Morgunblaðið - 26.01.2003, Page 2

2 B SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ FER vel um kýrnar í fjósinu á
Bakka. Þar er mjaltabás og legubás-
ar, en kúnum er gefið á öðru svæði.
Þegar þær hafa fengið nægju sína af
fóðri leggjast þær á dýnur sem
klæddar eru gúmmíi í legubásunum
og jórtra. Framtíð litla sem fæddist
um miðjan janúar er í sértakri kálfa-
stíu ásamt öðrum kálfi. Mamma
hennar getur því heilsað upp á hana
þegar henni sýnist. Seinna fer hún
svo á Hvanneyri, en Guðni landbún-
aðarráðherra gaf Landbúnaðarhá-
skólanum kálfinn, því eins og hann
gat um á hann ekkert fjós sjálfur.
Ásthildur og maður hennar, Birg-
ir Aðalsteinsson, tóku við búinu á
Bakka af ömmubræðrum hennar, en
á Bakka bjuggu þau Bjarni, Gunnar
og Gróa Þorvarðarbörn og hafði þá
ættin búið þar frá 1863. Ásthildur
var eini bóndinn í ættinni og var
þeim boðið að taka við, en systkinin
voru barnlaus. Það var því 6. ættlið-
urinn sem tók við af þeim fjórða.
Ásthildur og Birgir eiga sex dætur,
þar af eru tvennir tvíburar, og þrjú
barnabörn.
Sterkar taugar til Bakka
„Þetta var svolítið erfið ákvörðun
fyrir okkur því við höfðum búið í 13
ár í Seljatungu í Gaulverjabæjar-
hreppi og líkað mjög vel,“ segir Ást-
hildur. „En auðvitað voru taugarnar
sterkar til Bakka. Ég var hér í sveit
frá 6 ára aldri og við Birgir, sem ólst
upp á Korpúlfsstöðum, kynntumst
hér árið 1972. Þetta æxlaðist því
þannig að við ákváðum að taka við,
enda vorum við hrædd um að bú-
skapur legðist hér niður ef við gerð-
um það ekki. Bakki var alltaf stað-
urinn minn og sveitin mín og mér
datt aldrei í hug að fara í aðra sveit
þegar ég var yngri.“
Ásthildi þótti viðbrigðin þó tölu-
verð við að flytja að Bakka. „Hér er
ekki lengur þetta hefðbundna sveita-
umhverfi sem við þekktum úr Gaul-
verjabænum og margt hefur breyst
frá því við Birgir vorum hér í sveit.
Ég sakna því mest þeirra félagslegu
tengsla sem við áttum að venjast fyr-
ir austan. Við erum þau einu sem bú-
um með kýr frá því að kúabúskapur
lagðist niður í Stardal á hinum enda
Kjalarnessins fyrir skömmu. Auðvit-
að var það samt undir okkur sjálfum
komið hvort við einangruðum okkur,
en það höfum við ekki gert. Við höf-
um kynnst kúabændum hér hinum
megin við Hvalfjörðinn, enda orðið
stutt þangað,“ segir hún.
Eftir að Ásthildur hóf að taka þátt
í ýmsum félagsstörfum segist hún
hafa kynnst fjölda bænda. Hún seg-
ist þó vera algjör nýgræðingur á
þeim vettvangi. Upphafið má rekja
til þess að hún er ákafur talsmaður
íslensku kýrinnar og þegar fé-
lagsmenn Búkollu, sem vilja vernda
íslenska kúakynið, leituðu til hennar
fannst henni hún ekki geta skorast
undan. Nú er hún orðin stjórnar-
maður í félaginu.
„Kýr hafa alltaf verið mín uppá-
haldsdýr,“ segir Ásthildur. „Þegar
ég var barn og flestir sögðu að kettir
eða hundar væru þeirra uppáhalds-
dýr þá var kýrin uppáhaldsdýrið
mitt. Auðvitað hafði dvölin hér á
Bakka mikil áhrif á minn smekk.“
Hún segir allt vera rólegt í augna-
blikinu hvað varðar baráttu Búkollu
og friðsælt. „En Búkolla liggur og
jórtrar. Hún er ekki sofnuð,“ segir
hún og hlær. „Það verður auðvelt að
reka hana á fætur ef með þarf. Þó
vona ég að það sé komin sátt um að
ekki skuli flytja inn norska fóstur-
vísa hingað til lands.“
Ásthildur segir að sér hafi gramist
sú umræða sem var hávær þegar
verið var að ræða um innflutning á
norskum fósturvísum. Þá hafi alltaf
verið borin saman bein nyt íslensku
og norsku kúnna án tillits til fóður-
gjafar og þess að íslenskir bændur
höfðu verið beðnir um að vera ekki í
fullri framleiðslu. Þeir hafi því ekki
fengið hámarks nyt úr kúnum.
„Það var því alls ekki marktækt að
bera þetta saman, enda segja tölur
nú að meðalnyt íslensku kúnna sé
komin upp í 5.000 lítra og það er alls
ekki óalgengt að kýr mjólki um
10.000 lítra á ári. Innan hvers bús
eru bændur með misjafna stefnu.
Sumir vilja að kýrnar þeirra gefi há-
marks afurðir og hafa því færri kýr
til að mjólka upp í kvótann. Aðrir
vilja hafa þær fleiri þannig að hver
kýr sé ekki í hámarks framleiðslu.
Það er í raun og veru alveg ótrúlegt
hvað margar kýr gefa miklar afurðir.
Langaði ekki að gera neitt annað
Aðbúnaður kúnna hefur batnað
mikið á undanförnum árum, enda
margir þurft að standa frammi fyrir
því hvort bæta eigi aðbúnað skepn-
anna eða leggja búskap niður. Þetta
er einmitt það sem við stóðum
frammi fyrir þegar við fluttum hing-
að. Fjósið var orðið fimmtíu ára
gamalt og þörf var á að endurnýja
allt. Við þurftum því að velja hvort
við vildum selja kvótann og hætta
kúabúskap en búa hér áfram og fá
okkur aðra vinnu, eða halda vinnunni
okkar, bretta upp ermarnar og
Morgunblaðið/Kristinn
„Eftir 19 ár í búskaparbasli komumst við að því að okkur langaði ekki að gera neitt annað,“ segir Ásthildur Skjaldardóttir, bóndi á Bakka á Kjalarnesi.
„Lifandi landbúnaður“
og „Gullið heima“