Morgunblaðið - 08.12.2002, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
NICK Cave er eflausteinn hópdýrkaðastipoppari nútímans, ífljótu bragði kemuraðeins Tom Waits upp
í hugann þegar kemur til blindrar
og skilyrðislausrar aðdáunar á „sín-
um manni“. Trúið mér – varist að
hallmæla Nick Cave þannig að
sannir aðdáendur heyri. Það er ekki
vel liðið.
Ekki það að Cave hafi ekki unnið
fyrir orðsporinu. Hann var söngvari
einnar athyglisverðustu sveitar sem
pönkið gat af sér, The Birthday
Party (’80–’83), og sem sólólista-
maður hefur hann troðið dimma, fá-
farna stíga; viðleitni sem getið hef-
ur af sér gæðaplötur eins og Tender
Prey (’88), The Good Son (’90) og
The Boatman’s Call (’97). Á þessum
verkum notast Cave við drungaleg-
an hljóðvef, unnin úr rokki, gospeli,
blús og ekki má gleyma rótunum
sem ávallt liggja undir, síðpönkið.
Textar Cave falla svo eins og flís við
þennan rass – magnaðir prósar sem
snúast um ást, dauða, trúarbrögð
og ýmiss konar dapurleg ókenni-
legheit. Blandan er svo toppuð með
predikunarlegri barítónrödd Cave.
List Nick Cave er síst allra og
það mætti tala um lærðan eða áunn-
inn smekk. Tilvísanir og tákn í text-
um hans eru oft æði lykluð og t.a.m.
gaf hann út skáldsöguna And the
Ass Saw the Angel, um margt
gróteskt og furðulegt rit. Þeir sem
hafa umfaðmað veröld Cave af ein-
hverri alvöru sogast þó venjulega
inn og líkar það bara dægivel.
Napur
Rokkfræðilega má skipta ferli
Cave í tvennt. Árin 1980–1983 er
hann starfaði með hljómsveitinni
Birthday Party (sem áður hét The
Boys Next Door, og starfaði sem
slík frá 1977–1980) og svo einherja-
ferilinn sem staðið hefur frá 1984,
en fyrsta platan, From Her To
Eternity, kom út sama ár.
Hér var Birthday Party sprungin
í loft upp en síðasta árið dvöldu fé-
lagarnir í Berlín, þar sem þeir tóku
upp síðustu plötur sínar, stuttskíf-
urnar frábæru The Bad Seed og
Mutiny. Í Berlín komst Cave í
kynni við suma af þeim tónlistar-
mönnum sem áttu eftir að starfa
með honum í hljómsveitinni The
Bad Seeds, sem Cave setti saman
fyrir fyrstu plötu sína. Blixa Bar-
geld, úr iðnaðarsveitinni Einstürz-
ende Neubauten, spilaði sem gestur
á From Her To Eternity en síðar
átti trymbillinn Thomas Wydler, úr
Die Haut, eftir að slást í hópinn.
Þessir tveir starfa enn í dag með
Cave.
Það var ágætis keyrsla fyrstu
árin og strax árið eftir kom næsta
plata út, hin blúsaða The Firstborn
Is Dead (Delta-blúsinn var auðvit-
að staðfærður og umsnúinn að
smekk Cave og félaga). Blixa leik-
ur á plötunni, svo og Mick Harvey,
sem var með Cave í Birthday
Party og hafði einnig spilað á fyr-
irrennaranum. Hann átti síðar eftir
að verða einskonar hljómsveitar-
stjóri/umboðsmaður Bad Seed
stórfjölskyldunnar. Á bassa leikur
Barry Adamson, fyrrum Magazine-
liði en hann starfaði t.a.m. með Pan
Sonic að plötu sem Tilraunaeldhús-
ið íslenska stóð fyrir á síðasta ári.
Á The Firstborn Is Dead er farið
að gæta þess firnamikla áhuga sem
Cave hefur á Biblíunni og hefur
hann aukist ef eitthvað er, er t.a.m.
afar greinanlegur á síðustu plötu
hans, No More Shall We Part, sem
kom út í fyrra (lagatitlar eins og
„Hallelujah“, „God Is In The
House“ og „Oh My Lord“ segja
meira en mörg orð). Árið 1998 rit-
aði hann meira að segja inngang að
Markúsarguðspjalli, í kiljuútgáfu
Canongate Press í Edinborg.
Næst var komið að nokkuð
skrýtnum leik en 1986 kom út plat-
an Kicking Against the Pricks sem
hafði eingöngu að geyma tökulög
lög eins og „Hey Joe“, „All Tomorr-
ow’s Parties“ (með Velvet Und-
erground), „By The Time I Get to
Phoenix“ og „Something’s Gotten
Hold of My Heart“, sem Gene Pitn-
ey gerði frægt í árdaga. Cave og
Bad Seeds eiga stórleik á plötunni
en tökulög hafa einhverra hluta
vegna alltaf staðið nálægt Cave, á
fyrstu plötunni er t.d. útgáfa af „In
The Ghetto“, einhvern tíma söng
hann „It’s A Wonderful World“ með
lagsbróður sínum Shane McGowan,
sem eitt sinn var í þjóðlagarokk-
sveitinni Pouges. Það merkilega er
að Cave hefur alltaf komist bráðvel
frá þessu, nýjasta dæmið er ynd-
isleg útgáfa af „Let It Be“ Bítlanna
sem er að finna á plötu sem inni-
heldur tónlist við myndina I am
Sam.
Your Funeral...My Trial kemur
einnig út árið 1986, hrjóstrugt verk
og napurt, plata sem vaxið hefur í
áliti Cave-pælara allar götur síðan.
Ömurlegt andrúmsloftið kom ekki
af tilviljun, Cave og hans menn voru
á kafi í mikilli eiturlyfjaneyslu á
þessum tíma eins og lesa má um í
fylgigreininni.
Næstu tvö ár fóru svo í hitt og
þetta, aðallega kvikmyndadufl og
kom Cave m.a. fram í mynd Wim
Wenders, Wings of Desire frá 1987.
Árið 1988 kom svo hin magnaða
Tender Prey út sem m.a. inniheldur
hið brjálaða „Mercy Seat“ sem er
ein allra besta smíð Cave frá upp-
hafi. Hér var hann á endastöð í dóp-
inu (Blixa Bargeld er grænn í fram-
an á bakhlið umslagsins) og orðinn
mjög djúpt sokkinn. Það sama ár
húrraði hann sér í meðferð og hefur
verið þurr síðan.
Ljúfsár
Í raun má segja að nýr kafli byrji
hjá listamanninum Nick Cave eftir
að niður af snúrunni er komið.
Rætnar raddir sögðu í blábyrjun:
„Hann er ekkert merkilegur eftir
að hann hætti í dópinu“ en Cave átti
eftir að sanna hið gagnstæða. Af-
köstin jukust t.a.m. til muna og
1997 gaf hann út hina geysifallegu
The Boatman’s Call, lágstemmt og
ljúfsárt meistaraverk.
Fyrsta plata hans eftir meðferð,
The Good Son, var á svipuðu róli og
nú var Cave farinn að vekja athygli
þeirra sem ofan jarðar búa. Henry’s
Dream (’92) og Let Love In (’94)
áttu báðar eftir að hjálpa til við það,
einkanlega sú síðarnefnda. Árið
1996, tíu árum eftir Kicking Against
The Pricks, var komið að þemaplötu
um morð, dauða og aðra óáran, sem
ber hinn hæfandi titil Murder Ball-
ads (Cave er fylginn sér, það má
hann eiga!). Þar er að finna það lag
sem er efalaust hans þekktasta,
„Where The Wild Roses Grow“, þar
sem hann syngur með samlanda
sínum, poppprinsessunni Kylie
Minogue.
Platan sem kom út árið eftir, The
Boatmans Call, var þó allt annars
eðlis eins og áður er getið. Margir
hafa nefnt þessa plötu sem bestu
plötu Cave – hér er hann nærgöng-
ull og berar tilfinningar sínar, eitt-
hvað sem hann var ekki vanur að
gera.
Fjögurra ára bið var eftir næstu
plötu, No More Shall We Part. Þar
rær Cave á svipuð mið og á Boat-
man’s Call en hún er þó nokkuð að-
gengilegri. Cave sýslaði ýmislegt á
þessu fjögurra ára bili, meðal ann-
ars var skáldsaga hans endurútgef-
in og þykir hún í dag vera hið fram-
bærilegasta bókmenntaverk. Sagan
var einnig gefin út á hljómdisk með
undirleik og einnig diskur með bók-
menntafyrirlestrum sem hann hafði
flutt í útvarpi og sem gestafyrirles-
ari í háskóla í Vín.
Hingað til lands kemur Nick
Cave ásamt hljómsveitinni Dirty
Three frá Melbourne.
Tríóið hefur m.a. á að skipa fiðlu-
leikaranum Warren Ellis sem hefur
verið fastur meðlimur í The Bad
Seeds um árabil. Það má því gera
því skóna að tónleikar hans hér á
landi verði innilegir og kyrrlátir, en
sjálfur mun Cave víst leika á píanó.
Kannski fáum við þá að heyra lög
af væntanlegri plötu Cave sem ber
nafnið Nocturama og kemur út í
febrúar 2003. Og við skulum líka
vona að Nick Cave kynnist landi og
þjóð ögn betur en í síðustu ferð
sinni hingað.
Myrkrahöfðinginn
Fáir samtímadægurtónlist-
armenn eru sveipaðir við-
líka dulúð og Ástralinn
Nick Cave. Arnar Eggert
Thoroddsen lítur yfir feril
þessa einstæða listamanns
sem heldur tvenna tónleika
hérlendis á morgun og
hinn.
Nick Cave heldur tvenna tónleika hér á
landi á veitingastaðnum Broadway á
morgun og hinn. Ný hljóðversskífa
Cave, Nocturama, kemur út í febrúar
2003.
arnart@mbl.is
NICK Cave heimsótti Ísland í
fyrsta sinn í október 1986 og
hélt hér hljómleika í Roxy
(Casablanca, Safari). Á þess-
um tíma var Cave á síðasta
snúningi í eiturlyfjaneyslu og
var að sögn þeirra sem upp-
lifðu tónleikana og heimsókn
hans, óalandi og óferjandi og
meira og minna út úr heim-
inum. Sagan segir að ein-
hverju sinni hafi blaðamaður
innt Cave eftir þessari heim-
sókn og þá kannaðist hann
aldrei við það að hafa komið
hingað og þvertók fyrir það
meira að segja.
Jóhannes Ágústsson, einn
eigandi hljómplötuverslunar-
innar 12 tóna, var einn tón-
leikagesta og átti meira að
segja miða nr. 001.
„Jú, ég var þarna í góðu
stuði,“ segir Jóhannes þegar
hann rifjar þetta upp. „Ég
man að það var mikið öng-
þveiti þarna inni og það var
mikil ölvun í gangi. Það var
svo harðsvíruð neysla í
kringum þetta að það var
allsvakalegt.“ Jóhannes segir
að Cave og hljómsveit hans,
The Bad Seeds, hafi verið
fremur óárennileg.
„Mick Harvey (allra handa
hljóðfæraleikari í The Bad
Seeds) hótaði að myrða mig,
þar sem ég var að „boot-
legga“ tónleikana. Hann
öskraði þetta á mig í gegn-
um hljóðnemann þar sem ég
stóð þarna framarlega með
lítið upptökutæki. Þegar
Cave kom svo af sviðinu og
gekk í gegnum kösina, rétti
ég honum penna og hann
áritaði „bootlegginn“ (sem
var hljómsnælda) með skjálf-
andi hendi og augun lukt.
Um leið og hann skrifaði
„NO“ á kassettuna notaði ég
tækifærið og reif lokk úr
hári hans. Hann geymdi ég
svo vel þar til honum var
stolið í partíi...“
Svipað ástand var á öðrum
meðlimum sveitarinnar.
„Blixa (Bargeld, gítarleik-
ari og jafnframt meðlimur í
Einstürzende Neubauten) var
eins og gangandi beinagrind.
Daginn eftir tónleikana mæti
ég honum niðri í bæ þar sem
hann var klæddur í leður frá
toppi til táar og með risa-
stóra skjalatösku undir hend-
inni. Þetta er sjón sem ég
gleymi aldrei.“
Að sögn Jóhannesar urðu
miklar tafir á tónleikunum,
þar sem sveitin neitaði að
fara upp á svið, fengju þeir
ekki skammtinn sinn.
Platan Your Funeral...My
Trial var nýkomin út um
þetta leyti og voru mörg lag-
anna sem spiluð voru þetta
kvöld af henni. „Tónleikarnir
voru óaðfinnanlegir þannig
séð. Það var ofsalegur kraft-
ur í bandinu,“ segir Jóhann-
es.
Eins og þessar línur bera
með sér var Nick Cave mjög
djúpt sokkinn í eitur-
lyfjaneyslu þegar hann kom
hingað ásamt hljómsveit
sinni. Tveimur árum síðar
tókst honum hins vegar að
losna úr viðjum eitur-
lyfjanna. Hann hefur verið
laus úr þeim síðan og það er
því annar maður og breyttur
sem mun stíga á svið á
Broadway á morgun og
þriðjudag en lék í Roxy fyrir
15 árum.
Út úr
heim-
inum á
Íslandi