Morgunblaðið - 22.12.2002, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
M
ikil umskipti
hafa orðið í
starfi þjóð-
kirkjunnar á
undanförnum
árum, að sögn
séra Jóns
Dalbú Hróbjartssonar, prófasts í
Reykjavíkurprófastsdæmi vestra og
prests í Hallgrímskirkju. Hækkun
sóknargjalda árið 1985 gaf aukið
svigrúm til starfa og gerði kleift að
fjölga starfsfólki sóknanna. Áður
voru sjaldnast aðrir en prestar og
organistar í föstum störfum. Í kjöl-
farið hefur þátttaka almennra sókn-
arbarna margfaldast. En hvar er al-
menningur virkastur í kirkjulegu
starfi?
„Annars vegar í helgihaldinu, sem
er elst og þekktast í starfi kirkj-
unnar. Það er fyrst að telja mess-
una, sem hefur haldið velli í gegnum
allar aldir. Við erum nokkuð íhalds-
söm gagnvart messugjörðinni sem
hefur þróast um langan aldur, en á
síðustu árum hefur kirkjan einnig
boðið upp á meiri fjölbreytni í guðs-
þjónustuhaldi.“
Jón Dalbú segir að auk aðalmessu
sunnudagsins sé boðið upp á sam-
verustundir með öðru sniði og
ganga þær undir ýmsum nöfnum
eftir umgjörðinni. Samkomur þess-
ar eru sniðnar með ákveðna mark-
hópa í huga og segir Jón Dalbú að á
hverjum sunnudegi megi finna slík-
ar samverustundir í einhverri af
kirkjum prófastsdæmisins. Nefna
má kvöldmessur, fjölskylduguðs-
þjónustur, jazzmessur, poppmessur,
rokkmessur, þjóðlagamessur, Tóm-
asarmessur, Taizémessur og æðru-
leysismessur. Samkomur af síðast-
talda taginu hafa verið haldnar í
Dómkirkjunni einu sinni í mánuði
undanfarin fimm ár. Þær sækja að
lágmarki 200–300 manns hverju
sinni. En helgihaldið er ekki bundið
við sunnudagana eina.
„Helgihaldið hefur í auknum mæli
dreifst yfir alla daga vikunnar. Það
hefur gerst með kyrrðarstundum í
hádegi, bænaguðsþjónustum, og
bænastundum með einföldu sniði
sem haldnar eru reglulega í nær öll-
um kirkjum prófastsdæmisins. Auk
þess vil ég nefna sérstaklega helgi-
hald sem er á öllum sjúkrahúsum og
mörgum stofnunum þar sem starfa
sérþjónustuprestar og djáknar.“
Séra Jón Dalbú segir að sérþjón-
ustuprestar í Reykjavík séu nú
fimmtán talsins og djáknarnir fimm.
Þetta fólk starfar við sjúkrahús og
hinar ýmsu stofnanir, svo sem elli-
heimili og fangelsi. Sérþjónustan
hefur vaxið ört, en fyrir 18 árum var
einungis einn sjúkrahúsprestur
starfandi í sérþjónustu.
Starf fyrir fólk á öllum aldri
Boðið er upp á barna- og ung-
lingastarf í öllum kirkjum prófasts-
dæmisins. Starf fyrir yngstu kyn-
slóðina, gjarnan kallað sunnudaga-
skóli, er oft í tengslum við aðal-
messu sunnudagsins.
„Þá sameinast allir í messunni,
börn og fullorðnir, síðan fara börnin
í sunnudagaskóla, meðan predikun
fer fram, þar sem þau fá fræðslu við
sitt hæfi og sungið er með þeim. Á
virkum dögum er boðið upp á
kirkjuskóla fyrir börn. Kirkjuskól-
inn er víða aldursskiptur og svo tek-
ur unglingastarfið við.
Þátttaka hefur aukist mikið í
barnastarfinu. Það kemur ekki síst
til af því að margir söfnuðir hafa
ráðið æskulýðsfulltrúa til starfa.
Þeir hafa meðal annars sem verk-
efni að byggja upp góð tengsl við
skóla og leikskóla og annað fé-
lagsstarf í söfnuðunum þar sem
börn og unglingar eiga í hlut.“
Jón Dalbú segir að í mörgum
hverfum borgarinnar starfi sam-
starfsráð þar sem sitja fulltrúar
íþróttafélaga, skáta, kirkjunnar,
KFUM, lögreglu, ÍTR og Fé-
lagsþjónustunnar í Reykjavík.
Sumarstarf í kirkjum fyrir börn
og unglinga hefur einnig farið í
vöxt. Við sumar kirkjur er boðið
upp á fjölbreytt sumarnámskeið.
„Sem dæmi um samvinnu borgar
og kirkju þá hafa öll börn í Vinnu-
skóla Reykjavíkur undanfarin sum-
ur komið í Hallgrímskirkju og feng-
ið fræðslu um kirkjuleg og
menningarleg efni. Í fyrrasumar
komu hingað um 2.000 unglingar í
því sambandi.
Þá er vert að geta þess að í
tengslum við unglingastarfið í
Reykjavíkurprófastsdæmum hefur
verið komið á laggirnar Æskulýðs-
sambandi kirknanna á svæðinu.
Æskulýðssambandið heldur utan
um unglingastarfið og býður m.a.
upp á markvissa handleiðslu, sam-
starf milli félaga og leiðtogafræðslu
fyrir starfsfólk í æskulýðsstarfinu.“
Nánasti snertiflötur kirkjunnar
við ungu kynslóðina er þó líklega í
fermingarfræðslunni.
„Yfir 90% unglinga sækja ferm-
ingarfræðslu kirkjunnar og sú starf-
semi hefur einnig verið í þróun,“
segir Jón Dalbú. „Það hafa verið
reyndar ýmsar nýjar leiðir, til dæm-
is að gefa kost á síðsumarnámskeið-
um í ágúst áður en skólinn byrjar.
Þannig má nýta tímann áður en
skóla- og tómstundastarf hefst að
hausti.“
Eldri kynslóðin verður heldur
ekki útundan í starfi kirkjunnar.
„Það er mjög skipulegt starf með
öldruðum í kirkjum borgarinnar,
opin hús með dagskrá og fræðslu,
heimsóknarþjónusta þar sem ein-
angraðir einstaklingar eru heim-
sóttir og reynt að stytta þeim stund-
ir með upplestri og samtölum. Þeir
skipta hundruðum sem sækja þetta
starf. Prófastsdæmið rekur starf-
semi sem kallast Ellimálaráð
Reykjavíkurprófastsdæma og fram-
kvæmdastjóri þess heldur utan um
þetta starf til samræmingar, upp-
örvunar og leiðtogafræðslu.“
Kirkjurnar eru tónlistarhús
Tónlistarlíf í kirkjum hefur eflst
mjög á undanförnum áratugum.
Auk hefðbundinna kirkjukóra starfa
barna- og unglingakórar í flestum
kirkjum borgarinnar. Fjöldi barna
og unglinga sem koma til æfinga og
söngkennslu vikulega skiptir hundr-
uðum, að sögn Jóns Dalbú. Barna-
kórarnir taka gjarnan þátt í fjöl-
skylduguðsþjónustum og almennu
helgihaldi. Víða er börnum og ung-
lingum einnig gefinn kostur á að
koma með hljóðfæri sín og leika við
þessar athafnir.
„Auk hefðbundinna kirkjukóra
starfa einnig nokkrir stærri kórar
sem fást við önnur verkefni og
verða jafnvel sjálfstæðar stofnanir
innan safnaðanna. Þessir kórar
standa fyrir fjölbreyttu tónleika-
haldi allt árið um kring. Í sumum
söfnuðum prófastsdæmisins hafa
verið haldnar listahátíðir og þeirra
stærst er Kirkjulistahátíð Hall-
grímskirkju, sem haldin er annað
hvert ár. Næst verður hún um
hvítasunnu vorið 2003 og þar koma
fram þekktir listamenn innlendir og
erlendir. Kirkjulistahátíðin hefur
reynst gríðarleg lyftistöng fyrir
kirkjutónlist á Íslandi. Það er einnig
boðið upp á myndlist, dans og aðrar
listgreinar, málþing og fleira. Í
Dómkirkjunni, Hallgrímskirkju og
Langholtskirkju eru stærstu kór-
arnir. Í Langholtskirkju starfar t.d.
kórskóli þar sem börn geta hafið
nám 5–6 ára gömul og verið í tón-
listar- og söngnámi til fullorðins-
ára.“
Jón Dalbú segir að í þessu sam-
bandi megi vekja athygli á að nú
skuli vera góð orgel og önnur hljóð-
færi í nánast hverri kirkju.
„Klais-orgel Hallgrímskirkju er
10 ára um þessar mundir. Það er
ekki vafi í mínum huga að tilkoma
orgelsins hefur lyft orgeltónlist á Ís-
landi á mun hærra svið en áður var.
Mjög margir hafa lært orgelleik hér
í kirkjunni og eru orðnir organistar.
Hér eru reglulega orgeltónleikar
sem eru mjög fjölsóttir. Bara yfir
sumarið eru haldnir orgeltónleikar
þrisvar í viku í tíu vikur samfleytt.
Hingað hafa komið þekktustu org-
anistar heims til að leika fyrir okk-
ur.“
Kirkjurnar eru mikið notaðar
sem tónlistarhús, að sögn Jóns
Dalbú. Til dæmis hefur Sinfóníu-
hljómsveit áhugamanna aðsetur í
Neskirkju, æfir þar og heldur tón-
leika.
„Kirkjutónlist hefur fengið það
góðan byr að á síðasta ári voru
nokkrir organistar og kórstjórar
kirknanna tilnefndir til Íslensku
tónlistarverðlaunanna. Organistinn
hér í Hallgrímskirkju, Hörður Ás-
kelsson, var þar valinn flytjandi árs-
ins 2001 á sviði klassískrar tónlistar
fyrir flutning á kirkjulegri tónlist.
Það sýnir hvað kirkjutónlist er á
háu plani hjá okkur. Organistarnir
Gunnar Gunnarsson og Jón Stef-
ánsson voru einnig tilnefndir.“
Fræðslustarf og fundahöld
Lengi hefur verið boðið upp á
fræðslu í söfnuðum borgarinnar og
þá fyrst í formi Biblíulestra og
fræðslukvölda. Jón Dalbú segir að
nú sé í auknum mæli farið að bjóða
námskeið í grundvallaratriðum
kristinnar trúar, svonefnd Alfa-
námskeið og önnur svipuð. Þetta á
sinn þátt í að hópastarf hefur aukist
mjög í kirkjulegu starfi.
„AA-fundir hafa lengi verið
haldnir í húsakynnum kirkjunnar en
nú hefur bæst við að kirkjan sjálf
hefur farið af stað með 12-spora
vinnu. Hún felst í því að fólk, sem
hefur lent í áföllum, fær tækifæri til
að vinna úr þeim með aðferð 12-
sporanna svokölluðu. Þessi spor eru
þekkt í starfi AA-samtakanna. Boð-
ið er upp á þetta 12-spora starf í
fimm kirkjum prófastsdæmisins. Í
þessu starfi er gengið út frá krist-
inni kenningu. Í sumum kirkjum
eru allt upp í fimm 12-spora hópar
starfandi nú þegar. Þetta hefur gef-
ið mjög góða raun og vex ört. Þeir
sem stunda hópastarfið tala um það
sem hjálp til að byrja nýtt líf sem er
byggt á kristinni trú og iðkun trú-
arinnar. Þarna kemur alls konar
fólk, einstaklingar sem lent hafa í
skilnaði, tilfinningalegum áföllum,
fjárhagserfiðleikum, ágreiningsmál-
Lífskraftur í kirkjunni
Morgunblaðið/Golli
„Fólk er ekki eins feimið að tala um andleg málefni og var. Það vill gjarnan eiga samtal við kirkjuna sína,“ segir séra Jón
Dalbú Hróbjartsson, prófastur Reykavíkurprófastsdæmis vestra og prestur í Hallgrímskirkju.
Kirkjurnar í Reykjavíkur-
prófastsdæmum iða af lífi
alla daga vikunnar, ekki síst
á jólaföstu. Í viku hverri
koma þangað að jafnaði
nærri 20 þúsund manns til
helgihalds og til að njóta
fræðslu, fagurrar tónlistar,
fundahalda og alls annars
sem boðið er upp á. Guðni
Einarsson ræddi við séra
Jón Dalbú Hróbjartsson,
prófast í Reykjavíkur-
prófastsdæmi vestra og
prest í Hallgrímskirkju.