Vísir - 04.10.1980, Blaðsíða 9
VÍSLR
Laugardagur 4. október 1980.
fYRKlANDSRÉÍSÁ
LANDSLiÐSINS
Þaö er ekki heiglum hent aö velja landsliö í knattspyrnu lengur.
Annarhvor leikmaöur sem til greina kemur leikur knattspyrnu i
öörum löndum, Islandsmeistararnir tilkynna aö þeir séu farnir I
sólarlandareisu og gefi ekki kost á sér og óvissa rikir fram á siöustu
stundu hvort meiösl eöa önnur forföll komi i veg fyrir þátttöku
þeirra sem á annaö borö geta veriö meö.
Viö hjá Knattspyrnusambandinu erum farnir aö hafa kóngsins
Kaupinhöfn sem endastöö fyrir islenska landsliöiö þegar þaö heldur
I keppnisferöir. Þaö segir sina sögu.
Eftir skeytasendingar og simhringingar út og suöur komum viö
okkur fyrir á dönsku hóteli og bíöum þar milli vonar og ótta, meöan
landsliöskappar tinast aöúr öllum áttum, fyrst Atli, siöan Janus, þá
Asgeir og loks Teitur. Arnór og örn óskarsson boöa forföll á siöustu
stundu og gera veröur ráöstafanir til aö koma nýjum manni meö
næstu vél frá Islandi. Landsliösnefndin situr meö sveittan skalla og
telur hópinn aftur og aftur, ef einhvern skyldi vanta enn.
Þannig var ástandiö I knattspyrnuherbúöunum þegar viö lögöum
i Tyrklandsreisu á dögunum. Hinsvegar voru menn hressir og
glaöir. Gamlir kunningjar hittast og heilsast og þótt ný andlit séu
stööugt aö bætast viö landsliöshópinn, er þessi félagsskapur sam-
hentur eftir áralanga samvinnu og keppni,nánast eins og fjölskylda
i góöum gleöskap. Og allir erum
Framandi staður
Keppnisferöir hafa mjög
færst I vöxt á seinni árum og
þær gefa ungum mönnum tæki-
færi til aö heimsækja lönd, sem
þeir ella mundu aldrei hafa
möguleika til. En Tyrkland
höföufæstirheimsóttáöur. Ekki
bætti þaö úr skák að byltingin
var nýafstaöin og fréttir óljósar
um ástand og öryggi. Þaö gat
sosum veriö nógu forvitnilegt aö
kynnast því af eigin raun, en
þaö var lika ábyrgöarhluti aö
leiöa tuttugu unga menn til
slikra landa, þar sem morð og
skemmdarverk hafa veriö dag-
legir viöburðir.
Viö geröum stutt stans i Istan-
bul, áðum rétt á flugvellinum i
tvo tima en héldum þaöan til Iz-
mir. Þar býr rúmlega milljón
manns, hafnarborg viö Miö-
jaöarhafiö, Asiumegin i Tyrk-
landi og er sjálfsagt óþekkt og
framandi staöur I augum Is-
lendinga.
Gestir hersins
Það fór ekki á milli mála aö
herinn hafði tekiö völdin. Her-
menn með alvæpni og i fullum
skrúða á hverju götuhorni og
skriðdrekar og vopnabúnaður á
flugvellinum.
Ekki var sjáanlegt að nær-
vera þeirra hefði umtalsverö
viö islendingar.
yrða. Þannig væru pólitikusar
best geymdir, til að almenni-
lega yrði stjórnað. Þetta væri
ráð á Fróni sögöu menn og
hlógu upp i opiö geðið á upp-
gjafaþingmanninum!
Otgöngubann
Vist virtust Tyrkir taka þvi
vel að herinn beitti valdi sinu.
Og óneitanlega sýndist ró og
öryggi svifa yfir vötnunum þá
daga sem við dvöldum meðal
tyrkneskra.
En það er erfitt fyrir lýð-
ræðissinna að viðurkenna þá
staðreynd aö betra sé að stjórna
með vopnum frekar en lýð-
ræöislegum leikreglum. Það
var óhugananlegt að horfa
framan i byssustingi á götu-
hornum og vanmátt siðaörar
þjóðar til að koma skikk á
landsmál. Eru ekki Tyrkir þátt-
takendur i bandalagi vestrænna
þjóða til að standa vörð um
frelsi og lýðræöi?
Okkur var tjáð að fullt frelsi
rikti hjá fjölmiðlum og ekki
væri skert hár á höfði nokkurs
manns. En stjórnmálastarfsemi
er skorin niður við trog, út-
göngubann rikir á nóttinni, og
herforingjastjórnin er önnum
kafinn við að framfylgja þeim
dauðarefsingum, sem borgara-
legar stjórnir höfðu heykst á.
Allt var slétt og fellt á yfir-
boröinu en ekki fór á milli mála
hver réð ferðinni.
Slappaö af í góöum félagsskap. Taliö frá vinstri: Guöni, Þorsteinn,
Asgeir, Ellert. Fyrir aftan sést I Einar Gislason Iþróttakennara og
nuddara liösins.
áhrif á götulif eða hegðan fólks.
Tyrkneskir viðmælendur okk-
ar lögðu sig fram um að telja
okkur trú um að við værum
óhultir og öruggir og héldu lang-
ar ræður um ágæti byltingar-
innar. Þetta er góð bylting
sögðu þeir, hún mátti ekki
seinni vera. Efnahagslif var
komið i kalda kol, fjöldamorö á
hverjum degi, öfgahópar vað-
andi uppi og ferðamenn og fjár-
festingar i lágmarki.
Helstu stjórnmálaleiðtogar
Tyrklands voru sagðir „gestir
hersins” á orlofsheimili i
grennd við Izmir og það gaf
samferðarmönnum minum frá
Islandi ærið tiiefni til spaugs-
Ég hitti borgarstjóra og rikis-
stjóra Izmir og nágrennis þegar
ég dvaldi i borginni. Tveim dög-
um eftir brottför okkar voru
þeir báðir settir af. Þeir voru
fulltrúar stjórnmálaflokkanna.
Þeir voru ekki herforingja-
stjórninni þóknanlegir.
Jafnvel tyrkneska knatt-
spyrnusambandiö fór ekki var-
hluta af breyttu ástandi. For-
ráðamönnum þess var tilkynnt
morguninn sem landsleikurinn
fór fram, að herinn sæi um
framkvæmd leiksins. Það voru
liðsforingjar hersins sem
ákváðu hverjir fengju aðgang
að vellinum, en ekki KSl þeirra i
Tyrklandi.
Eftir leikinn þyrptust ljósmyndarar inn á leikvöllinn og leikmenn liðanna skiptust á peysum.
Ljósm HDan.
Framúrstefna og fornöld
Það siðasta sem ég sá til
kollega mins i tyrkneska knatt-
spyrnusambandinu var, þegar
hann stóð æstur og örvæntingar-
fullur við dyrnar að vallarstúk-
unni og gerði „rövl” við þá ein-
kennisklæddu. Þar var músin að
ráðast á köttinn og óþarfi að
spyrja að leikslokum.
Bráðin sem átti að gleypa
Hit nn var mikill, þegar okkur
var ekið til leikvangsins um
þrjúleytið. Skyrtan limdist viö
likamann i svitabaöi og svækju
og það mundi ekki verða þægi-
legt fyrir fótboltamenn sem ald-
ir eru upp suður með sjó eða
uppi á Skaga að keppa viö slikar
aðstæður: bað var okkar helsta
áhyggjuefni. Ljóst var einnig
að eftirvænting sigurs og yfir-
burða rikti meöal áhorfenda.
Þeir notuðu timann fyrir leikinn
til að ná upp takti i hvatningar-
hrópum, svo undir tók i stúk-
unni.
Við íslensku fararstjórarnir
vorum leiddir I heiðurssætin
eins og fangar til aftöku, og
háttsettir fyrirmenn heilsuðu
okkur yfirlætislega. En hversu
umkomulaus sem þú ert, fá-
liðaður innan um múgsefjun og
stemmningu áhorfendaskarans,
þá tendrast neisti stolts og
metnaðar, þegar islenski þjóð-
söngurinn er leikinn og ellefu
glæsilegir ungir menn ganga
fram völlinn undir merki is-
lands. 1 augum þeirra milljóna
sem fylgdust með beinni út-
séndingu I sjónvarpi og þeirra
þúsunda sem mætt voru á leik-
vanginum, hétu þeir hvorki
Þorsteinn né Trausti, Atli eða
Teitur. Þeir voru fulltrúar litill-
ar þjóðar i norðri, bráðin sem
átti að gleypa i einu lagi næstu
niutiu minúturnar.
Kraftaverkið gerðist
Ég hef stundum haldið þvi
fram bæöi i gamni og alvöru að
það væri verra að vera farar-
stjóri uppi i stúku, en leikmaður
niðri á velli. I huganum sparkar
þú hverjum bolta, hleypur alla
spretti og hefur þó tima til að
fylgjast vel með timanum og
naga neglur upp I kviku.
Það er ekki á hverjum degi
sem Island veröur fyrra til að
skora mark, — og hvilikt mark.
Hjörtun slóu ögn hraöar. Þegar
hér er komiö sögu fara menn
ekki i hvildarstellingar eða
velta fyrir sér hver eigi meira i
leiknum. Neitakk, takmarkiö er
að halda hreinu og hverri góðri
langspyrnu fram völlinn er
fagnað eins og happdrættisvinn-
ingi.
Og svo gerist kraftaverkiö. t
stað þess að Tyrkir jafni, skora
tslendingar annað mark, 2-0
fyrir Island og hjartað stekkur
hæö sina i loft upp. Getur þetta
verið satt? Nú eF um að gera að
halda tuðrunni, tefja, bjarga i
horn, styrkja vörnina.
Hetjur eða herforingjar
Þaö rikir grafarþögn á vellin-
um og áhorfendur trúa vart sin-
um eigin augum. Ætla heima-
menn að tapa leik gegn liöi frá
tvö hundruð þúsund manna þjóö
lengst norðan úr Dumbshafi?
Vitaspyrnan gaf von, en hún var
fljótt slökkt með enn einu gull-
markinu frá Islendingunum.
Þeir tindust úr stúkunni einn
af öðrum heiðursgestir hersins
og við sátum brátt einir eftir og
létum sem ekkert væri. En þeir
voru stórir kossarnir I búnings-
klefanum á eftir og faðmlögin
hjá landanum. Og þaö máttu
tyrknesku áhorfendurnir eiga
að þeir skildu að hér hafði mikið
iþróttaafrek verið unnið. Is-
lenska liðinu var fagnaö á
leiðinni heim á hótel, eins og
þjóöhöfðingjum.
tslendingar vita ekki mikið
um Tyrkland. Tyrkir vita enn
minna um tsland. En eftir þenn-
an knattspyrnukappleik er eitt
vist: Nafn Islands er á hvers
manns vörum. Við eigum enga
herforingja, og stjórnmála-
menn ganga enn lausir þótt hér
riki tyrkneskt upplausnar-
ástand i efnahagsmálum. En
við höfum eignast hetjur, tólf is-
lenskar hetjur og ég segi fyrir
mig: ég vildi ekki skipta á þeim
og öllum herforingjunum I
samanlagöri Evrópu.
Götumynd frá Izmir.
Annars er erfitt að gerast
dómari um innanrikismál Tyrk-
lands. Tyrkir tilheyra Evrópu
en það er svo margt i fari
þeirra, menningu og lifsháttum
sem er miklu skyldara asiskum
uppruna og allar eru þjóðfélags-
aðstæður gerólikar þvi sem
þekkist hér á norðurhjara ver-
aldar.
Vitaskuld hafa nútimaþæg-
indi og velsæld rutt sér til rúms i
Tyrklandi, en þar er einnig að
sjá hið gagnstæða, frumstæða
húsagerö, tötrum klætt fólk,
menntunarsnautt og fábrotiö.
Þeim fannst ekki mikiö til þess
koma, Islensku piltunum, þegar
okkur var ekið i gegnum elstu
hverfi Izmir borgar, þar sem
húsum hafði verið hróflað upp
án vatns eða skolps og þar sem
ibúarnir ráfuðu um eins og svip-
lausar vofur.
Þaö er aö sönnu ómaklegt af
mér aö draga upp ömurlega
mynd af Tyrklandi. Til þess var
of vel tekið á móti okkur, og of
margt stórkostlegt að sjá.
Hinsvegar ægir þar saman
andstæðum og öfgum, auðæfum
og örbirgö, framúrstefnu og
fornöld. Og við vorum ekki
komnir til Tyrklands I pólitiskri
eða félagslegri rannsóknarferð,
heldur til að spila kappleik.
Ellert B. Schram
i itstjóri skrifar
ritstjórnar
pistill