Morgunblaðið - 22.01.2003, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR 2003 29
ur árið
arvinnu
anemar
sókna í
gir
ýsköp-
Hanna María segir að fjöldi umsókna sveiflist í takt
við ástand atvinnulífsins. „Við sjáum þess merki þegar
harðnar í ári á atvinnumarkaði, þá fjölgar umsóknum
um styrki úr sjóðnum.“
Styrkjum er úthlutað til kennara á háskólastigi, fyr-
irtækja, rannsóknastofnana eða einstaklinga sem teljast
hafa sérþekkingu á ákveðnu sviði, til þess að ráða stúd-
enta til sumarstarfa. Þá koma margir stúdentar sjálfir
fram með hugmyndir sem þeir vilja vinna að og ganga
þá til samstarfs við kennara eða fyrirtæki sem taka að
sér leiðbeinendastarf. „Það er gríðarleg breidd í verk-
efnunum,“ segir Hanna María. „Þetta eru allt frá list-
skapandi verkefnum yfir í eigindlegar rannsóknir í fé-
lagsvísindum og hörðustu raunvísindarannsóknir og svo
allt þar á milli. Félagsvísindi og hugvísindi eiga jafnt
upp á pallborðið og raunvísindi.“
Hanna María segir að sú reynsla sem nemendur fá við
vinnslu nýsköpunarverkefna sé margvísleg. „Nemendur
vinna sjálfstætt að verkefnunum, við krefjandi rann-
sóknarvinnu sem kemur sér mjög vel í harðandi sam-
keppnin á atvinnumarkaði. Það er farið að skipta miklu
máli í dag hvað stendur á ferilskránni, bæði upp á vinnu
og aðgang að skólum í útlöndum.“
seta Íslands sem verða veitt í áttunda sinn á Bessastöðum í dag
takt við atvinnulífið
annað hundrað nemenda að verkefnum
sjóði námsmanna. Síðasta sumar voru
rjú þeirra eru tilnefnd til verðlauna sem
eta Íslands á Bessastöðum í dag.
nnið í 15
markaði
lgadóttir
kvæði í
a Íslands.
text-
lda
ð tösku,
hún væri
úr Ný-
a og lauk
töskunni
á hand-
gunni
mber sl.
hönn-
net í
gir að
þess að
mleiðslu
Kaup-
rm
ugmyndir
l efnið og
di hafa á
upphaf
sumar.
a hand-
i og úr
frum-
efni tösk-
amín
efni og
og
nnar er
hálfkúlur
u stáli
n fyrir að
m er í
ð ég fór
Academy
ar sem
þróuð
í kynni
notaði í
jörlega í
angri
su efnum
nin hafi
engra
ér í hug-
arlund fyrirfram. Þá hafi gerð
töskunnar sjálfrar þegar hönnunin
var tilbúin einnig tekið sinn tíma.
Búa þurfti til mót fyrir töskuna og
leiðbeinandinn Gunnar Snæland í
Fjöltækni var ómissandi við þann
þátt að sögn Rósu. Blikksmiðja
Austurbæjar aðstoðuðu mig við frá-
gang stálsins á töskunni. „Ég gerði
mér ekki grein fyrir því hversu
tímafrek tilraunavinnan er, ég
þurfti að gera ákveðna þætti aftur
og aftur. En ég lærði mikið á því.“
Gúmmí og stál notað saman
Rósa notaði plastik-bindiefni sem
þrykkefni í útskriftarverkefni sínu
frá Listaháskóla Íslands. „Eftir að
ég kynntist því efni langaði mig að
taka það skrefi lengra og blanda
það með öðrum efnum. Þannig
varð þrívíða kúlan til. En ég hef
unnið mikið með hringinn og kúl-
una í minni hönnun, það hefur svo-
lítið verið mitt form.“
Þá segist Rósa einnig hafa unnið
töluvert með gúmmí og járn og not-
að þau tvö efni saman í hönnun
sinni. „Mér finnst gaman að setja
gúmmí og stál saman. Það er eitt-
hvað sem vekur athygli. Þess vegna
nota ég líka skæra liti.“
Síðan Rósa útskrifaðist hefur
hún verið að vinna sjálfstætt að
hönnun sinni.
ir
aháskóla Íslands
Morgunblaðið/Þorkell
gaman að leika sér með gúmmí og stál í hönnun
vann í nýsköpunarverkefninu ber þess vitni.
aska með
legu útliti
Taskan sem Rósa Helgadóttir
hannaði er úr gúmmíkenndu efni
sem hún bjó til sjálf.
HÖNNUN myndgreining-arbúnaðar til að teljaog greina mýflugulirf-ur og önnur fersk-
vatnsbotndýr var viðfangsefni
Oddgeirs Harðarsonar í nýsköp-
unarverkefni sínu en hann útskrif-
ast senn sem tölvu- og upplýsinga-
tæknifræðingur frá Tækniháskóla
Íslands. Búnaðurinn kemur til með
að gagnast Veiðimálastofnun sem
átti frumkvæðið að þróun hans en
stofnunin safnar nú og greinir
handvirkt í víðsjá botndýr sem eru
uppistaðan í fæðu ferskvatnsfiska.
Búnaðurinn sem Oddgeir hann-
aði í samvinnu Vaka DNG, tekur
við stafrænni mynd af botndýrum
frá víðsjá. Hann greinir þau, telur
og stærðarmælir en með því móti
fæst mat á magni þeirra. Einnig
getur hann greint á milli mismun-
andi hópa lirfa en þann eiginleika
búnaðarins vann Oddgeir að í BS-
verkefni sínu frá Tækniháskól-
anum í vetur.
„Búnaðurinn eykur afköst og
dregur úr kostnaði, auk þess að
stórbæta upplýsingagildi gagna
sem fást með honum,“ segir Odd-
geir um niðurstöðu verkefnis síns.
„En með fyrri aðferðum var t.d.
aðeins hægt að meta fjölda lirfa en
ekki lífmassa þeirra.“
Vann framhald verkefnisins
í lokaverkefni sínu
Aðdragandinn að verkefninu
var að Veiðimálastofnun leitaði til
Vaka DNG um samstarf við þróun
á búnaði til talningar og grein-
ingar á mýflugulirfum. „Við lausn
verkefnisins var hannaður mynd-
greiningarbúnaður sem byggist á
tölvusjón og myndgreining-
artækni sem Vaki hefur mikla
reynslu af,“ segir Oddgeir. Með
þessari tækni er hægt að geyma öll
sýni á stafrænu formi í gagnaskrá.
„Búið er að prófa búnaðinn og
hann gagnast vel við talningar,“
segir Oddgeir. „En í sumar átt-
uðum við okkur á því að við höfð-
um ekki tíma til að þróa búnaðinn
til þess að greina á milli ólíkra
hópa lífvera.“ Oddgeir ákvað því
að þróa búnaðinn enn frekar og í
lokaverkefni sínu í Tækniháskól-
anum í vetur fékkst hann við að
bæta búnaðinn svo hann býr nú yf-
ir þeim eiginleika að geta greint í
sundur ólíka hópa lífvera.
Oddgeir segir að ekki sé vitað til
þess að myndgreining sé annars
staðar notuð við talningu og grein-
ingu á botndýrum. Hann veit þó til
þess að tilraunir hafi verið gerðar
með myndgreiningu við talningu á
þörungum og gerlum í Bandaríkj-
unum. Oddgeir segir að því hafi
verkefnið mikið nýsköpunargildi
og að búnaðurinn geti nýst vís-
indamönnum heimsins við svip-
aðar rannsóknir og Veiði-
málastofnun stundar. Búnaðurinn
gæti t.d. nýst Hafrannsóknastofn-
un við talningu og greiningu á svifi
í hafinu svo eitthvað sé nefnt.
„Búnaðinn er hægt að sníða að
þörfum hverrar rannsóknar fyrir
sig.“
Spennandi og
skemmtilegt verkefni
Oddgeir segir verkefnið hafa
verið spennandi og skemmtilegt.
„Það er gaman að vinna að raun-
verulegu verkefni sem tengist því
sem er að gerast í atvinnulífinu.
Nýsköpunarsjóðsverkefni eru í
rauninni smækkuð útgáfa af at-
vinnulífinu. Á vinnutímanum fer
maður í gegnum allt ferlið sem
raunveruleg verkefni ganga út á.
Það er því mikill lærdómur fólginn
í þessu. Ef fólk hefur góðar hug-
myndir og vill koma sér og hug-
myndum sínum á framfæri er Ný-
sköpunarsjóður rétti vett-
vangurinn, sniðinn að háskóla-
náminu.“
Vaki DNG og Veiðimálastofnun
hafa sótt um styrk til Rannís um
ennfrekari þróun á myndgreining-
arbúnaðinum. Í þeirri þróun yrði
athyglinni beint að því að sameina
söfnun sýnanna úr vötnunum og
greiningu þeirra í eitt og sama
tækið sem myndi spara bæði tíma
og fjármagn, að sögn Oddgeirs.
Oddgeir Harðarson
Rafmagnsdeild Tækniháskóla Íslands
Morgunblaðið/Golli
Oddgeir Harðarson hélt í vetur áfram að þróa myndgreiningarbúnaðinn
í lokaverkefni sínu frá Tækniháskóla Íslands.
Búnaður til að
greina botndýr
HALLDÓR Ásgrímssonsegir að rannsókn semþessi geti skipt miklumáli fyrir hagsmuni Ís-
lendinga og Norðmanna en Árni M.
Mathiesen telur hugmyndina „ekk-
ert sérlega gáfulega eða raunhæfa“
og koma upp á þeim tíma þegar fisk-
veiðisamningar séu í uppnámi við
Norðmenn og fleiri þjóðir við NA-
Atlantshaf. Frekar sé um akadem-
ískt viðfangsefni að
ræða sem hafi ekki
hagnýtt gildi.
Halldór segir að sér
þyki fréttaflutningur
og þá ekki síst Ríkis-
útvarpsins af sam-
vinnu norsku utanrík-
ismálastofnunarinnar
(NUPI) og Alþjóða-
málstofnunar Háskóla
Íslands á sviði fisk-
veiðistjórnunar
skringilegur.
„Mér var kunnugt
um áhuga norsku ut-
anríkismálastofnunar-
innar í september í
fyrra og ég lét sjávar-
útvegsráðherra vita af
því í þeim sama mán-
uði. Þannig að það hef-
ur ekkert óeðlilegt
gerst í þessum efnum.
Það er verið að vinna
að málum með full-
komlega eðlilegum
hætti en svo virðist
sem einhverjir vilja
reyna að gera þetta
tortryggilegt.“
Halldór segir að í
framhaldi af hug-
myndum sem hann
hafi sett fram í ræðu
hafi norska utanríkis-
málastofnunin sýnt áhuga á sam-
starfi við Íslendinga og utanríkis-
ráðuneytið hafi bent á Háskóla
Íslands þar sem ekki hafi þótt vera
eðlilegt að ráðuneytið kæmi sjálft að
málinu. Ráðuneytið hafi aftur á móti
ákveðið að styrkja Alþjóðamála-
stofnun HÍ með fimm hundruð þús-
und krónum vegna verkefnisins.
Viðraði hugmyndir um lausnir
á sviði sjávarútvegsmála
Halldór segir að upphaf málsins
megi rekja til þess þegar hann hafi
haldið ræðu í Berlín í mars í fyrra en
henni hafi Morgunblaðið raunar
gert góð skil á sínum tíma.
„Í henni fjallaði ég um þau vand-
kvæði sem væru fyrir Ísland að
gangast undir sameiginlega sjávar-
útvegsstefnu Evrópusambandins.
Ég lagði fram hugmyndir um hvern-
ig mætti hugsanlega koma til móts
við sjónarmið Íslendinga ef við
kæmum einhvern tíma til með að
verða aðilar að bandalaginu. Á
þessum fyrirlestri var m.a. Sverre
Jervell og hann var mjög áhugasam-
ur um þessa ræðu mína. Mér var
kunnugt um að hann hafði rætt þessi
mál við ýmsa þá sem koma að sjáv-
arútvegsstefnu ESB.“
Halldóri segist ekki vera kunnugt
um framvindu málsins að öðru leyti
en því að norska stofnunin og Al-
þjóðamálastofnun Háskóla Íslands
séu að vinna að verkefninu. „Mér
þykir það hið besta mál að stofnanir
fari út í rannsóknir á sviði sem skipt-
ir miklu máli fyrir hagsmuni Íslands
og Noregs,“ segir utanríkisráð-
herra.
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segir að sér hafi ekki ver-
ið kunnugt um að þetta rannsókn-
arverkefni sé að hefjast hjá
stofnununum norsku og íslensku.
Hann gerir engar athugasemdir
við það að utanríkisráðuneytið hafi
ekki látið sjávarútvegsráðuneytið
vita að Alþjóðamálastofnun Há-
skóla Íslands hafi verið falið þetta
verkefni og fengið til þess styrk.
Það sé ekki á vegum stjórnvalda
líkt og norskir fjöl-
miðlar og Ríkisút-
varpið hafi gefið í skyn
í fyrstu. Árni segist
telja að utanríkisráðu-
neytinu hafi ekki þótt
verkefnið skipta það
miklu máli að ástæða
hafi verið til að hafa
samband við sjávarút-
vegsráðuneytið. Hann
viti ekki til þess að
hann hafi látið utan-
ríkisráðherra vita þó
að hann hafi styrkt
einhver verkefni.
„Menn geta skoðað
hvað sem er fyrir
mér. Ég sé ekki að
þetta séu brýnustu
spurningarnar sem
leita þarf svara við í
samskiptum okkar
Norðmanna. Við erum
með síldarsamninga í
uppnámi, við höfum
þess vegna sagt upp
loðnusamningnum og
ekki hefur tekist að ná
samkomulagi við
Norðmenn og fleiri
um kolmunnaveiðar.
Hugmynd Norð-
manna snýr að Evr-
ópusambandinu,
þeirra samskipti eru
mun flóknari en okkar. Vel getur
verið að þetta séu knýjandi spurn-
ingar fyrir Norðmenn. Ég sé ekki
að þetta sé neitt sem skiptir okkur
verulegu máli, eins og staðan er
nú,“ segir Árni.
Akademískt viðfangsefni
Hann bendir á að nú þegar fari
fram svæðisbundin fiskveiðistjórn-
un í gegnum Norðaustur-Atlants-
hafsfiskveiðinefndina, NEAFC,
með þátttöku Norðmanna, Ís-
lendinga og fleiri þjóða. Þeirri
nefnd hafi ekki tekist að leysa úr
áðurnefndum ágreiningsefnum
varðandi veiðar á síld, loðnu og
kolmunna á hafsvæðinu. Evrópu-
sambandið eigi einnig aðild að
nefndinni ásamt Rússum, Græn-
lendingum og Færeyingum. Ekki
hafi komið fram hjá talsmönnum
NUPI hvað gera eigi við þau lönd
önnur sem séu innan NEAFC.
„Engin illska er í samskiptunum
við Norðmenn og við erum ekki að
slíta stjórnmálasambandinu við þá,
en virkilega stór mál eru í upp-
námi. Þannig að hugmyndin á
þessu stigi er ekkert sérstaklega
gáfuleg eða raunhæf. Vel getur
verið að þetta sé óheppni hjá bless-
uðum mönnunum að málið komi
upp á þessum tímapunkti. Þetta er
frekar akademískt viðfangsefni
sem ég sé ekki að hafi neina hag-
nýta þýðingu í dag eða í náinni
framtíð,“ segir Árni og telur að
svæðisbundin fiskveiðistjórnin
geti varla auðveldað inngöngu í
Evrópusambandið. Sérfræðingar
NUPI hafi ekki skýrt það nægi-
lega vel.
Mikilvæg rann-
sókn eða óraun-
hæf hugmynd?
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og Árni M.
Mathiesen sjávarútvegsráðherra leggja ólíkt mat
á mikilvægi fyrirhugaðs rannsóknarverkefnis
norsku utanríkismálastofnunarinnar, NUPI, og
Alþjóðamálastofnunar HÍ sem einkum snýst um
svæðisbundna fiskveiðistjórnun Noregs og Ís-
lands í NA-Atlantshafi.
Árni Mathiesen
Halldór Ásgrímsson