Morgunblaðið - 31.01.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
DR. CONOR Skehan, sérfræðingur
og ráðgjafi á sviði umhverfismála,
segist hafa lagt þrjá skýrt afmark-
aða kosti fyrir Jón Kristjánsson
heilbrigðisráðherra. Í fyrsta lagi
að hafna Norðlingaveitu algerlega,
en til þess hafi í reynd verið allar
forsendur, að samþykkja verkefnið
óbreytt með þeim áhrifum sem það
hefði og í þriðja lagi að setja verk-
efninu skilyrði sem væru í senn
tæknilega og umhverfisleg raunsæ.
„Mér sýnist niðurstaðan sú að
komið sé til móts við alla aðila,
Landsvirkjun fær þá raforku sem
hún þarf og verndun Þjórsárvera
er tryggð og þá í eitt skipti fyrir
öll.“
Eitt erfiðasta verkefni sem
Conor hefur komið að
Conor segir að að í málum sem
þessum sé nauðsynlegt að setja
fram flókin og erfið mál með mjög
skýrum og einföldum hætti þannig
að stjórnmálamenn og yfirstjórn-
endur ríkisins geti tekið upplýstar
ákvarðanir. „Þetta var einmitt
hlutverk mitt í vinnu minni fyrir
Jón Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra, þ.e. að gera honum
skýra grein fyrir afleiðingum
þeirrar ákvörðunar sem hann
þyrfti síðan sjálfur að taka. Ég
ítreka að mitt hlutverk var ekki að
ráðleggja honum. Það mætti
kannski segja að ég starfi eins og
ljósmóðir. Ég get gefið fólki ráð
um aðferðir en ég get ekki eignast
barnið fyrir það.“
Conor segir að hann hafi séð til
þess að staðreyndir væru settar
fram á skýran á greinilegan hátt.
„Það var satt að segja mjög erfitt
verkefni og líklega er þetta eitt
allra erfiðasta verkefni sem ég hef
nokkru sinni komið að.
Það má eiginlega segja að allt í
sambandi við Kárahnjúkavirkjun
hafi verið stórt í sniðum en þar
voru málin samt nokkuð skýr og
auðvelt að segja fyrir um afleið-
ingar. Í tilviki Norðlingaölduveitu
var málið aftur á móti mun flókn-
ara, þ.e. tengslin á milli lífríkisins,
setlaga, vatns og vinds. Þarna vor-
um við að glíma við ákaflega
marga óvissuþætti. Allir þessir
þættir tvinnast saman þannig að
t.d. örlítil óvissa á vatnshæð uppi-
stöðulónsins samfara örlítilli óvissu
um setlög eða ísmyndun gæti t.d.
þýtt mikla heildaróvissu.
Hver vísindamaður skoðar hins
vegar aðeins þann óvissuþátt sem
hann fæst við en ráðherrann þurfti
auðvitað að taka þá alla með í
reikninginn. Þannig að samhæfing
upplýsinga skipti mjög miklu máli.
Það var engan veginn auðvelt að
skýra þetta á einfaldan hátt fyrir
umhverfisráðuneytinu og ráðherr-
anum. En ég verð að segja að það
hafði mikil áhrif á mig að sjá
hversu vel ráðherrann sinnti þessu
máli og hversu mikinn tíma hann
gaf því. Ég varð sterklega var við
hversu alvarlega hann tók hlutverk
sitt.“
Ekki hlutverk vísindamanna
að fella dóma
Conor segir það ekki vera hlut-
verk vísindamanna að fella dóma í
svo viðkvæmum málum. Stað-
reyndin sé þó sú að hætt sé við að
menn reyni að misnota sér sér-
þekkingu þeirra eða þá að þeim sé
eiginlega stillt upp við vegg og
krafðir um álit sem oft vilji þá
verða á öðrum hvorum öfgaend-
anum, ef svo megi segja.
„Hæfni mín, ef einhver er, er að
hjálpa vísindamönnum að vinna
sína vísindavinnu vel, að taka þá
vinnu og koma henni á til skila á
einfaldan og viðeigandi hátt í hend-
ur þeirra sem taka eiga ákvörðun.“
Conor tekur þó fram að þetta feli
einnig í sér að oft verði hann að
verja störf vísindamanna fyrir
óþolinmóðum stjórnmálamönnum
og stjórnendum sem stundum skilji
ekki hvers vegna hlutirnir eru
svona flóknir og taki svona mikinn
tíma. „Það er algerlega nauðsyn-
legt að vísindamenn fái að vinna
sem mest óáreittir og óháðir í
svona málum og eins að þeir komi
sinni vinnu til skila á mjög hrein-
skilinn hátt. Þeir segja ekki ráð-
herranum hvað ákvörðun hann eigi
að taka heldur segja þeir honum
hreint út hverjar afleiðingarnar
verða ef hann velur tiltekinn kost.“
Conor segist hafa haft mikið
frelsi í vinnu sinni og ef eitthvað
hafi ekki verið í réttum farvegi eða
samkvæmt góðum vinnureglum
hafi hann haft fullan rétt til þess að
veifa rauða spjaldinu.
Jarðbundin skynsemi
réð alltaf ferðinni
Spurður um vinnu íslenskra sér-
fræðinga segir Conor að oft séu
menn að afsaka hversu fáir Íslend-
ingar eru og þá um leið sérfræð-
ingarnir líka. „En ég vil taka fram
að það getur einnig verið kostur
því öll samskipti verða hröð og
markviss þannig að þegar eitthvert
tiltekið vandamál kemur upp er
auðvelt að ná til þeirra sem hafa
þekkingu á því vandamáli þannig
að mér fundust vinnubrögðin hröð
og markviss. Og umfram allt þá
létu menn jarðbundna skynsemi
ráða ferðinni og sinntu rökum. Ef
þetta hefði verið í Bretlandi hefðu
stjórnvöld væntanlega markað sér
aðeins eina stefnu og ekki hvikað
frá henni og vísindasamfélagið
jafnvel sömuleiðis, engum til
gagns. Þetta var ekki uppi á ten-
ingnum og hér virtist hver hópur
að minnsta kosti hafa lágmarks-
skilning á skoðunum hinna. Mikil
og góð samhæfing fannst mér
einna mesti kosturinn á þeirri
vinnu sem var unnin í tengslum við
mat á áhrifum Norðlingaöldu-
veitu.“
Vel staðið að mati á
umhverfisáhrifum
„Án þess ég vilji vera að slá Ís-
lendinga til riddara þá finnst mér
menn hafa staðið sig mjög vel
hérna við mat á umhverfisáhrifum.
Það er ekki alltaf auðvelt að setja
þessi mál fram á skýran, einfaldan
og um leið raunsæjan hátt eins og í
tilviki Norðlingaölduveitu.
Fyrir mig, sem kem utan frá, var
það mikil áskorun að reyna að
skilja hið lifandi samspil í íslenskri
náttúru. Hálendi Íslands er auðvit-
að gerólíkt öllu öðru í Evrópu og
menn verða að vera auðmjúkir
gagnvart því; umhverfið er svo
nýtt og samspilið svo flókið. Ég
skoðaði Norðlingaölduveitusvæðið
og mér varð ljóst að þarna uppi er
ekki hægt að ganga að neinu
gefnu, maður þarf að fara varlega.
Og fyrir mann sem kemur frá Bret-
landseyjum er þetta gífurlega stórt
í sniðum, ógnvekjandi en um leið
geysilega viðkvæmt umhverfi.“
Dreg fram afleiðingar
sem fylgja ákvörðunum
Dr. Conor Skehan
FJÁRMÁLAEFTIRLITIÐ hefur
fallist á kröfu Norðurljósa sam-
skiptafélags hf. um að fá afhent
gögn varðandi kæru Norðurljósa til
Fjármálaeftirlitsins á hendur Bún-
aðarbankanum. Kæran varðaði
meint brot Búnaðarbankans á
bankaleynd með því að upplýsa
þriðja aðila um heildarskuldir fé-
lagsins í því skyni að knýja það í
gjaldþrot. Fjármálaeftirlitið fellst á
kröfu Norðurljósa um afhendingu
gagnanna, þó með ákveðnum tak-
mörkunum, en umrædd gögn sem
afhent voru 14. janúar sl. voru
greinargerð Búnaðarbankans frá
29. júlí 2002, bréf Fjármálaeftirlits-
ins til Búnaðarbankans frá 15. nóv-
ember 2002 og bréf Búnaðarbank-
ans til Fjármálaeftirlitsins frá 21.
nóvember 2002.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
fréttatilkynning frá Búnaðarbanka
Íslands vegna frétta um hugsanlega
yfirtöku á starfsemi Norðurljósa.
„Forstjóri Norðurljósa, Sigurður
G. Guðjónsson, hefur í dag [miðviku-
dag] kosið að rifja upp ásakanir frá
miðju síðasta ári þess efnis að Bún-
aðarbankinn hafi rofið bankaleynd
með því að tilgreina lánanúmer á
lánum Norðurljósa í bankanum
gagnvart þriðja aðila. Þessi upprifj-
un, sem meðal annars var til umfjöll-
unar í hádegisfréttum Bylgjunnar,
er óskiljanleg í ljósi þess að ekkert
nýtt hefur komið fram í málinu. Þeg-
ar í júlí í fyrra kynnti bankinn af-
stöðu sína og kom þá fram að engar
fjárhæðir, lánsskilmálar eða aðrar
upplýsingar voru tilgreindar af hálfu
bankans.
Þessi einkennilega umfjöllun
málsins nú verður að skoðast í ljósi
þess að Búnaðarbankinn hefur höfð-
að mál á hendur Norðurljósum til að
fá úr því skorið hvort fyrirtækið og/
eða Sigurður G. Guðjónsson hafi
leynt bankann upplýsingum þegar
umrædd lán voru veitt, og hvort að
þessi framkoma réttlæti gjaldfell-
ingu lánsins. Búnaðarbankinn telur
rétt að dómstólar kveði upp úr um
ágreining aðila í þessu efni. Jafn-
framt hefur Búnaðarbankinn frá
upphafi málsins lýst því yfir að geti
Norðurljós sett fram fullnægjandi
tryggingar að mati bankans fyrir
láninu muni bankinn samstundis
falla frá innheimtu og miða við upp-
haflega skilmála lánsins óbreytta.
Í stað þess að leita leiða til að
semja um skuldamál Norðurljósa við
bankann kjósa Sigurður og Norður-
ljós að verja málstað sinn í fjölmiðl-
um og senda nú hrinu upplýsinga til
að sverta bankann og forsvarsmenn
hans. Gera má ráð fyrir að Sigurður
G. Guðjónsson og Norðurljós haldi
áfram fréttaflutningi í fjölmiðlum af
málum sem tengjast Búnaðarbank-
anum, þar til úrskurður dómstóla
liggur fyrir í febrúar/mars nk.“
Búnaðarbankinn
og Norðurljós
Norðurljós fá
afhent gögn
ÞAÐ var sannkallað eld-
regn hjá strákunum í
Slippnum þar sem þeir
voru að logsjóða á dög-
unum. Þrátt fyrir logandi
úrkomuna halda þeir
ótrauðir áfram við vinnu
sína enda dugar lítið að
hika við slíka vinnu. Annar
mannanna gefur sér þó
tíma til að virða fyrir sér
aðferðir vinnufélaga síns
og njóta þess að horfa á
gneistana sem gefa glæsi-
legustu flugeldum lítið eft-
ir. Hvort slíkt sjónarspil sé
daglegt brauð hjá þeim fé-
lögum skal hins vegar
ósagt látið.
Atvinna hefur verið að
dragast saman hjá iðn-
aðarmönnum á undan-
förnum mánuðum en nóg
var að gera hjá þeim fé-
lögum í Slippnum.Morgunblaðið/Golli
Eldregn
í Slippn-
um
BÓK Ásmundar Stefánssonar hag-
fræðings og Guðmundar Björns-
sonar læknis um Atkins-megrun-
arkúrinn svokallaða er uppseld
eftir tæpa viku í sölu en hún var
prentuð í 3.000 eintökum. Þegar
liggja fyrir pantanir vegna annarr-
ar útgáfu, sem nú er í prentun.
Guðmundur segir þessar viðtök-
ur hafa komið þeim félögum veru-
lega á óvart. „Þetta var meira til
gamans gert hjá okkur strákunum
að koma þessu á prent en við höf-
um orðið varir við gífurlegan
áhuga. Okkur heyrist á umræðu
fólks að það sé alls staðar verið að
tala um þessa aðferð og fólk vilji
gjarnan kynnast henni. Ég held að
menn sjái að þetta er möguleiki,
val fyrir suma en engin töfralausn.
Þannig að við erum bara virkilega
hissa.“
Bókin, sem kom út laugardaginn
18. janúar, er nú í endurprentun og
segir Guðmundur miklar pantanir
liggja fyrir. „Ég held að það sé
mikil þörf hjá fólki fyrir einhverjar
lausnir. Það er svo fátt sem virkar
og fólk er orðið svolítið þreytt á
þessari ofuráherslu á líkamsrækt.
Það hentar alls ekki öllum. Flest-
um hentar hins vegar að breyta
mataræði sínu og lífsstíl með því að
hreyfa sig meira.“
Megrunarbók Ás-
mundar uppseld