Morgunblaðið - 03.08.2002, Side 40

Dæmi um 54 þúsund króna mánaðartekjur árið 1990 sem
fylgja hækkun ellilauna til júní 2002
Júní 1990 2002
Mánaðartekjur ................................................. 54.000 92.815
Staðgreiðsla, kr. ............................................... 5 9.769
Tekjur eftir skatta ........................................... 53.995 83.046
Tekjur e. skatta 1990 uppfærðar með
neysluvísitölu til júní 2002 ............................... 82.681
Hækkun kaupmáttar ráðstöfunart. á mán. .............365 krónur eða 0,4%
Í DAGBLAÐS-
GREINUM aðstoðar-
manns forsætisráð-
herra, Illuga
Gunnarssonar, sem
birtust í DV 13. maí og
Morgunblaðinu 31. júlí,
minnist hann ekki einu
orði á tekjuskatta elli-
lífeyrisþega og aukna
skattbyrði þeirra
vegna lægri skattleys-
ismarka eins og Félag
eldri borgara hefur
ítrekað bent á. Hann
sagði þó eftirfarandi í
fréttum Stöðvar 2 hinn
14. júlí sl.: „Það liggur
fyrir að til dæmis á
tímabilinu 1994–2000 hefur kaup-
máttur ellilífeyris vaxið um 12,5%
og það er það sem skiptir máli en
ekki akkúrat hvernig skatthlutföll
einstök liggja eða neitt þess hátt-
ar.“
Félag eldri borgara hefur sýnt
fram á að kaupmáttur almennings
mældur sem hækkun launa umfram
verðlag jókst helmingi meira en
kaupmáttur ellilauna (ellilífeyrir,
tekjutrygging og eingreiðslur) á
þessum árum, 1994–2000, eða um
24,9%.
En skipta skattar af tekjum þá
ekki máli? Einar Árnason, hagfræð-
ingur og ráðgjafi Félags eldri borg-
ara, hefur reiknað út fyrir okkur
dæmi af einstaklingi sem var með
54 þúsund krónur í tekjur á mánuði
árið 1990 og því alveg við skattleys-
ismörkin og greiddi ekki nema 5
krónur í tekjuskatt á mánuði.
Ef tekjur hans hefðu hækkað í
samræmi við hækkun ellilauna frá
1990 væru þær 92.815
krónur á mánuði í júní
2002. Vegna lægri
skattleysismarka að
raungildi greiddi hann
nú kr 9.769 í tekju-
skatt á mánuði svo
kaupmáttaraukning
hans frá 1990 til júní
2002, sem var 12,3%
fyrir skatt, minnkar í
0,4% þegar tekju-
skattar hafa verið
greiddir. Það er öll
kaupmáttaraukning
hans á þessum 12 ár-
um þegar skattar af
tekjum hans hafa
verið teknir frá. Þetta gera um 365
krónur á mánuði í hækkun kaup-
máttar ráðstöfunartekna eða 12
krónur á dag.
Fyrir þennan einstakling sem
aðra skipta skattar að sjálfsögðu
máli.
Þetta mál verður ekki leyst í fjöl-
miðlum enda höfum við þegið boð
forsætisráðherra um fund.
Enn um kjör
ellilífeyrisþega
Ólafur
Ólafsson
Skattbyrði
Þetta mál verður ekki
leyst í fjölmiðlum, segir
Ólafur Ólafsson, enda
höfum við þegið boð for-
sætisráðherra um fund.
Höfundur er formaður Félags eldri
borgara í Reykjavík og nágrenni.
UMRÆÐAN
40 LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRÁ því St. Jós-
efssystur hófu starf-
semi í Hafnarfirði ár-
ið 1926 með rekstri
spítala síns hafa
Hafnfirðingar, sem
og fjöldi annarra,
notið góðs af marg-
víslegri þjónustu,
sem þar hefur farið
fram. Sú góðvild og
fórnfýsi, sem til
grundvallar lá af
hálfu systranna í
upphafi, er enn ríku-
lega merkjanleg í
andrúmslofti og sam-
skiptum starfsmanna
stofnunarinnar, þótt
nú séu 15 ár liðin frá
því Ríkissjóður Ís-
lands og Hafnar-
fjarðarbær keyptu
byggingar allar og
rekstur af St. Jósefs-
reglunni, árið 1987.
Aðferðir systranna
byggðust á trúarlegri
einlægni, fórnfýsi og
óhemju dugnaði
þeirra allra. Sparnað-
ur var jafnan ríkjandi
í rekstrinum og
óneitanlega var
skefjalaust gengið á
persónlegt framlag
þessara góðu kvenna.
Raunar var svipað
trúmennskuviðhorf ríkjandi víða í ís-
lensku samfélagi fram yfir miðja sl.
öld, þar sem t.d. orðið yfirvinna fyr-
irfannst ekki.
Rekstrarkostnaður heilbrigðis-
þjónustu þenst óhemju ört út vegna
mikillar þekkingarbyltingar er veld-
ur sívaxandi sérhæfni og getu sér-
fræðinga til að bæta úr margvísleg-
um heilsuágöllum. Stóraukið flæði
upplýsinga til almennings veldur
vaxandi væntingum almennt. Upp-
lýsinar þurfa því að byggjast á öfl-
ugri og markvissri vitundarvakn-
ingu einstaklinga, fjölskyldna og
stofnana varðandi gildi forvarna og
alhliða heilsuræktar, er miðar að
sannri lífsfyllingu. Slík áhersla skil-
ar endanlega meiri ávinningi og er
mun kostnaðarminni en margskonar
„bilanaviðgerðir“. Á sama tíma eru
sjúkrahús ómissandi og starfsemi
þeirra krefst mikillar stjórnvisku,
sem ber að þakka þá vel er gert,
ekki síst þar sem forvarnir eru ríkur
þáttur.
Nýlega bauð Gunnhildur Sigurð-
ardóttir hjúkrunarforstjóri St. Jós-
efsspítala fjórum fyrrverandi hjúkr-
unarforstjórum, sem allir eru
komnir á ellilífeyrisaldur, að skoða
St. Jósefsspítala. Vakti það sem fyr-
ir augu bar óskipta aðdáun allra
gestanna vegna góðs viðhalds hús-
næðisins, frábærs hreinlætis hvar
sem litið var, mikillar hugkvæmni
við nýtingu hvers króks og kima og
þá geysifjölbreyttu og afkastamiklu
þjónustu, sem veitt er á stofnuninni,
en síðast og ekki síst þess jákvæða
starfsanda, sem berlega ríkir hér
meðal allra aðila.
Stofnunin er til húsa í aðalbygg-
ingu að Suðurgötu 41 og fyrrverandi
skólahúsi að Suðurgötu 44.
Í aðalbyggingu eru: 2 skurðstofur,
þar sem 44 sérfræðingar starfa auk
3ja svæfingarlækna, handlækninga-
deild með 23 legurýmum og 3 vökn-
unarrýmum, lyflækningadeild með
24 legurýmum (eitt þeirra má nýta
sem aðstandendaherbergi) og þar
starfa 4 sérfræðingar með höfuð-
áherslu á meltingarsjúkdóma og
bráðaþjónustu fyrir Hafnarfjörð og
nágrenni (allt að 80% sjúklinga
deildarinnar eru af því svæði). Einn-
ig er hér röntgendeild, rannsóknar-
stofa, endurhæfingardeild og eld-
hús, sem auk þjónustu við spítalann
sendir 25–30 matarbakka alla virka
daga til aldraðra einstaklinga og ör-
yrkja út í bæ. Loks skal geta fyrr-
verandi kapellu, sem enn er frið-
helgur staður, þótt þar sé nú funda-
og fræðslusalur.
Að Suðurgötu 44 er göngudeild,
þar sem allmargir sérfræðingar
spítalans taka á móti sjúklingum. Á
skurðstofu deildarinnar eru einkum
gerðar augnaðgerðir. Athyglisverð-
ust hér er nýleg meltingarsjúk-
dómadeild með 3 starfandi sérfræð-
ingum undir forystu Ásgeirs
Theodórs, sem jafnframt er yfir-
læknir St. Jósefsspítala.
Með öflugum stuðningi margra
einstaklinga, félagssamtaka og
fyrirtækja, einkum í nágrenninu,
tókst að kaupa speglunartæki af
fullkomnustu gerð (Olympus – 18
milljóna virði – á sama tíma fær
sjúkrahúsið 1 milljón króna árlega
til tækjakaupa). Þessi nýju tæki
veita skarpari myndir af meltingar-
vegum, eru fljótvirkari og valda
sjúklingum mun minni óþægindum
en áður var.
Speglunartækni þessari er beitt
við leit krabbameins í ristli á byrj-
unarstigi. Mikilvægt er að almenn-
ingur geri sér grein fyrir mögulegri
fækkun ótímabærra dauðsfalla af
völdum krabbameins í ristli, ef þessi
starfsemi fær að þróast í góðri sam-
vinnu við alla þá, sem teljast til
áhættuhópa og leita þurfa eftir skoð-
un í tæka tíð.
Á meltingarsjúkdómadeildinni
fara einnig fram lífeðlisfræðilegar
rannsóknir á ástandi meltingarvega,
t.d varðandi króniska hægðatregðu,
hægðaleka eða þvagleka. Lífefna-
fræðilegar rannsóknir eru líka gerð-
ar, m.a. í formi fjarþjónustu fyrir
fólk hvaðanæva af landinu, þar sem
útöndunarloft er sent frá þeim í sér-
stökum pokum til leitar að sýklum í
maga (þ.e. 13C-urea útöndunarlofts-
rannsókn til greiningar á helicobac-
ter pylori). Sérstökum rannsóknum
er og beitt til að meta mjólkur-
sykuróþol.
Á meltingarsjúkdómadeildinni er
sjónvarpsskermur á speglanastof-
um, þar sem fylgjast má með skjól-
stæðingum er dvelja í nálægu hvíld-
arherbergi á meðan þeir jafna sig
eftir skoðun. Fræðslumyndir og
skýringar varðandi starfsemi deild-
arinnar eru áberandi á biðsvæðum
þjónustuþega.
Komufjöldi einstaklinga, sem leit-
uðu þjónustu á Suðurgötu 44 árið
2001, var nær 12.000. Speglanir og
aðrar meltingarsjúkdómarannsókn-
ir fara fram alla virka daga og það ár
voru gerðar alls 1899 speglanir, þar
af 1535 á göngudeildarsjúklingum.
Samtímis fóru fram 1107 lífeðlis- og
329 lífefnafræðilegar rannsóknir.
Læknastúdentum og læknum al-
mennt mun gagnlegt að fylgjast vel
með þessari ört vaxandi starfsemi,
sem ekki er tiltæk í líkum mæli ann-
ars staðar á landinu.
Vert væri að geta margs annars,
svo sem frábærrar nýtingar áhalda á
skurðdeildum vegna góðrar umhirðu
hjúkrunarfræðinga þar. Á rann-
sóknarstofunni eru mikil þrengsli,
því auk þess að þjóna sjúkrahúsinu
er líka tekið á móti fjölda fólks ut-
anfrá, mest þó úr næsta nágrenni.
Margir koma að tilvísun heimilis-
lækna og mikill munur er fyrir fólk,
sem reglubundið þarfnast eftirlits,
t.d. vegna notkunar blóðþynningar-
lyfja, að sleppa við að aka til LSH
við Hringbraut, þar sem miklir erf-
iðleikar eru oft við að finna laus bíla-
stæði. Á sama máta eru margir mjög
þakklátir fyrir röntgenþjónustuna
hér í Hafnarfirði og þar er nú kom-
inn dagsbirtu-framköllunarbúnaður,
sem bætt hefur starfsaðstöðuna.
Einkar athyglisverð er góð sam-
vinna starfsaðila St. Jósefsspítala
við heilsugæslu- og félagsmálaþjón-
ustu Hafnarfjarðar, svo og hjúkrun-
arheimilin í bænum, sem mörg önn-
ur svæði vildu geta tekið sér til
fyrirmyndar. Heimahjúkrunarfræð-
ingar koma til viðræðna á spítalann
einu sinni í viku og huga að sínum
skjólstæðingum. Þannig fæst heild-
stæð þjónusta, sem reynist mikil-
væg. Sameiginlegir fræðslufundir
eru milli lækna St. Jósefsspítala og
heilsugæslulækna í Hafnarfirði og
Garðabæ.
Vegna langra biðlista hefur að-
staða til skurðaðgerða á St. Jósefs-
spítala reynst mikilvæg, en nýtingu
legurýma sjúkrahússins mætti auka
talsvert með tilkomu viðbótar-
skurðstofu. Því er eðlileg sú for-
gangsósk ráðamanna að hér megi
koma upp nýrri viðbyggingu, helst
um 2000 m², sem rúmað gæti í senn
nýja skurðstofu, nýja rannsóknar-
stofu og einnig starfsemi meltingar-
sjúkdómadeildarinnar á Suðurgötu
44, því mikið óhagræði er að flutn-
ingi rúmliggjandi sjúklinga þangað
yfir götuna, en ekki þykir gerlegt að
tengja þessar tvær byggingar með
yfirbyggðum gangi.
Með einlægum velfarnaðaróskum
til framtíðar þakka undirritaðir
hjúkrunarfræðingar móttökur á St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði.
HEIMSÓKN Á
ST. JÓSEFSSPÍTALA
Vigdís
Magnúsdóttir
Rekstrarkostnaður
heilbrigðisþjónustu
þenst óhemju ört út,
segja Vigdís Magn-
úsdóttir, Rannveig
Þórólfsdóttir, Guðrún
Marteinsson og Elín
Eggerz-Stefánsson,
vegna mikillar þekking-
arbyltingar er veldur
sívaxandi sérhæfni og
getu sérfræðinga til að
bæta úr margvíslegum
heilsuágöllum.
Höfundar eru fyrrverandi hjúkr-
unarforstjórar.
Elín
Eggerz-Stefánsson
Guðrún
Marteinsdóttir
Rannveig
Þórólfsdóttir
VÆNTANLEGA
hefur það ekki farið
framhjá efnahags- og
viðskiptanefnd Alþing-
is, að brotalöm er í
nýrri löggjöf um spari-
sjóði.
Ég hafði nýlega sent
borgarstjórn Reykja-
víkur og skattstjóran-
um í Reykjavík bréf
varðandi málefni
SPRON, hver fylgja
hér í afriti. Athyglis-
vert er, að utanríkis-
ráðherra, Halldór Ás-
grímsson, tekur undir
gagnrýni mína á laga-
setningu Alþingis í
Fréttablaðinu í dag. Ég tel það ótví-
rætt skyldu Alþingis, að lagfæra ný
lög um sparisjóði, þannig að allur
vafi verði tekinn af um eignarhald,
breytingu í hlutafélag og/eða sam-
runa við aðra fjármálastofnun.
Í fyrsta lagi verður að kveða skýrt
á um hvernig á að fara með sjóði,
sem ætlaðir hafa verið til menning-
ar- og líknarmála. Í tilfelli SPRON
tel ég að þeir 2,8 milljarðar, sem þar
standa óúthlutaðir í eigu fólksins í
Reykjavík, ættu annað tveggja að
afhendast óskiptir til borgarstjórnar
Reykjavíkur eða úthluta ætti fjár-
munum þessum strax til þeirra
verkefna, sem þeir eru ætlaðir til.
Í öðru lagi verður að taka af allan
vafa um hvernig fara á með
rekstrarhluta spari-
sjóðanna, sem núver-
andi stofnfjárfestar
telja sig eiga. Í því
sambandi verði litið til
eldri laga, en þar var
um ábyrgðarmenn að
ræða. Í fljótu bragði
verður ekki séð, að
stofnfjáreigendur geti
hafa orðið 100% eig-
endur að sparisjóðun-
um við síðustu laga-
breytingu, án þess að
greiða fyrir hann fullt
verð.
Í sambandi við bréf
mitt til borgarstjórnar
Reykjavíkur er rétt að benda á, að
borgarlögmaður hefur sagt sig frá
málinu, þar sem hann er stofnfjár-
festir og því hagsmunaaðili.
Lög um sparisjóði
Hreggviður
Jónsson
Lög
Ég tel það ótvírætt
skyldu Alþingis, segir
Hreggviður Jónsson,
að lagfæra ný lög
um sparisjóði.
Höfundur er fyrrverandi alþing-
ismaður.
SKOÐUN