Morgunblaðið - 01.02.2003, Blaðsíða 16

Saddams Husseins Íraksforseta á
ályktun öryggisráðs SÞ sl. haust um
gereyðingarvopn. Getum var leitt að
því að Blair myndi á fundinum
reyna að fá Bush til að samþykkja
að öryggisráð SÞ fjallaði um málið
áður en árás yrði hafin. Yrði þá
reynt að fá samþykki ráðsins fyrir
aðgerðunum.
Öryggisráðið krafðist þess í álykt-
un sem ber númerið 1441 að Írakar
sýndu fram á að þeir hefðu ekki
lengur gereyðingarvopn undir hönd-
um og væru ekki að reyna að smíða
slík vopn. Óþolinmæði Bandaríkja-
manna gagnvart eftirlitsmönnunum
hefur farið vaxandi og Bush og
menn hans hafa oftar en einu sinni
gefið í skyn að til greina komi að
ráðist yrði á Írak án þess að örygg-
isráðið hafi heimilað aðgerðirnar.
Mohammed ElBaradei, yfirmaður
Alþjóðakjarnorkumálastofnunarinn-
ar (IAEA), varaði í gær Íraka við
því að neita að leyfa vopnaeftirlits-
mönnum að yfirheyra íraska vís-
indamenn án þess að fulltrúar
stjórnvalda í Bagdad væru viðstadd-
ir. Bent hefur verið á að ákvæði um
slíkar yfirheyrslur séu í ályktun nr.
1441 og þrjóskist stjórn Saddams
enn við gæti farið svo að litið yrði á
neitunina sem „skýlaust brot“ á
ályktuninni.
„Vikur, ekki mánuði“
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, ætlar að ávarpa ör-
yggisráðið á miðvikudaginn og segir
Bush að ráðherrann muni þá leggja
fram traustar sannanir fyrir því að
Saddam láti smíða gereyðingarvopn
FUNDUR þeirra George W. Bush
Bandaríkjaforseta og Tony Blairs,
forsætisráðherra Bretlands, í Camp
David í gær var talinn geta haft úr-
slitaþýðingu fyrir þróun Íraksmál-
anna. Var gert ráð fyrir að leiðtog-
arnir tveir myndu ræða hver næstu
skref yrðu og hversu langan tíma
ætti að gefa vopnaeftirlitsmönnum
Sameinuðu þjóðanna til að finna
sannanir fyrir brotum stjórnar
á laun og aðstoði auk þess hryðju-
verkamenn, þ.á m. al-Qaeda-sam-
tökin.
Bandaríkjamenn og Bretar hafa
þegar sent eða ætla að senda á
næstunni um 150.000 manna herlið
til Persaflóa og þar er þegar fjöldi
herskipa, meðal annars flugvéla-
móðurskip. Er fullyrt að allt verði til
reiðu um miðjan febrúar. Bush
sagði á fimmtudag að Írakar hefðu
aðeins „nokkrar vikur, ekki mánuði“
til að hlíta ályktuninni og komast
þannig hjá hernaðarárás. Hann tók
undir með þeim sem mælt hafa með
því að Saddam færi í útlegð. „Leysa
verður þetta mál til að tryggja
friði,“ sagði forsetinn um Íraksdeil-
una.
Þjóðverjar og Frakkar hafa
ásamt Rússum andmælt því ákaft að
gerð verði árás og sagt að ekki hafi
fundist neinar ótvíræðar sannanir
fyrir sekt Íraka, eftirlitsmenn þurfi
að fá meiri tíma. En Rússar hafa
síðustu daga látið í verði vaka að
þeir gætu skipt um skoðun ef Írakar
reyni að trufla starf eftirlitsmanna.
Og á fimmtudag birtu leiðtogar átta
Evrópuríkja, þ.á m. Breta, Spán-
verja og Ítala, opið bréf í 12 dag-
blöðum þar sem þeir lýstu yfir
stuðningi við stefnu Bandaríkjannna
í málinu. Þykir bréfið sýna vel klofn-
inginn meðal ráðamanna í Evrópu
enda þótt þar sér víðast hvar mikil
andstaða meðal almennings við
árás. Bréfið styrkir mjög stöðu
Blairs sem legið hefur undir ámæli í
Verkamannaflokknum breska fyrir
að styðja Bush.
Blair sagði á fimmtudag er hann
bjó sig af stað til Washington að ef
eftirlitsmönnunum tækist ekki að
afvopna Íraka yrði að gera það með
valdi, þ.e. hernaðarárás. Hins vegar
virtist hann ekki taka undir þá skoð-
un Bush að ályktun SÞ frá í í haust
gæfi Bandaríkjamönnum og banda-
mönnum þeirra nægilega skýrt um-
boð til að hefja árás. Blair sagði að
þörf væri á „annarri ályktun og ég
tel að við þessar aðstæður muni hún
ná fram að ganga“.
Blair vill nýja álykt-
un í öryggisráðinu
Mikil andstaða ríkir í Evrópu við ráðagerðir um hernað gegn Írökum. Um
3.000 háskólanemar efndu til mótmæla við skrifstofu fulltrúa Bandaríkj-
anna í Genf í gær. Á spjaldi stúdentanna stendur: „Stöðvið fjöldamorðin.“
AP
Washington. AFP.
ERLENT
16 LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Fótaðu
þig í hálkuni á
YAKTRAX
broddlausu „mannbroddunum“
Dreifing:
Sími 847 7197
netfang yaktrax@simnet.is
ast slæmum fréttum. Stöðnun í
efnahagslífinu, atvinnuleysi hefur
ekki verið meira í fjögur ár og eykst
frekar en minnkar, samskiptin við
Bandaríkin eru svo að segja í mol-
um og hann á í fullu fangi að verjast
því – fyrir dómstólum – að gula
pressan velti sér upp úr einkalífi
hans.
Hratt fylgistap
jafnaðarmanna
Síðan „rauð-grænu“ stjórninni í
Berlín – samsteypustjórn jafnaðar-
manna og græningja – tókst naum-
lega að halda velli í sambandsþings-
kosningunum í lok september sl.
hefur flokkur kanzlarans upplifað
hraðara fylgistap en nokkur dæmi
eru um í meira en hálfrar aldar
sögu Sambandslýðveldisins.
Í skoðanakönnun sem gerð var
fyrir aðra ríkissjónvarpssöðina og
niðurstöður voru birtar úr í síðustu
viku var fylgi SPD yfir allt landið
fallið niður í 25% og hefur það aldr-
ei mælzt minna frá því þessar
reglulegu kannanir (kallaðar Polit-
barometer) hófust fyrir 26 árum.
Hinn nauma sigur í kosningunum
í fyrra tókst Schröder að vinna m.a.
á Íraksmálinu, með því að gera út á
megna andúð þýzkra kjósenda á
KJÓSENDUR í þýzku sam-
bandslöndunum Hessen og Neðra-
Saxlandi ganga að kjörborðinu á
sunnudag í kosningum sem taldar
eru verða fyrsta prófraun ríkis-
stjórnar Gerhards Schröders kanzl-
ara eftir að vinsældir hennar tóku
að hrapa í kjölfar kosninganna til
Sambandsþingsins sl. haust.
Skoðanakannanir benda til að
flokkur Kristilegra demókrata
(CDU), aðalkeppinautar Jafnaðar-
mannaflokks Schröders (SPD),
muni vinna örugga sigra í báðum
héraðsþingskosningum á sunnu-
daginn. Í kosningabaráttunni hefur
CDU lagt áherzlu á að fá kjósendur
til að líta á kosningarnar sem at-
kvæðagreiðslu um frammistöðu
ríkisstjórnarinnar í Berlín og flest
bendir til að það muni einmitt stór
hluti kjósenda gera.
Bíði SPD ósigra nú um helgina
verður það ekki til að fella ríkis-
stjórn Schröders, en það mun gera
henni enn erfiðara fyrir að fá mik-
ilvæg lagafrumvörp samþykkt, þar
sem meirihluti CDU í efri deild
þingsins Sambandsráðinu – þar
sem fulltrúar stjórna þýzku sam-
bandslandanna 16 sitja – mun
aukast enn, ef svo fer sem horfir.
En kanzlarinn er farinn að venj-
hvers konar stríðsrekstri, og með
því að standa sig í landsföðurhlut-
verkinu þegar mikið flóð í Saxelfi
olli gríðarlegu tjóni, nokkrum vik-
um fyrir kosningar.
Roland Koch með yfir-
burðastöðu í Hessen
SPD-leiðtoginn hafði gert sér
vonir um að flokknum gæfist nú
tækifæri til að komast aftur að
stjórnartaumunum í Hessen, sem
er mikið þungavigtarsvæði í þýzku
efnahagslífi með fjármálaþjónustu-
miðstöðinni Frankfurt. Nú er ljóst
að nánast kraftaverk þyrfti að ger-
ast ef þær ættu að ganga eftir.
Staða Rolands Koch, sem fer fyr-
ir CDU í Hessen og hefur gegnt
forsætisráðherraembættinu frá því
1999, er einfaldlega það sterk að
keppinautur hans frá SPD, Ger-
hard Bökel, kemst hvergi nærri
honum í fylgiskönnunum. CDU hef-
ur mælzt með allt að 51% fylgi í hér-
aðinu en SPD með heilum tuttugu
prósentustigum minna. Það er því
hugsanlegt að CDU fengi hreinan
meirihluta á
Hessen-þingi, en
Koch hefur í að-
draganda kosn-
inganna sagzt
gjarnan vilja
halda áfram
stjórnarsam-
starfinu við
Frjálsa demó-
krata.
Koch hefur
staðið af sér margan sjóinn í stjórn-
málunum, þótt hann sé ekki eldri en
44 ára, og er þess vænzt að með
góðan sigur í heimahéraði sínu að
baki muni hann reyna að fá metnaði
sínum til frekari metorða í flokkn-
um svalað. Valdatafl milli hans og
flokksleiðtogans Angelu Merkel
þykir því fyrirsjáanlegt.
Mest í húfi fyrir SPD
í Neðra-Saxlandi
Jafnaðarmannaflokkurinn og
Schröder persónulega eiga þó
miklu meira undir því hvernig fer í
kosningunum í Neðra-Saxlandi,
heimahéraði kanzlarans þar sem
hann var forsætisráðherra óslitið
frá 1990 til þess dags sem hann
skipti yfir í kanzlarastólinn haustið
1998.
Ósigur af þeirri stærðargráðu
sem SPD er spáð í þessu gamla vígi
sínu – hrap úr 47,9% niður í kring-
um 37% – yrði mikill skellur fyrir
SPD og þó sérstaklega fyrir hinn 43
ára gamla Sigmar Gabriel, sem set-
ið hefur í forsætisráðherrastólnum í
Hannover síðan 1999 og er stundum
kallaður „litli Schröder“ í fjölmiðl-
um. Framaferill hans – talað hefur
verið um að hann sem vænlegt
framtíðarkanzlaraefni – hlyti veru-
legan hnekki ef úrslitin verða í lík-
ingu við þessar spár.
Í skoðanakönnun sem niðurstöð-
ur voru birtar úr á miðvikudag
mældist forskot CDU á SPD heil
13%. Atvinnuleysi í héraðinu – þar
sem m.a. höfuðstöðvar Volkswag-
en-verksmiðjanna eru til húsa – er
nú yfir meðaltali vestur-þýzku sam-
bandslandanna og opinber skulda-
söfnun vex og vex. Þessi vandamál
endurspegla þann vanda sem
Schröder á við að etja á landsvísu.
Ósigur SPD í Neðra-Saxlandi
myndi lyfta Christian Wulff í for-
sætisráðherrastólinn, greindum en
frekar litlausum CDU-manni sem
er nú að gera þriðju atlögu sína að
embættinu og tapaði tvisvar fyrir
Schröder. Wulff er 43 ára og til-
heyrði áður – ásamt Roland Koch
og fleirum – „órólegu deildinni“
svokölluðu innan CDU, sem var
gagnrýnin á forystukynslóð Helm-
uts Kohls, en svo virðist sem dregið
hafi úr metnaði hans til æðri met-
orða í nafni flokksins.
Reuters
Sigmar Gabriel, forsætisráðherra Neðra-Saxlands, og Gerhard Schröder
Þýzkalandskanzlari glaðbeittir á kosningafundi.
auar@mbl.is
Samherjar Schröders
eru búnir undir ósigur
Roland Koch
Kosningar til þinga þýzku sambands-
landanna Hessen og Neðra-Saxlands
fara fram á sunnudag. Auðunn Arnórsson
segir allt benda til að þar fái Jafnaðar-
mannaflokkur kanzlarans mikinn skell.
DANIR lýstu sig í gær reiðu-
búna til að senda allt að 70 her-
menn og einn kafbát til þátttöku
í stríði, sem Bandaríkin færu
fyrir gegn Írak. Þetta kom fram
í máli Per Stig Møllers, utanrík-
isráðherra Danmerkur, í gær en
hann tók þó fram að Sameinuðu
þjóðirnar yrðu að leggja blessun
sína yfir hernaðarárás gegn
Írak, auk þess sem danska þing-
ið myndi þurfa að staðfesta
ákvörðun stjórnarinnar.
Møller sagði að stuðningur
Dana við afstöðu Bandaríkja-
stjórnar ætti að senda Saddam
Hussein Íraksforseta þau skila-
boð að alþjóðasamfélaginu væri
alvara með að fara í hart, upp-
fylli Írakar ekki skyldur sínar
skv. ályktun öryggisráðs SÞ.
Yfirlýsing Møllers í gær kem-
ur í kjölfar þess að beiðni um til-
tekna aðstoð ef til stríðs kemur
barst frá bandarískum stjórn-
völdum. Danir, sem eiga aðild
að Atlantshafsbandalaginu
(NATO), voru hins vegar ekki
reiðubúnir að verða við óskum
Bandaríkjamanna um að senda
einnig herþotur og hlaðmenn.
Segir Møller að danski herinn
sé nú þegar með nóg á sinni
könnu í Afganistan og í Bosníu.
Danir senda
hermenn
Kaupmannahöfn. AFP.