Vísir - 08.10.1980, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 8. október 1980
vtsm
nöutopDi
flmazon-indíánap í brennídepli
Brasilisk yfirvöld eru felmtri
slegin vegna grimmdarlegra
árása indlána á hvita landnema
inni i myrkviöum frumskóganna.
Hyggja þau á bráðar aögerðir til
þess aö stilla heift innfæddra.
1 ágústmánuöi var 31 hvltur
landnemi, þar á meöal konur og
börn, stráfelldir I indlánaárásum
I sitt hvoru héraðinu. Telja yfir-
völd aö illindin hafi sprottiö upp
úr jarönæðisdeilum.
Brugöiö hefur veriö viö, og
verkfræöingar hersins sendir á
verstu deilusvæöin til þess aö af-
marka skýrthin friöuöu yfirráöa-
svæöi indiána, sem hafa sætt á-
troðningi hvltra ævintýramanna
og framkvæmdaaöila.
Saga ílivirkja
Aratugum saman hefur veriö
illt milli vaxandi fjölda nauta-
bænda, skógarhöggsmanna, jarö-
ræktarmanna og málmleitaraö-
ila, sem leitað hafa dýpra og
dýpra inn I óbyggöir Brasiliu, og
svo hins vegar indiánaættbálk-
anna, sem sumir segja, aö séu aö
deyja út. — Er blóðbaöiö I suöur-
hluta Amazon-svæöisins I sumar
og I Mato Grosse-héraöinu
þaö hryllilegasta I manna minn-
um.
Þann 7. ágúst réöist fámennur
hópur indiána af Txukarrame-
ættbálknum og böröu meö kylfum
slnum til dauða 11 vegageröar-
menn I regnskögi Mato Grosso.
Aöur en þrjár vikur vour liönar
höföu Garotire-indlánar drepiö 20
bændur og fjölskyldur þeirra I
Para-héraöi.
Indiánaráöiö, rlkisstofnun, sem
ber ábyrgö á velferö indlána
Brasiliu (daglega kennt viö
skammstöfun sína FUNAI),
kvaddi Raoni höföingja Tzu-
karrame-ættbálksins til yfir-
heyrslu vegna morðanna. Hann
sagöi aö vegageröarmennirnir
heföu týnt lifinu vegna þess, að
þeir heföu veriö meö átroöning á
yfirráöasvæöi indlána, og varaöi
hann aöra viö sllkri yfirvööslu.
Eru að deyja út
Þaö var ætlaö, aö indiánar
Brasiliu heföu veriö milli fjórar
og sex milljónir, þegar Portúgal-
ar fundu landiö fyrir 480 árum.
En innfæddir hafa veriö á stööugu
undanhaldi fyrir siðmenningunni,
og indlánatrúboöiö I Brasillu
Vegagerö i frumskógum Amazon, hrikalegt rask á lifsháttum Indián-
anna, sem eru aö deyja út vegna ágangs hvitra.
(CIMI) fullyröir, aö þeir séu ekki
orönir nema 210 þúsund.
CIMI fullyröir, aö miklum
fjölda indlána hafi veriö útrýmt
meö ágangi hvltra manna, og
margir indiánar, sem liföu þá
árekstra af, hafi slðan oröiö inn-
fluttum sjúkdómum, fylgikvillum
siövæöingarinnar, aö bráö.
A síöustu árum hafa frumstæöir
lifshættir þeirra veriö eyöilagöir
vegna byggöaþróunar i Brasiliu,
sem ryöur breiöar brautir um
indlánabyggöir fyrir vegarlagn-
ingu og iönaðarmannvirki til þess
aö vinna málma úr jörðu, timbur
úr skógum og aðrar náttúruauö-
lindir.
Friðunin dugar ekki
Stjdmin hefur á stefnuskrá
Guðmundur
Pétursson,
fréttastjóri
erlendra
frétta.
sinni áætlanir til verndar indfán-
um og til þess aö afmarka þeim
friöuö svæöi, en jarönæöishungur
búhölda og málmleitarmanna
hefur virt aö vettugi öll landar-
mörk. Enda er ekki lokiö kort-
lagningu og merkingu indlána-
svæöanna, og verður ekki fyrr en
áriö 1982 I fyrsta lagi.
Yfirvöld hafa séö sig neydd til
þess aö senda herflokka til varö-
gæsluá svæöum, þar sem úlfúöin
ermest, og hafa þessir varöflokk-
ar oft flutt nauöungaflutningi
hvlta landnema, sem sestir hafa
veriö aö i óleyfi á indlánalandi.
Mannfræöingar, trúboðar og
mannréttindahóparhafa oft vakið
athygli á þvl, aö indiáninn meö
steinaldarvopn sín, boga og örvar
og eitruð blástursvopn standist
ekki hvita manninum snúning eða
skotvopnum hans. Lifsbarátta
hans sé I rauninni dauöadæmd.
Þessir aöilar hafa legiö FUNAI á
hálsi fyrir aö veita ekki frum-
byggjunum nægilega vernd. Bent
er t.d. á, aö land indlánanna sem
skoöaö er sem rikiseign og rikiö
getur, hvenær sem þaö telur á-
stæðu til (vegna öryggis rlkisins
t.d.), ráöskast meö þaö jarönæöi.
— Amazonindláninn geti þvi ekki
talist óhultur, hvorki fyrir ein-
staklingum né riki.
Réttarhöld í máli
fjögurramannaklíkunnar
Kinverjar eru nú reiðubúnir til
þess aö gera upp sakirnar við
„fjögurramannaklikuna”. Eftir
fjögurra ára biö á mál þeirra loks
aö koma fyrir rétt I þessum mán-
uði.
Margir lita svo á, aö I rauninni
sé á sakabekknum — þótt ekki
sjáist — menningarbylting hinna
róttæku á áratugnum 1966 til 1976.
Aðalmanneskja þessa máls er
Jiang Jing, ekkja Mao Tsetungs,
þvl að hún er álitin foringi þessa
kvartetts róttæklinga. En auk
fjórmenninganna eru einnig sex
aðrir sakborningar, sem til-
heyrðu „kllkunni, er fylgdi svik-
aranum Lin Biao heitnum, fyrr-
um varnarmálaráöherra, að mál-
um”.
Lýðræðislegt réttar-
tar með pólitísku
Ivafí
Málaferlin hafa veriö vandlega
undirbúin af hinum nýju valdhöf-
um I Peking, enda þykir mikiö I
húfi. Til frekara öryggis veröa
réttarhöldin þó lokuö erlendum
fréttamönnum.
Stjórnin gerir sér m .a. þær von-
ir, að réttarhöldin muni veröa til
þess aö sannfæra umheiminn um,
aö Kina sé nú orðið lýöræöislegt
réttarfarsríki. Þann 1. janúar sið-
asta gengu I gildi ný hengingarlög
I Kina, sem greinilega var stefnt
aö því, aö fjögurramannaklikan
og áhangendur Lin Biaos yrðu
dæmdir fyrir glæpsamleg aftrot
en ekki pólitisk mistök. Hinir á-
kæröu eiga aö fá sina verjendur
og hafa rétt til þess aö stefna inn
vitnum fyrir vörnina. Þaö á ekki
aö dæma þau af játningunum ein-
um. Óyggjandi sannanir er höfuö-
skilyrði fyrir sakfellingu — aö þvi
er sagt er.
Þrátt fyrir, aö yfirlýst mark-
miö sé lýöræöislegt réttarfar en
ekki pólitiskar fordæmingar, fer
ekki hjá þvi, aö pólitiskur keimur
veröi af réttarhöldunum. Þing al-
þýöunnar, sem þykir litiö annaö
en stimpilafgreiöslustofnun fyrir
ákvaröanir flokksins, afgreiddi
réttarfarskerfiö, sem fjalla skal
um máliö. Þaö skipaöi sérstaka
rannsóknarnefnd, sérstakan
dómstól, tilnefndi ákæranda, og
dómsforsetinn veröur Jiang Hua,
hæstaréttardómari. Þaö er ekki
svo mörg ár siöan Jiang Jing,
ekkja Maos, úthrópaöi hann
„auövaldshýenu”. Hinn æruverö-
ugi dómari áætti þá hrakningu af
hálfu Rauöu varöliöanna.
Gagnðyltingarsakir
og morðákærur
Pólitikin I spilinu birtist einna
skýrast I ákæruatriðunum, sem
mörg lúta aö „gagnbyltingar-
starfsemi”, en á slikum brotum
taka hin nýju hegningarlög hvaö
strangast. 1 opinberri umfjöllun
og tilkynningum eru sakborning-
ar naumast kallaöir nokkurn
tima annaö en „höfuðgæpamenn-
irnir tlu”, og sýnist litill vafi leika
á þvi, aö þeir hafi fyrirfram veriö
fundnir sekir. 1 fyrra lýsti Hua
Guofeng, formaöur, þvi yfir, aö
fjögurramannaklikan yröi ekki
dæmd til dauöa, en aöstoöar-
framkvæmdastjóri þings alþýð-
unnar hefur ekki i viötölum viö
fjölmiöla viljaö útiloka dauöa-
dóm.
Eitt hefur þó veriö gert ljóst.
Ekkjan veröur ekki sökuö um
morötilraun viö mann sinn, Mao
formann. Undir þeirri ákæru
liggja hins vegar áhangendur Lin
Biaos. Þar kemur upp á yfirborö-
ið kvitturinn gamli um hin dular-
fullu örlög Lin Biaos marskálks,
sem sagöur var hafa farist i flug-
vél á flótta frá Kina eftir mis-
heppnaö samsæri um morð á Mao
áriö 1971.
Mótmælaganga I Kanton, þar sem fjögurramannakllkan er úthrópuð.
Aðsóknarmet á
Picasso-sýningu
Rúmlega milljón manns heim-
sóttu Modern Art Listasafniö I
New York á dögunum. en þarstóö
yfir sýning á verkum eftlr
Picasso. Þá daga. sem sýningin
stoö, komu um 7000 manns dag
hvern og mun þetta vera algert
aösóknarmet. Fyrra metiö var
frá árinu 1977, en þaö var sýning á
verkum Cezanne i Modern Art
safninu
Vilia Dvrma lifi Xims
Rúmlega 700 þúsund manns I
Japan haf skrifað undir áskorur
til Kurts Waldheim um, aö hant
bjargi llfi hins suöur-kóreanskt
Kim Dae-Jung.
Kim sem tapaöi naumlega fyri ,
Park forseta I forsetakosningun
um 1971, var dæmur til dauöa .
sföastliönum mánuöi af herrétti f
Seoul.
Þeir sem aö undirskriftunum
standa sögöu á blaðamannafundi
fyrirsköminu, að takmarkiö væri
ntiUjón undirskriftir.
Zhao Dan við
dauðans dyr
Frægasti kvikmyndaleikari
Kinverja, Zhao Dan, er viö dauð-
ans dyr. Þetta var tilkynnt á kfn-
versku kvikmyndahátíöinni f
London sem nú stendur yfir. Zhao
liggur á sjúkrahúsi i Peking og
munþaövera krabbamein sem er
á góöri leiö meö aö draga hann
til dauða.
Haft er cftir manni einum
nákomnum Zhao aö stööugt dragi
af hinum 66 ára gamla ieikara
I baráttu hans viö sjúkdóminn,
sem var uppgötvaður I læknis-
skoöun fyrr á árinu. Sami maöur
sagöi jafnframl aö Hua Qou-Feng
og frú hafi heimsótt Zhao mjög
óvænt á sjúkrahúsiö
Af þeim 30 myndum sem sýnd-
ar eru á kvikntyndahátiöinni Rfn-
versku l London, eru 6.myndir
Zhaos, en á hátiöínni er sýnd saga
kinverskrar kvikmvndageröar
frá árinu 1930 og fram á þennan
dag.