Morgunblaðið - 07.01.2003, Síða 24

NEYTENDUR
24 ÞRIÐJUDAGUR 7. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
samtökunum teljum nauðsynlegt að
hafa eftirlit með aðilum sem uppvísir
hafa verið að ólöglegri markaðssetn-
ingu og teljum að auka þurfi eft-
irlitið,“ segir hann.
Fullyrðingar um næring-
arinnihald á gráu svæði
Rögnvaldur Ingólfsson deildar-
stjóri matvælaeftirlits Umhverfis-
og heilbrigðisstofu Reykjavíkur seg-
ir að stofnunin veiti ákveðna fresti
þegar merkingum er ábótavant og
SAMTÖK verslunarinnar og
aðildarfyrirtæki hafa að und-
anförnu orðið vör við aukn-
ingu á innflutningi á ýmsum
matvælum sem ekki eru
merkt í samræmi við reglu-
gerð um merkingu, auglýs-
ingu og kynningu matvæla.
Hollustuvernd ríkisins hefur
meðal annars verið tilkynnt
um slík dæmi og gripið hefur
verið til aðgerða í framhaldi
af ábendingum samtakanna.
Í nýlegu máli sem varðar
ólöglegar merkingar vakti
það athygli Samtaka versl-
unarinnar hve langan tíma
stjórnvöld létu viðgangast að
ólöglegar vörur væru hér á
markaði.
Andrés Magnússon framkvæmda-
stjóri Samtaka verslunarinnar spyr
hver stefna stjórnvalda sé í málum
af þessu tagi. „Er stjórnvöldum
stætt á að veita endalausan frest á
að vörurnar séu fjarlægðar úr versl-
unum?
„Við höfum bent á að langur frest-
ur geti leitt til þess að vörur sem eru
markaðssettar á löglegan hátt og
miklu hefur verið til kostað við
markaðssetningu falli hugsanlega út
af markaði. Við sem störfum hjá
það fari eftir eðli máls hverju
sinni hversu langir þeir eru.
„Við leitum meðal annars
ráða hjá lögfræðingi stofn-
unarinnar í tilfellum sem
þessum,“ segir hann.
Segir Rögnvaldur enn-
fremur að stofnunin sé með
nokkur mál í vinnslu þar sem
verið sé að taka á merkingu
matvæla. „Vörur geta verið á
gráu svæði hvað varðar
merkingar, þá sérstaklega
hvað varðar fullyrðingar um
næringargildi. Sumar af
þessum fullyrðingum eru
leyfðar í nágrannalöndunum
en hér geta gilt aðrar reglur.
Ætlunin er að auka mark-
aðseftirlit [á þessu ári] og þá
fyrst og fremst með vöruskoðun á
markaði, bæði í heildsölum og versl-
unum. Reglur sem varða merkingar
matvæla eru mjög flóknar og það
virðist geta komið fyrir fyrirtæki
sem vilja hafa alla hluti í lagi að
flytja inn vöru sem ekki stenst regl-
ur fullkomlega.“
Segir Rögnvaldur loks að reynt sé
að gæta meðalhófs og jafnræðis í
veitingu frests og að Umhverfisstofa
vinni náið með Hollustuvernd rík-
isins hvað þetta varðar.
Markaðseftirlit aukið
með vöruskoðun á árinu
Kvartað undan ólöglegum vörumerkingum á matvælum
Kvartað hefur verið undan merkingum á matvælum
sem ekki eru í samræmi við gildandi reglugerð.
Morgunblaðið/Þorkell
töluvert síðustu mánuði vegna m.a.
aukins framboðs. Þessi lækkun á
eftir að skila sér að fullu til neyt-
enda.“
Verð á áfengi og tóbaki sem
vegur 4,3% vísitölunni hækkaði
verulega
í desember en var óbreytt tólf
mánuðina á undan. „Þessar vörur
eru nánast allar innfluttar og mið-
að við þróun krónunar á þessu
tímabili þá má segja að um hafi
verið að ræða dulda hækkun mest-
an hluta ársins auk þeirrar hækk-
unar sem kom fram í byrjun des-
ember,“ segir Sigurður.
Almennar launahækkanir verða
í janúar, 3–4%, er ekki hætta á að
þær fari út í verðlagið?
„Með samstilltu átaki margra
aðila undir forystu ASÍ hefur á síð-
ustu misserum náðst mikill árang-
ur í baráttunni við verðbólguna.
Það veldur okkur hjá ASÍ því sér-
stökum áhyggjum að opinberir að-
ilar hafa verið að leiða þær verð-
hækkanir sem hafa verið síðustu
vikur samanber hækkun ríkisins á
áfengi og tóbaki sem hefur áhrif á
vísitölu neysluverðs og þar með á
öll verðtryggð lán sem þróast í
samræmi við hana og einnig hafa
mörg sveitarfélög verið að boða
verulega hækkun á þjónustugjöld-
um sínum á næstu vikum.“
grænmeti og ávextir hlutfallslega
þyngra en í almennu körfunni og
því hefur verðlækkun á þessum
vörum mikil áhrif þar. Niðurstaðan
úr könnuninni er sú að hollustu-
karfan er ódýrari en meðalkarfan
og hefur munurinn aukist hlutfalls-
lega milli ára,“ segir Sigurður.
Engar tollabreytingar voru
gerðar á ávöxtum samt lækka þeir
mjög mikið á tímabilinu. Segir Sig-
urður það skýrast fyrst og fremst
af samkeppnisáhrifum.
Fiskur að lækka aftur
„Lækkun á kjöti á tímabilinu má
rekja til mikils framboðs á kjöti.
Samkeppni hefur ekki aðeins verið
á smásölumarkaðnum heldur hefur
hún aukist einnig hjá framleiðend-
um. Verð á kjötafurðum hefur því
lækkað nokkuð síðustu þrjá mán-
uði.“
Brauð hefur einnig lækkað í
verði á tímabilinu og segir Sig-
urður það skýrast helst af styrk-
ingu krónunnar, þ.e. að innflutt
efni í brauðin hafa lækkað.
„Það vekur furðu að af þessum
helstu liðum matvörunnar sem
skoðaðir eru hér er fiskurinn eini
liðurinn sem hefur hækkað á tíma-
bilinu,“ segir hann. „Erfitt er að
finna einhverja einhlíta skýringu á
því, þó virðist fiskverð vera á nið-
urleið um þessar mundir, því ýsu-
verð á fiskmörkuðum hefur lækkað
VÍSITALA neysluverðs síðastliðna
12 mánuði hefur hækkað um 2%.
Húsnæðisliðurinn vegur þar þungt
því ef skoðuð er vísitala neyslu-
verðs án húsnæðis sést að hækk-
unin er 1% á tímabilinu. Liðurinn
„matur og
drykkjarvörur“ sem vegur rúm-
lega 16% af vísitölu neysluverð
hefur lækkað á þessu tímabili. Að
sögn Sigurðar Víðissonar, hag-
fræðings hjá ASÍ, er skýringanna
að leita í þremur meginþáttum.
Krónan hefur styrkst en gengis-
vísitalan síðustu tólf mánuði hefur
lækkað í kringum 13%. Þá hafi
tollar á mörgum grænmetisteg-
undum verið lækkaðir og í sumum
tilfellum felldir niður. Einnig hefur
samkeppni aukist víða á markaðn-
um.
Tollabreytingar hafa skilað
sér til neytenda
Mesta lækkunin hefur orðið á
grænmeti og ávöxtum. Lækkunin á
grænmeti skýrist af tvennu, ann-
ars vegar þeim tollabreytingum
sem hið opinbera gerði og hins
vegar meiri samkeppni. „ASÍ hefur
lagt mikla áherslu á að fylgja því
eftir og ganga úr skugga um það
að þessar tollbreytingar skili sér í
samsvarandi lækkun grænmetis-
verðs til neytenda. Tölurnar sýna
að sú hefur orðið raunin. Þetta
kom meðal annars fram í könnun í
október sem ASÍ stóð fyrir ásamt
Manneldisráði. Þar sem borið var
saman verð á annars vegar mat-
arkörfu sem hinn almenni Íslend-
ingur neytir samkvæmt neyslu-
könnunum og hins vegar verð
matarkörfu sem er samkvæmt ráð-
leggingum Manneldisráðs. Í holl-
ustukörfu Manneldisráðs vega
Vísitala matar og
drykkjar hefur lækkað
   ;
   ;
;
    ;
;

       

       

       

9 
H!
 % $"&&,
 % $"&&"
N <*"!6 *$- "$*"!6 *<$
A   &%
' (
)*+
,-

. 
$ 
 +
'  / 
! */<*-## *
! */<*-## *
he@mbl.is
Gengisþróun,
tollalækkanir og
aukin samkeppni
lækkaði mat-
vöruverð sl. ár
ÞAÐ óhapp varð fyrir helgi að um 20
rúllur féllu ofan í Hellisholtalæk við
Flúðir. Stór flutningabíll frá flutn-
ingafyritækinu JSK, sem var að
koma með rúllur af strandreyr og
bygghálmi úr Rangárvallasýslu fyrir
Flúðasveppi, náði ekki að hægja á
bílnum vegna þess að gírskiptingin
bilaði, að því er talið er. Vildi ekki
betur til en svo að hlassið kastaðist
til og um 20 rúllur féllu í lækinn og
við hann.
Bifreiðarstjórinn, Jón Kortsson,
sagði að engu hefði mátt muna að
bíllinn færi í lækinn með þetta mikla
hlass en á vagninum voru 60 rúllur.
„Það var bara heppni að ég missti
ekki bílinn í lækinn,“ sagði Jón bíl-
stjóri við fréttaritara. En þess má
geta að mörg umferðaróhöpp hafa
orðið á þessum stað á síðastliðnum
árum.
Hjá Flúðasveppum eru notaðar
um 4.300 stórar rúllur og baggar af
þessari vöru til að framleiða rot-
massann til ræktunarinnar sem
sveppirnir nærast á. Flutningafyrir-
tækið JSK flytur allar rúllur, sem
Flúðasveppir kaupa af sunnlenskum
bændum, en Borgfirðingar koma
með sína framleiðslu í stórböggum.
Það eru því miklir þungaflutningar
til verksmiðjunnar. Ragnar Kristinn
Kristjánsson eigandi sveppafram-
leiðslunnar hefur nýlega keypt jörð-
ina Hvítárholt sem er í nágrenni
Flúða og hefur hafið þar ræktun á
strandreyr og byggi. Komu þaðan
um 700 rúllur í haust en sú ræktun
mun aukast mikið þar sem margir
tugir hektara hafa verið búnir undir
sáningu næsta vor.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Benedikt Ásgeirsson hjá Flúðasveppum nær í rúllur úr Hellisholtalæk.
Rúllurnar í rot-
massann lentu í
Hellisholtalæk
Hrunamannahreppur
MENNINGIN blómstrar sem aldrei
fyrr á aðventunni og það gerði hún
svo sannarlega á verkstæði Bílaleigu
Húsavíkur á dögunum er fyrirtækið
bauð til menningarstundar sem vel
var sótt. Kunnu bæjarbúar og nær-
sveitarmenn vel að meta þessa ný-
breytni í menningarlífinu enda ekki
á hverjum degi sem slíkar uppá-
komur eru á vinnustöðum bæjarins.
Dagskráin var með ágætum og
þeir listamenn sem fyrstir stigu á
stokk voru Ingimundur Jónsson gít-
arleikari og Aðalsteinn Ísfjörð
harmónikkuleikari og fluttu þeir
nokkur lög þar á meðal jólalög.
Næstur á stokkinn var maður ekki
alveg Þingeyingum ókunnugur,
skógarbóndinn úr Fljótsdal, Hákon
Aðalsteinsson, sem eitt sinn bjó á
Húsavík. Las hann úr nýútkomnu
kveri sínu, Imbru auk þess að fara
með gamanmál við góðar und-
irtektir áheyrenda. Að lokinni dag-
skrá áritaði hann svo bókina fyrir þá
sem þess óskuðu. Að lokum tóku svo
þeir Rangárbræður, Baldvin Kr. og
Baldur Baldvinssynir lagið við und-
irleik Juliet Faulkner. Sungu þeir
nokkur lög fyrir viðstadda, þar á
meðal lagið „Hríslan og lækurinn“
sem þeir sungu sérstaklega fyrir
Hákon skógarbónda. Hákon sagði
þá sín tré ekki bara vera hríslur, þau
elstu væru orðin um þriggja metra
há.
Þorvaldur Árnason, fram-
kvæmdastjóri Bílaleigu Húsavíkur,
og starfsfólk hans var að vonum
ánægt með þessa velheppnuðu uppá-
komu. Hann sagði að það hefðu ver-
ið starfsmenn fyrirtækisins sem
hefðu átt hugmyndina að þessu,
„enda sumir hverjir miklir söng-
menn sem syngja með Karlakórnum
Hreim“.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Skógarbóndinn Hákon lét sig ekki muna um að keyra 600 km leið svo hann
gæti lesið upp úr kveri sínu fyrir Húsvíkinga og nærsveitarmenn.
Menningardagskrá
á bílaverkstæði
Húsavík