Morgunblaðið - 07.12.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PAUL O’Neill, sem sagði af sér
embætti fjármálaráðherra
Bandaríkjanna í gær, er þekktur
fyrir hreinskilni og hispursleysi
og þessi eiginleiki hans hefur oft
komið honum í vandræði.
O’Neill hefur verið mjög um-
deildur frá því að hann tók við
embættinu 20. janúar 2001.
Hann lét þá af stjórnarfor-
mennsku í Alcoa, stærsta álfyr-
irtæki heims, og sætti harðri
gagnrýni þegar hann sagðist
ætla að halda hlutabréfum sínum
í fyrirtækinu að verðmæti 100
milljónir dollara, andvirði 8,6
milljarða króna. Þeir sem gagn-
rýndu þetta sögðu að hætta væri
á hagsmunaárekstrum og fjár-
málaráðherrann lét loks undan
og seldi hlutabréfin.
Reyndist ekki sannspár
Sem helsti talsmaður George
W. Bush Bandaríkjaforseta í
efnahagsmálum var O’Neill oft
gagnrýndur fyrir að vera ýmist
of ákafur í því að spá efnahags-
bata eða áhugalaus um þróunina
á mörkuðunum.
Þegar kauphöllin í New York
var opnuð að nýju eftir hryðju-
verkin 11. september í fyrra
spáði O’Neill því að hlutabréfa-
vísitalan Dow Jones yrði hærri
en nokkru sinni fyrr innan eins
og hálfs árs. Þegar gengi banda-
rískra hlutabréfa snarlækkaði
þennan dag sagði hann að þeir
sem seldu hlutabréfin myndu
iðrast þess síðar. Hann gerði
einnig lítið úr spám um efna-
hagslegan samdrátt í Bandaríkj-
unum á þessum tíma en þær
reyndust réttar.
Nokkrum mánuðum eftir að
O’Neill tók við embættinu snar-
lækkaði gengi bandarískra
hlutabréfa og Dow Jones-vísital-
an hafði ekki lækkað jafnmikið á
einni viku í ellefu ár. „Markað-
irnir fara ýmist upp eða niður,“
var það eina sem hann hafði að
segja við milljónir fjárfesta sem
töpuðu á verðfallinu.
Óvinsæll meðal repúblikana
O’Neill lýsti eitt sinn tillögum
repúblikana um aðgerðir til að
blása nýju lífi í efnahaginn sem
„sýndarmennsku“ og þau um-
mæli urðu til þess að margir
repúblikanar á þinginu kröfðust
þess að hann segði af sér.
Eftir að Bush lagði háa refsi-
tolla á innflutt stál til að bæta
stöðu bandarískra stálfyrirtækja
sagði O’Neill í ræðu að til lengri
tíma litið væru tollarnir engin
lausn á vanda fyrirtækjanna.
Störfin sem stefnt væri í hættu
með tollunum, þ.e. í fyrirtækjum
sem nota stál, væru fleiri en
störfin í stálfyrirtækjunum sem
tollarnir vernduðu.
„Fyrirtæki koma og fara. Það
er snilldin á bak við kapítalism-
ann,“ sagði O’Neill um gjaldþrot
bandaríska orkurisans Enron.
Hann kvaðst aldrei hafa íhugað
þann möguleika að reyna að
koma í veg fyrir gjaldþrotið þótt
hundruð starfsmanna fyrirtæk-
isins misstu allt lífeyrissparifé
sitt þegar gengi hlutabréfa í
Enron hrundi.
Axarsköft og vanhugsuð til-
svör O’Neills leiddu stundum til
skyndilegs verðfalls á mörkuð-
um í Wall Street. Sjálfur kvaðst
hann ekkert skilja í því hvers
vegna fjárfestar hefðu svo mik-
inn áhuga á því hvað hann segði.
Þóttu þau ummæli ekki vekja
tiltrú á ráðherranum eða gefa til
kynna að hann gerði sér grein
fyrir ábyrgð sinni.
Bush forseti og aðstoðarmenn
hans vörðu þó O’Neill. „Forset-
inn er hrifinn af hispurslausri og
hreinskilinni framgöngu hans,“
sagði talsmaður Bush, Ari
Fleischer, í fyrra.
Vinur Cheneys
og Greenspans
O’Neill er 67 ára, fæddist í St.
Louis í Missouri, og er af fátæku
fólki kominn. Hann hóf störf sem
kerfisfræðingur við aðalskrif-
stofu ráðuneytis sem fer með
málefni uppgjafarhermanna árið
1961 og tók síðar MA-próf í op-
inberri stjórnsýslu við Indiana-
háskóla. Hann varð aðstoðar-
skrifstofustjóri fjárlagaskrif-
stofu Bandaríkjaforseta í
forsetatíð Geralds Fords. Þar
kynntist hann Dick Cheney
varaforseta, sem mælti með hon-
um í fjármálaráðherraembættið,
og Alan Greenspan, en þeir eru
nánir vinir.
O’Neill varð aðstoðarforstjóri
pappírsvörufyrirtækisins Int-
ernational Papers árið 1977 og
forstjóri þess 1985. Hann var
ráðinn stjórnarformaður og aðal-
framkvæmdastjóri Alcoa tveim-
ur árum síðar og þótti mjög far-
sæll í því starfi.
Hreinskilni
kom O’Neill
oft í vanda
Washington. AP.
’ Missti tiltrú fjár-festa vegna van-
hugsaðra um-
mæla. ‘
TÍU Palestínumenn voru drepnir í
fyrrinótt þegar Ísraelar fóru með um
40 skriðdreka og brynvarða bíla,
studda herþyrlum, inn í þéttskipaðar
flóttamannabúðir á Gaza-svæðinu,
að því er haft var eftir palestínsku
hjúkrunarfólki. Innrásin í al-Bureij-
flóttamannabúðirnar, sem Palest-
ínumenn sögðu hafa verið „fjölda-
morð“, var gerð nokkrum klukku-
stundum eftir að Ariel Sharon,
forsætisráðherra Ísraels, sagði að al-
Qaeda, samtök Osama bin Ladens,
væru með starfsemi á Gaza-svæðinu.
Þegar ísraelsku hermennirnir
hurfu á brott höfðu 19 Palestínu-
menn að auki verið særðir, þar af
fimm alvarlega. Fjórir meðlimir
einnar fjölskyldu voru drepnir þegar
kúla úr skriðdrekabyssu lenti á húsi
þeirra. Til harðra átaka kom milli
ísraelskra hermanna og vopnaðra
Palestínumanna. Yfirmaður ísr-
aelska hersins á Gaza sagði í út-
varpsviðtali að fjórir þeirra sem voru
drepnir hefðu verið meðlimir í harð-
línusamtökum íslamista, Hamas.
Á blaðamannafundi í Tel Aviv í
fyrradag fullyrti Sharon að skjóls-
húsi væri skotið yfir útsendara al-
Qaeda í Líbanon og á Gaza, en talið
er að al-Qaeda hafi staðið að tveim
tilræðum sem kostuðu þrjá Ísraela
lífið í Kenýa í síðustu viku.
Nabil Abu Rudeina, náinn ráðgjafi
Yassers Arafats Palestínuleiðtoga,
fordæmdi innrásina í flóttamanna-
búðirnar og sagði hana vera „enn eitt
fjöldamorðið og glæpurinn sem beint
er gegn þjóð okkar“.
Í innrásinni sprengdu ísraelsku
hermennirnir m. a. í loft upp hús
Aymans Chechnyas, sem er háttsett-
ur meðlimur í samtökum vopnaðra
sveita á Gaza. Ísraelski herinn sagði
að Chechnya væri ábyrgur fyrir
fjölda árása á ísraelska landnema á
Gaza og drápi á þrem hermönnum í
mars.
Herinn er nýverið farinn að beita
þeirri aðferð að sprengja hús í loft
upp í „herför gegn hryðjuverkastarf-
semi“. Síðan í sumar hafa um 100 hús
verið eyðilögð með þessum hætti.
Reuters
Palestínskur drengur við rústir húss sem ísraelski herinn eyðilagði í Bureij-flóttamannabúðunum.
Tíu drepnir á Gaza
Bureij-flóttamannabúðunum. AFP.
AKHMED Zakajev, sendimaður for-
seta Tétsníu, var handtekinn á
Heathrow-flugvelli í London að beiðni
rússneskra yfirvalda í fyrrakvöld,
fjórum dögum eftir að dönsk yfirvöld
létu hann lausan úr fangelsi og höfn-
uðu beiðni Rússa um að framselja
hann. Dómari í London leysti Zakajev
úr haldi gegn tryggingu í gærmorgun
og Ígor Ívanov, utanríkisráðherra
Rússlands, mótmælti þeirri ákvörðun
harðlega.
Ívanov líkti Zakajev við Osama bin
Laden, leiðtoga hryðjuverkasamtak-
anna al-Qaeda. „Ég spyr sjálfan mig
hvað myndi gerast ef annar hryðju-
verkamaður, bin Laden, kæmi til
London eins og Zakajev og ef bin
Laden hefði tilkynnt að hryðjuverka-
menn væru að undirbúa nýjar árásir á
óbreytta borgara og skotmörk í
Bandaríkjunum,“ sagði Ívanov.
„Myndi lögreglan tala við hann á lög-
reglustöð og láta hann síðan lausan?“
Ívanov skírskotaði til viðtals við
Zakajev sem birt var í breska dag-
blaðinu The Guardian í gær. Zakajev
sagði þar að Tétsenar væru orðnir svo
örvæntingarfullir vegna ástandsins í
Tétsníu að þeir kynnu að grípa til
óyndisúrræða.
Rússar saka Zakajev um að hafa
drepið, með aðstoð annarra, að
minnsta kosti 300 rússneska her- og
lögreglumenn í ágúst 1996.
Redgrave greiddi trygginguna
Breska leikkonan Vanessa Red-
grave greiddi tryggingarféð fyrir
Zakajev sem hafði búið á heimili
hennar í London frá því í janúar síð-
astliðnum og þar til hann var hand-
tekinn í Kaupmannahöfn 30. október.
Rússneskt vegabréf Zakajevs var
tekið af honum til að hann gæti ekki
farið frá Bretlandi. Hann á að koma
aftur fyrir dómara á miðvikudaginn
kemur vegna framsalsbeiðni Rússa.
Zakajev leystur úr haldi
gegn tryggingu í London
London. AP, AFP.
mbl.isFRÉTTIR
www.bolstrun.is/hs
Almenn bólstrun -
Bílasætaviðgerðir