreinar hafa farið
hér vaxandi og er ekki nema
gott eitt um þaö aö segja að
vissu marki. Ef aö þær vaxa
áfram mjög i skjóli þess aö nota
niðurgreiddan fóöurbæti þá gæti
það veriö varhugaverö þróun.”
Þá er þetta gjald einnig viss
trygging um stööugleika fyrir
alifugla- og svinaframleiðendur
þvi niöurgreiöslur erlendis eru
sveiflukenndar. Ef að miklar
niöurgreiöslur eru til dæmis i
spjarað sig óstuddar á hinum
frjálsa markaöi?
„Þaö er litill markaöur hér á
landi og þaö eru takmörk fyrir
þvi hvaö einstök framleiðsla
getur orðið mikil til þess aö
sinna þessum markaöi. Þaö fel-
ast útaf fyrir sig i þvi vissar
hættur, ef aö svina- og
kjúklingaframleiösla væri kom-
in i hendur mjög fárra búa, til
dæmis ef sýkingaróhöpp kæmu
upp. Þá væri þetta orðið stór-
kostlegt mál, sem heföi alvar-
legar afleiöingar fyrir markað-
Pálmi Jónsson, landbúnaöarráöherra.