Morgunblaðið - 31.01.2003, Blaðsíða 32

LISTIR
32 FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
S
umir hafa mikið fárast
yfir því uppátæki
fólks að skrá dag-
bækur sínar á vefinn.
Á fagmálinu heitir
þetta „að blogga“, en enska orðið
„blog“ er stytting á orðinu „web-
log“. Þeir skipta nú hundruðum,
ef ekki þúsundum, Íslending-
arnir sem gefa ómetanlega inn-
sýn í sálarlíf sitt á opinberum
vettvangi, með færslum á borð
við: „Þriðjudagur, 28. janúar
2003. Mér var skítkalt í morgun.
Kannski hann Þórður hafi
gleymt að læsa millihurðinni.
Best að skella sér í sund á eftir.“
Þetta hafa gagnrýnendur
gagnrýnt (sem er oftast það sem
gagnrýnendur gera). „Hvað er
fólk að bera sál sína á opinberum
vettvangi á
þennan máta?
Veit það ekki
að einkalíf á
ekki erindi til
almennings?
Annars væri
það kallað opinbert líf,“ segja
gagnrýnendur.
Þessu þrönga sjónarhorni á líf-
ið og tilveruna er ég algjörlega
ósammála. Hvað með það, þótt
Eyjólfur Straumfjörð húsgagna-
málari beri samlíf sitt við eig-
inkonuna á torg? Það er hans
ákvörðun. Að vísu væri æskilegt
að hann léti Þorgerði vita. Best
að spyrja hana að því við tæki-
færi.
En ég hef semsagt verið í hópi
þessa úthrópaða og úrkynjaða
fólks, sem haldið hefur til haga
hugsunum sínum á vefnum. Hver
sá, sem haft hefur aðgang að
nettengdri tölvu hefur getað
skyggnst inn í innstu kima sálar-
lífs míns og séð þann viðkvæma
mann sem ég hef að geyma. Les-
endum til upplýsingar hef ég
ákveðið að láta nokkrar færslur
mínar, frá síðustu misserum,
fljóta með.
23. janúar 2003
Stromviðvörun:
Varúð, Strom Thurmond er að
koma.
26. nóvember 2001
Þá er sítt að neðan tískan
loksins komin aftur. Þú þarft
ekki að skammast þín lengur í
sundlaugunum, Sigþrúður.
25. janúar 2001
Ég veit ekki hver Hallgrímur
Einar Hannesson er, en nafnið
bendir til þess að hann sé op-
inber starfsmaður.
17. júní 2001 (þjóðhátíðardag-
urinn!)
Ég er ekki eins heimskulegur
og ég lít út fyrir að vera.
13. ágúst 2002
Upp á síðkastið hefur opinber-
um heimsóknum á síðuna mína
fjölgað töluvert. Er þetta merki
um aukin umsvif hins opinbera?
14. apríl 2002
Flestir sem horft hafa á leiki í
NBA-deildinni bandarísku hafa
tekið eftir frægum gestum í höll-
unum þar ytra. Þeirra á meðal
eru Spike Lee, Jack Nicholson
og Billy Crystal. Sjónvarpsmenn
hafa mjög gaman af því að sýna
þá í nærmynd. Þessu er svipað
háttað hér á landi. Í kvöld var
verið að sýna frá glímumóti í rík-
issjónvarpinu og þar brá fyrir
frægum áhorfanda, Helga Seljan.
12. desember 2001
Ég á marga uppáhalds-
leikmenn í ensku knattspyrn-
unni. Les Ferdinand (les: Ferd-
inand) er einn af þeim.
10. desember 2001
Jónas, æskuvinur minn, heim-
sótti mig í vinnuna og var mikið
niðri fyrir. „Ívar, ég er búinn að
vera að halda framhjá konunni
þinni,“ sagði hann með tárin í
augunum.
31. júlí 2002
Wazup nigga? MD in da
house. Hafsteinn Pétursson bið-
ur að heilsa.
14. september 2001
Þessi mesti glæpamaður sam-
tímans er með málfræðivillu í
nafninu sínu. Auðvitað á þetta að
vera Osama ist geladen.
1. september 2002
Það er á fárra vitorði að Billy
Idol heitir fullu nafni William
Jefferson Idol III.
25. október 2002 (nýr laga-
texti)
Sweet Home Alabama (lag:
Return to Sender)
Sweet home Alabama
Address unknown
No such number
No such zone.
23. desember 2000 (smásaga)
Maðurinn með hausinn á nef-
inu er að leita að konu sem er
með stærra nef en hann sjálfur.
Leitin gengur erfiðlega. Hann
hefur auglýst fjórum sinnum eft-
ir nefstórri konu í einka-
máladálki DV, hringt inn mý-
mörg skilaboð á stefnumótalínur
og sett auglýsingar á einka-
mal.is.
Nú er hann orðinn svo örvænt-
ingarfullur að hann gengur niður
Laugaveginn á Þorláks-
messukvöldi og skimar í allar
áttir. „Mér er sama þótt hún sé
áttræð. Bara að hún sé með
stærra nef en ég,“ hugsar hann
með sér. „Come to papa,“ bætir
hann við en gerir sér ekki grein
fyrir því að hann talar upphátt.
Fórnarlambinu, 46 ára gamalli
húsmóður úr Garðabænum,
bregður og sömuleiðis eig-
inmanni hennar.
Eftir nokkurt hik tekur eig-
inmaðurinn þó á sig rögg og seg-
ir stundarhátt: „Hypjaðu þig
burtu, maður! Hvurslags pervert
ert þú eiginlega?“ Maðurinn með
hausinn á nefinu gengur hnugg-
inn á brott. Hann verður víst að
vera einn um jólin enn og aftur.
Já, svona geta menn hellt úr
skálum tilfinninga sinna á vefn-
um. Í þessu er fólgin ákveðin
lausn. Með því að deila áhyggj-
um sínum líður manni betur.
Þær virðast einhvern veginn
ekki eins agalegar og áður, þeg-
ar þær voru múraðar inni í
hausnum á manni og þöndust út
þannig að manni fannst hausinn
vera að springa.
Ég ætla því að biðja hvern
þann, sem horn hefur haft í síðu
þeirra hugrökku einstaklinga,
sem haft hafa kjark og þor til að
stíga fram fyrir skjöldu á Net-
inu, að hugsa sig tvisvar um áður
en orðspor þeirra er snúið niður,
eins og glímumaður sem allt í
einu hefur misst allan mátt og
sér lífshlaup sitt allt á þremur
sekúndum örvæntingar og
barnslegrar ákefðar.
Sálin á
Netinu
Hver sá, sem haft hefur aðgang að net-
tengdri tölvu, hefur getað skyggnst inn í
innstu kima sálarlífs míns og séð þann
viðkvæma mann sem ég hef að geyma.
VIÐHORF
Eftir Ívar Pál
Jónsson
ivarpall@mbl.is
TATTÚ er heitið í nýju íslensku verki
sem Nemendaleikhúsið frumsýnir í
kvöld. Tattú er eftir Sigurð Pálsson
og sérstaklega samið fyrir þann átta
manna hóp sem útskrifast frá Leik-
listarskóla Íslands í vor. Þetta er ann-
að verkefni leikhópsins í vetur en í
haust sýndi hann leikritið Skýfall eft-
ir Sergi Belbel.
Í Tattú skarast fortíð, nútíð og
framtíð í gömlu bakhúsi við Hlemm.
Þar sem áður var Café Henríetta er
nú starfrækt tattústofa. En þótt nýir
tímar og nýtt fólk hafi tekið við, virð-
ist sem fyrri íbúar hússins hafi ekki
farið langt, jafnvel þótt sumir þeirra
séu komnir undir græna torfu.
En þótt örlög persónanna í sýning-
unni tvinnist saman, virðast þeir þó
fátt eiga sameiginlegt. Þeir eru nán-
ast eins og átta afskorin blóm sem
hvert og eitt reynir að finna sér til-
gang, einhvern ramma til þess að
komast af. Sumum tekst það, öðrum
ekki. Hver og einn gefur sér forsend-
ur en þær forsendur geta jafnvel
staðið þeim fyrir þrifum þegar kemur
að samskiptum, eða viðskiptum, við
aðra. Sumir láta glepjast af ástinni og
eru illa merktir af þeirri reynslu, aðr-
ir hafa viðskiptahugmyndir sem þeir
sjá ekki að ganga ekki upp fyrr en of
seint – og beitt er öllum ráðum og
dáðum til þess að vera ofan á í þessu
litla samfélagi; valdi í skjóli tilfinn-
inga, peninga, þjóðfélagsstöðu og ein-
hvern veginn virðist eins og flestir
tapi í þeim leik.
Tattústofan er rekin af Mudda,
sem hefur tekið hana á leigu af Vik-
ari, sem fékk lánað fyrir henni hjá
Lilju og þegar fer að halla undan fæti
hjá Mudda, tvinna örlögin þau saman
í órjúfanlegan vef. Kaffistofa Henrí-
ettu er í eigu fyrrverandi leikkonunn-
ar Henríettu sem gerir tengdadótt-
urina Drissu nánast að gólftusku
sinni með skelfilegum afleiðingum og
sonur Henríettu/eiginmaður Drissu,
Falur, fær ekkert að gert. Valdið er í
höndum móðurinnar og í örlögum
Henríettu yngri, dóttur Fals og
Drissu, birtist það niðurbrot á sjálfs-
virðingu og heilbrigðri hugsun sem
valdbeiting í fjölskyldunni orsakar.
Engu að síður gera allir sitt besta
til að komast af, til þess að rísa upp úr
því völundarhúsi sem tilfinningar,
forritun og reynsla hafa mótað þeim –
og veldur viðleitnin oft afar fyndnum
uppákomum.
Tattú er jafngamalt
siðmenningunni
Þegar höfundurinn, Sigurður Páls-
son, er spurður hvort hann hafi sótt
mikið tattústofur, segir hann það af
og frá. „Ég fór í fyrsta sinn inn á
tattústofu, eftir að ég skrifaði verkið,
aðallega til þess að kynna mér það
sértæka orðfæri sem þar viðgengst
og þá hitti ég einmitt mann sem var
alveg eins og Muddi.
Ertu með tattú?
„Nei.“
Hvers vegna staðseturðu leikritið
á tattústofu?
„Mér finnst þær mjög heillandi
fyrirbæri og snertipunktur á svo
mörgu. Tattú og líkamsskraut er
jafngamalt siðmenningunni. Það er
notað sem tenging á milli sálar og lík-
ama – ekki síður núna en til forna.
Upphaflega sýndi tattú að maður
væri hluti af tilteknum hópi, eða
klíku, en auðvitað er sú merking
komin út og suður í dag; hefur lent í
einhvers konar mixer.
Tattú þýðir í rauninni „merking“.
Sá sem lætur húðflúra sig er í raun-
inni að láta merkja sig til að öðlast
merkingu, eða eins og sagt er í leik-
ritinu: „Merkingarlaus líkami er
merkingarlaus líkami“.“
Það er orðið nokkuð langt um liðið
síðan Sigurður hefur skrifað fyrir
Nemendaleikhús, en við, sem höfum
fylgst með því leikhúsi frá byrjun,
gleymum seint verki hans Miðjarð-
arför, sem sýnt var 1983 – en því má
heldur ekki gleyma að Sigurður var
fyrstur íslenskra rithöfunda til þess
að skrifa fyrir Nemendaleikhúsið.
Stemmningin og kætin sem ríkir á
æfingu hjá Nemendaleikhúsinu
þessu sinni er slík að það er varla þörf
á því að spyrja Sigurð hvernig honum
finnist að vinna fyrir þennan hóp.
Hann nýtur þess greinilega mjög
mikið og segir: „Nemendaleikhúsið
hér er einstakt og við erum mjög svo
öfunduð af því á Norðurlöndum. Hér
gefst svigrúm til tilraunastarfsemi –
og þá er ég ekki að tala um að ein-
göngu séu gerðar tilraunir með ný
verk. Það er ekki síður hægt að gera
tilraunir með klassísk verk.“
Leikhópurinn, sem hefur setið
óþolinmóður, en kurteis, á meðan
Sigurður talar, getur ekki lengur á
sér setið: „Við erum líka ódýrasta
leikhúsið í bænum,“ segja þau. „Það
kostar aðeins þúsund krónur inn á
sýningu hjá okkur – og er enn ódýr-
ara fyrir námsmenn.“
Þegar hópurinn er spurður um
hvað hann álíti Tattú fjalla, er ekki
komið að tómum kofunum:
„Það fjallar um samskipti fólks
sem er í leit að merkingu. Það fjallar
um valdníðslu og hvernig fólk skipast
í hlutverk í samskiptum. Það fjallar
um vald í skjóli peninga, veikinda og
ættartengsla. Hver persóna gengur í
gegnum ólíkt ferli – nema Rós. Hún
er ekki í ferli, hún er í ástandi. Hún er
eina hamingjusama manneskjan í
verkinu, vegna þess að hún er hvorki
með hugann við fortíð, né framtíð,
heldur er hún algerlega í núinu.
Verkið gæti vel verið að gerast inni
í hausnum á Rós, enda er lykilspurn-
ing verksins: „Ert þú að hugsa þetta,
eða ég.“
Við helltum okkur út í þetta ferli
með nokkrar hugmyndir í kollinum.
Annars vegar voru það hugmyndir
um þessa valdaleiki og hins vegar
draumaveröldin, vegna þess að verk-
ið er á mörkum þess að vera raunsæi
og draumleikur. Persónurnar eru á
staðnum, en þó ekki.“
„Talandi um valdbeitingu,“ segir
leikstjórinn, Rúnar Guðbrandsson,
„þá er þetta ekki eingöngu spurning
um valdabaráttu á milli einstaklinga,
heldur einnig innri valdabaráttu
hvers einstaklings; valdabaráttu yfir
eigin tilfinningum, hugsunum og
tungumáli.“
Hópurinn er sammála þessu og
bendir á að Vikar, maðurinn sem er í
stöðugri leit að hreinleikanum, standi
í rauninni fjærst því að finna hann.
„Um leið og fjármálin fara illa, er allt
farið. Það er svo auðvelt að lesa allt
og kunna alla frasana, en þeir skipta í
rauninni engu máli. Vikar stúderar
fræðin en hann hefur enga hæfileika
til að gera tattú og lifa af kunnátt-
unni. Muddi kann hins vegar að gera
tattú. Hann áttar sig á því að þetta
hangir allt saman. Það má segja að
þessar andstæður séu ádeila á nýald-
arspekina.“
Leikritið verður
til í höfði áhorfenda
Leikhópurinn segist hafa farið
býsna langt í skilgreiningu á tíman-
um í verkinu og segir að í því felist
einkar skemmtilegur samruni tím-
ans. „Sögusviðið er miðja þar sem all-
ir þessir straumar mætast; fortíð, nú-
tíð og framtíð. Þar eru bæði
fortíðardraugar og framtíðardraug-
ar. Þeir eru ekki bara í núinu, heldur
er fólkið í gamla daga að upplifa at-
burðarás sem á eftir að eiga sér stað í
húsinu og í þeirri framtíð er fólk sem
upplifir atburðarás sem þegar hefur
átt sér stað.
Svo er það spurningin um það
hvort og hvað maður skilur eftir sig
þegar maður yfirgefur einhvern
stað … Annars er mun skemmtilegra
að leika verkið en skilgreina það og
þegar upp er staðið, er þetta ekki
svona flókið. Þetta er leikrit um eina
stelpu sem vill tattú, aðra sem vill
ekki tattú, einn sem gerir tattú, ann-
an sem talar um tattú, eina sem er
dauð, aðra sem hefur drepið sig, eina
sem er tvær. Við leikum hlutverkin –
eina raunverulega leikritið verður
síðan til í höfðinu á sérhverjum áhorf-
anda.“
Er Tattú á einhvern hátt frábrugð-
ið því sem þið hafið áður gert?
„Það er ólíkt að því leyti að hér
fáum við að takast á við alveg nýtt
verk, taka þátt í að fullgera það og
jafnvel að koma með tillögur.“
Leit að merkingu
María Heba Þorkelsdóttir, Rós.
Morgunblaðið/Þorkell
Maríanna Clara Lúthersdóttir og Davíð Guðbrandsson í Tattúi.
Nemendaleikhúsið
frumsýnir Tattú eftir
Sigurð Pálsson í Smiðj-
unni við Sölvhólsgötu
í kvöld. Súsanna
Svavarsdóttir ræddi
við höfundinn, leikstjór-
ann og leikhópinn um
merkingu og merkingu,
samruna tímans og
ýmislegt annað.
Höfundur: Sigurður Pálsson.
Leikendur: Björn Thors, Bryn-
dís Ásmundsdóttir, Davíð
Guðbrandsson, Esther Talía
Casey, Ilmur Kristjánsdóttir,
María Heba Þorkelsdóttir,
Maríanna Clara Lúthersdóttir
og Þorleifur Örn Arnarsson.
Höfundar búninga, ljóss og
leikmyndar: Egill Ingibergs-
son og Móeiður Helgadóttir.
Dramatúrg: Magnús Þór Þor-
bergsson.
Leikstjóri: Rúnar Guðbrands-
son.
Tattú