Vísir - 13.10.1980, Blaðsíða 4

4
Mánudagur 13. október 1980
VÍSIR
SMilBiHII

Ekki ánægö meö skyldustörfin.
Ilpp á kanl við
..Penthouse”
itölsk tiskusýningarmær fékk
þvi ekki fram komiö fyrír rétti i
New Vork fyrir helgi, aö lögbann
væri sett á útgáfu ndvembers-
heftis „Penthouse”, sem lengi
hefur þótt slá jafnvel „Playboy”
úl i birtingu djarfra mynda.
Isabel Lanza er óánægö meö
myndir af sér i þessu hefti, þar
sem hún er titluö „gæludýr” árs-
ins. Heilar tiu siöur eru lagöar
undir nektarmyndir af henni f h»-
um og þessum stellingum.
Scgist hún hafa veriö svikin svf-
viröilega, þvi aö ekki heföi veriö
leitaö samþykkis hennar viö
myndavaliö, eins og lofaö haföi
veriö. — Titlinum fylgja annars
300 þúsund dollara verö-
laun. — En ungfrúin segir, aö
fyrir launin ætlist thnaritiö til
þess aö hún veröi „ambátt” þess,
og kæri húnsig þóengan veginn u
sum „skyldustörfin”, sem hiin er
krafin um.
Nýréttarhöld veröaimálinu 20.
oktdber.
Japansstjórn hefur nú svaraö
kröfum Sovétmanna til fjársjóöar
i sokknu skipi Rússakeisara, sem
leitaö er nú viö Japansstrendur.
Segir i svarinu, aö þessa kröfur
hafi ekki viö neinn iagalaegan
grundvöll aö styöjast.
Sá, sem aö leitinni stendur,
hefur boöiö Rússum fjársjóö-
inn —- auövitað ef hann finnst — i
sklptum fyrir Kúrileyjar, sem
Sovétmenn hertóku I slðari hcim-
styrjöldinní og hafa þráfaidlega
neitaö aö skila Japönum aftur.
Þvi tiiboöi hcfur ekki veriö
svarað enn.
Fjársjóöurinn er ætiaöur vera
38 milljaröar Bandarikjadala aö
verömæti.
Peter Lorenz á valdi hryöju-
verkamanna.
Hlnn nýi
bókmennl
ORTI SÍN LJÖÐ
MEBAN GETTÚIB
I VARSJA BRANN
Á bekk með öðrum
Nóbelssnillingum bók-
menntanna eins og
Thomas Mann, T.S.EIiot,
William Faulkner, Boris
Pasternak og Jean-Paul
Sartre, hefur nú sest lítt
þekktur Pólverji að nafni
Czeslaw Milosz.
,,...sem vöflulaust og af
skarpskyggni lýsir því, hve
berskjaldaður maðurinn er
í heimi hrikalegra átaka,"
eins og segir i tilkynningu
sænsku akademíunnar um
úthlutun bókmenntaverð-
launa Nóbels. „Heiminum
sem maðurinn lifir í eftir
að hafa verið rekinn úr
paradís".
1951
Milosz fæddistí Litháen 1911, en
flúði heimaland sitt 1951 til Par-
isar, þar sem hann baðst hælis
sem pólitiskur flóttamaður. Hafði
hann áður sagt skilið viö
kommúnistaflokkinn og hafði þó
gegnt ábyrgðarstöðum i utan-
rikisþjónustunni. Frá Paris flutt-
ist hann til Bandarikjanna þar
sem hann er prófessor og fyrir-
lesari I pólskum bókmenntum við
Berkeley-háskóla.
„Ég er mjög hræröur vegna
verðlaunaveitingarinnar, þvi að
mörg ljóð min spegla margan
hrylling tuttugustu aldarinnar”,
sagði Milosz, þegar hann frétti af
úthlutuninni. „Ég er pólskur og
mörg ljóða minna orti ég á her-
námsárum nasista i Póllandi”.
Landar hans þekkja vart verk
hans að öðru en neðanjarðarút-
gáfu, þvi að eftir að hann flúði
land, hefur ekki annað komið
opinberlega út eftir hann en það
sem áöur var þá útkomið. — Nær
fjórar klukkustundir liöu frá til-
kynningu sænsku akademiunnar,
áöur en fjölmiðlar i Póllandi
greindu frá fréttinni. Siðar var
svo skýrt frá þvi, aö Jablonski,
Póllandsforseti og Tejchma,
menningarmálaráöherra hefðu
sent skáldinu heillaóskaskeyti.
Milosz hefur I verkum sinum
verið harðgagnrýnin á Kreml-
stjórnina, stalinismann og þý-
lyndi kommúnistastjórna austan-
tjaldsrikja (sérilagi Póllands) viö
valdaherrana i Kreml. — Neðan-
jaröarútgáfa, kölluö NOWA, sem
er I nánum tengslum við andófs-
hreyfinguna i Póllandi, réðst þó
fyrir þrem árum i sjö binda
útgáfu á verkum skáldsins. Sið-
asta bindið er þó enn ókomið, en
senn væntanlegt.
Milosz er þriðja Nóbelsskáldið,
sem skrifar á pólska tungu. Rit-
höfundarnir Henryk Sienkiewics
og Wladyslaw Stainslaw Rey-
mont fengu verðlaunin 1905 og
1924. Hinn pólskættaði Isaac Bas-
hevis Singer, sem verðlaunin fékk
1978, skrifaöi á máli gyðinga,
yiddish.
Frægasta bók hans „Znie-
wolony Unsyl” (Fanginn hugur”
fjallar um mannlif undir alræðis-
stjórn og hefur verið þýdd á f jölda
tungumála. Hann hefur áöur
hlotið alþjóðlega viðurkenningu,
eins og þegar hann fékk Neustadt-
verðlaunin 1978, en var þó ekki á
lista þeirra, sem liklegastir þóttu
til þess að hljóta Nóbelshnossið i
ár. Þar höfðu verið tilnefndir höf-
undar eins og Grahame Greene,
Gúnther Grass og Norman
Mailer.
Bókmenntagagnrýnendur i
Bandarikjunum segja, að mikill
hluti verka hans hafi verið skrif-
aður i Varsjá á árum siðari
heimsstyrjaldarinnar. Hann
gerði sér t.d. að yrkisefni ómann-
eskjulegt afskiptaleysi Varsjár-
búa af bardögunum, sem geisuðu
milli gyðinga og nasista i gettó-
uppreisninni 1943. Eitt ljóða hans
frá 1944 hefur fyrst nú nýlega
veriö birt, en það kallar hann
„Campo d’Fiore”, eftir þeim
stað i Róm, þar sem heim-
spekingurinn Giordano Bruno var
brenndur á báli fyri villukenn-
ingar. 1 þvi ljóði bregöur Milosz
upp mynd af braki úr hinu brenn-
andi gettói, sem hrynur yfir
gáskafulla gesti tivólis, meöan
tónar skemmtarans við hringekj-
una yfirgnæfa veinin handan við
múranna.
Viðbrögð við fréttinni um út-
hlutunina hafa ekki veriö mikil.
Enginn hefur þó heyrst halda þvi
fram, að skáldið væri þeirra ekki
maklegt. 1 fyrstu þótti ýmsum
einkennileg tilviljun, að pólskt út-
lagaskáld skyldi hljóta þau i kjöl-
far þeirra tiðinda, sem gerðust i
Póllandi i sumar, og enn hefur
ekki verið séð fyrir endann á. Að-
spurðir sögðu talsmenn sænsku
akademiunnar, að úthlutunin
hefði ekkert væri ekkert tengd
þeim.
En I Póllandi hafa heyrst raddir,
sem krefjast þess, að verk hins
nýja Nóbelsskálds verði gerð al-
þýðu manna aðgengilegri. I ijósi
þeirra loforða, sem stjórnvöld
gáfu verkfallsmönnum við
samningana um lausn kjarabar-
áttunnar — um að aflétta ein-
hverjum ritskoðunar-
reglum — verður fróðlegt að
fylgjast með þvi, hvort það
frjálslyndi verður látið taka til
verka Miloszar.
Lik gyöinga keyrö á handvögnum út úr gettóinu i Varsjá, en á þeim óhugnanlegu árum skrifaði Milosz
mörg ljóða sinna.
reter Lorenz bættlr
I borgarnólltik
Peter Lorenz ieiðtogi kristi-
legra demókrata i V-Beriín, sem
hryöjuverkamenn rændu fyrir
kosningarnar 1975, tiikynnti fyrir
helgina, að hann hygðist draga
sig I hlé úr borgarmálefnum til
þess að heiga sig þingstörfum I
Bonn.
Hánn hyggst segja af sér for-
mennsku I flokknum næsta mars
og sömuleiöis forsetaembætti
borgarráðs.
Lorenz var rænt af féiögum i
Baader-Meinhofglæpaflokknum f
febrúar 1975 fyrir borgar-
stjórnarkosningar i V-Berlin.
Viku siðar var hann látinn laus i
skiptum fyrir fimm fangelsaöa
hryöjuverkamenn, sem fiogiö var
með til Suður-Jemen.
Rreladrollning
heimsæklr páfa
Elisabet Engiandsdeottning
ætlar að heimsækja páfann I
þessari viku, og er það fyrsta
heimsókn hennar i páfagarö I 20
ár. Hún kom til ítallu siðast 1961 I
máimánuði, en hcfur raunar hitt
tvo fyrri páfa.
Prinsessan
fiuttl heim
lil mömmu
trena Hollandsprinsessa hefur
um stundarsakir flutt inn til
móður sinnar. Júliönu fyrrum
drottningar, meö börn sín fjögur.
Nýja heimilið er I Söstdijkhöll-
inni. Að öðru jöfnu búa þau hjón,
Irena og Carlos Hugo prins af ætt
Búrbóna á Spáni.
Astæða þessa heimilisflutnings
er heilsufariö hjá einu barnanna,
en læknar höfðu mælt með þvl aö
þau flyttust I annaö loftslag.