Morgunblaðið - 01.02.2003, Blaðsíða 50

MINNINGAR
50 LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Ég sagði stundum
„mamma þín“ eða
„amma ykkar“ en oftast
gat ég ekki á mér setið
og sagði bara „amma“.
Það var nefnilega stund
ákveðins hátíðleika að láta eins og fal-
legasta kona heimsins, amma sam-
býliskonu minnar, væri líka amma
mín. Ég var stundum hálf feimin í ná-
vist hennar, hún bar það svo með sér
að vera drottning, og hvernig hegðar
maður sér í návist drottningar sem
maður laumast til að kalla ömmu?
Hún tók mér alltaf fagnandi, alltaf
brosandi, alltaf blíðlega, lagði kinn
við kinn, hönd í hönd, dró augað í
pung og sagði mér í guðanna bænum
að laga á mér hárið, það væri ekki
sjón að sjá mig. Ég var farin að
standa sjálfa mig að því að punta mig
upp áður en ég gekk inn til hennar.
Hárið smurt til hliðanna, færeyska
kápan aðhneppt, varalitur á réttum
stað: Ég var tilbúin að fara á fund
drottningar.
Þær eru margar sögurnar sem
Steina hefur sagt mér af ömmu sinni,
af öllu því sem hún kenndi henni í
gegnum árin og því sem hún hefur
staðið fyrir í lífi hennar. Amma og
Steina að fægja silfrið saman og verð-
STEINUNN
SVEINSDÓTTIR
✝ Steinunn Sveins-dóttir fæddist á
Ísafirði 1. febrúar
1911. Hún lést á
hjartadeild Land-
spítalans 3. desem-
ber 2002 og var útför
hennar gerð frá
Dómkirkjunni 13.
desember.
launa sig með því að
spila Marías, þeirra
spil. Listakokkurinn
amma að kenna Steinu
að búa til pönnukökur,
orðlaus yfir klaufsku
sjö ára barns að geta
ekki umsvifalaust
sveiflað upp pönnsum
sem séu svo þunnar að
sjáist í gegn. Amma
sem smyr brauð með
gráðosti eða kæfu
(bestu kæfu bæjarins)
og lætur litlu barni líða
eins og það sé einmitt
þetta að vera lukkunnar
pamfíll. Amma sem unnir engum að
hangsa og lætur barnabörnin vita
hversu notalegt það væri ef mamma
manns kæmi heim og það væri búið
að strauja, ryksuga og fægja silfrið.
Amma sem er upp með sér af því
hvað hún fer vel í rúmi og hvílir fal-
lega, krumpar ekki sængurfötin í
svefni og vaknar að morgni rétt eins
og enginn hefði verið. Ömmustúlka
sem keppist við að vera eins en mis-
tekst hrapallega. Amma sem veitir
óskoraðan styrk og hlýju þegar
lesbismi er uppgötvaður og segir Guð
gera okkur öll eins og hann vilji hafa
okkur. Amma sem kvartar ekki hvað
sem á dynur, amma sem varalitar sig
hvað sem á dynur. Amma sem hvetur
stúlkuna sína manna mest til ævin-
týra í Afríku þegar aðrir eru efins og
ömmustúlka sem á umsókn um hjálp-
arstarf svarar spurningunni „hvert er
þitt helsta áhugamál“ með svarinu
„amma mín“. Amma sem kann ekki
að skrökva og nafna sem er alveg
eins.
Ég hlaut það lán að fá að vera
áhorfandi í stutta stund; áhorfandi að
einstökum kærleika og nánd ólíkra
kynslóða á Vesturgötunni. Ég óskaði
mér þá sem nú að ég mætti í framtíð-
inni hugsa svona vel um mömmu
mína á efri árum eins og Svenný um
mömmu sína, en það mátti aldrei á
milli sjá hvor var þakklátari fyrir
nærveru hinnar. Í huga þeirra af-
komenda Steinunnar sem ég hef
fengið að eiga svolítið í var það að
hugsa um ömmu órjúfanlegur hluti
daglegs lífs, andardráttur lausra
stunda. Að njóta samvista við ömmu,
að finna fyrir hjartslætti hennar og
gefa henni að borða var jafngildi þess
að fá sér sjálfur að borða og vita af
eigin tilveru. Það var ekki kvöð – slíkt
hugtak var fjarstæða þegar amma
átti í hlut – það var gleði og þörf. Í
þeirri þörf fólst ekki bara sjálfsrækt
heldur tilfinning um ákveðin forrétt-
indi, heiður. Það var enginn í vafa um
það hver var fremur að gefa og hver
fremur að þiggja í návist Steinunnar,
ekki einu sinni þegar þreyta sagði til
sín á báða bóga og það að kyngja var
litað sársauka.
Í dag er dagur gleðinnar: gömul
kona og þreytt sem þráði að fá að fara
hefur fengið leyfi til að láta sinn síð-
asta draum rætast. Þegar á reynir er
kannski enginn eftirlifandi tilbúinn til
að kveðja, en ef ekki nú hvenær þá?
Söknuður er ekki talinn í feginleik
þess sem fer, hann situr eftir í auðum
stól og situr sem fastast. En við fáum
öll að hlæja að óborganlegum sögum
og getum fyllst dirfsku brynjuð nýj-
asta varalitnum, hneppt að okkur
kápunni og sett kragann upp. Hneppt
að okkur kápunni að hætti Steinunn-
ar, hennar sem alltaf hneppti að sér
með reisn. Ég votta aðstandendum
samúð mína og samgleðst þeim um
leið. Nú er Steinunn drottning komin
til hallar og býður án efa til veislu.
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir.
✝ Þórhildur BjörgKristjánsdóttir
húsmóðir fæddist að
Miðgörðum í Gríms-
ey 31. maí 1927. Hún
lést á gjörgæsludeild
Fjórðungssjúkra-
hússins á Akureyri
21. janúar síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru Guðrún
Þórný Jóhannesdótt-
ir húsmóðir, f. 20.
ágúst 1896, d. 15.
febrúar1935, og
Kristján Guðmundur
Eggertsson kennari
og starfsmaður KEA, f. 1. febrúar
1893 d. 8. júní 1963. Systkini Þór-
hildar voru: Eggert Örn, f. 4. febr-
úar 1923, d. 4. september 1929;
Sigurður Jóhannes, f. 5. júní 1924,
d. 31. júlí 1924; Sigríður Jóhanna,
f. 20. júlí 1925, d. 29. ágúst 1993;
Eggert Örn, f. 27. október 1928, d.
11. júní 1965; Willard Matthías, f.
1. ágúst 1930, d. 27. júlí 1947, og
föðurstað. Í byrjun búskapar
þeirra tók Jóhann að sér kaup-
félagsstjórastöðu, fyrst á Þingeyri
við Dýrafjörð, síðan á Þórshöfn á
Langanesi og þá á Raufarhöfn og
héldu þau heimili á þessum stöð-
um. Árið 1964 varð Jóhann fram-
kvæmdastjóri fyrir Fiskiðjusam-
lag Húsavíkur og Síldarverk-
smiðju ríkisins á Húsavík og flytja
þau þangað en höfðu þá þegar
byggt húsið á Ketilsbraut 5, þar
sem þau bjuggu alla tíð síðan. Hinn
23. október 1977 eignaðist Mar-
grét Sigríður dótturina Hönnu
Björgu með Guðmundi Karli
Karlssyni, f. 6. nóvember 1941.
Þórhildur Björg og Jóhann tóku
mikinn þátt í uppeldi hennar.
Hanna Björg er í sambúð með
Hallgrími Guðmundssyni frá
Vopnafirði, f. 11. október 1968.
Þórhildur Björg var að atvinnu
fyrst og fremst húsmóðir á heimili
sem alla tíð var erilsamt og gest-
kvæmt en um nokkurra ára skeið
vann hún einnig við næturvaktir á
elliheimilinu á Húsavík og síðan
við ræstingastörf á skrifstofuhús-
næði sjúkrahússins á sama stað.
Útför Þórhildar Bjargar verður
gerð frá Húsavíkurkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Guðrún Anna, f. 2.
september 1931. Frá
nokkurra vikna aldri
ólst Þórhildur Björg
upp hjá Sigríði Stef-
ánsdóttur, f. 10. nóv-
ember 1888, d. 25. maí
1978, og Jóhannesi
Þórarinssyni, f. 29.
ágúst 1876, d. 3. júní
1964, bændum í Garði
í Kelduhverfi í
N-Þingeyjarsýslu, við
mikið ástríki.
Þórhildur Björg
stundaði nám á Hér-
aðsskólanum á Laug-
um og í Húsmæðraskólanum í
Reykjavík. Hinn 9. janúar 1950
eignaðist hún dótturina Margréti
Sigríði, hjúkrunarfræðing, með
Árna Þór Þórarinssyni Víkingi, f.
19. apríl 1925. Hinn 30. desember
1954 giftist Þórhildur Björg Jó-
hanni Kristni Jónssyni bókhaldara
á Húsavík, f. 6. október 1924, d. 15.
júní 1994. Hann gekk Margréti í
Kem ég nú að kistu þinni,
kæra amma mín,
mér í huga innst er inni
ástarþökk til þín.
Allt frá fyrstu æskustundum
átti ég skjól með þér
í þínu húsi þar við undum,
þá var afi líka hér.
Kem ég nú að kveðja ömmu
klökkvi í huga býr.
Hjartans þökk frá mér og mömmu
minning lifir skýr.
Vertu sæl í huldum heimi
horfnir vinir fagna hljótt
laus við þrautir, Guð þig geymi
góða amma sofðu rótt.
(Helga Guðmundsdóttir.)
Ég er svo lánsöm að hafa átt ynd-
islegar ömmur, sem skilja allt. Þess
vegna gat föðuramma mín Helga
Guðmundsdóttir gert þetta fallega
ljóð í minn stað, til móðurömmu
minnar Dúllu, sem er eins og talað út
úr mínu hjarta.
Nú er elskuleg amma mín lögð af
stað í ferðina miklu. Við hin bíðum
okkar lestar, því þetta er jú aðeins
spurning um komu- og brottfarar-
tíma.
Samband mitt við ömmu hefur frá
fyrstu tíð verið náið. Stundum svolít-
ið erfitt, en engu að síður afskaplega
lærdómsríkt og gefandi.
Undanfarið hafa allar mínar hugs-
anir verið á einn veg. Það eru ekki
allir sem geta horft til baka og hugs-
að að þeir hafi átt bestu ömmu í
heimi. Hún gaf mér mikilvægustu
gjöf lífsins: Skilyrðislausa ást og
vissu um að fá fölskvalausan styrk og
svör. Amma var aldrei pirruð þegar
mér fannst heimurinn vera að
hrynja. Sagði bara með hlýju í rödd-
inni: „Gráttu bara, það léttir...“, lof-
aði mér að gráta, strauk vanga og
hjálpaði mér að sjá björtu hliðarnar á
tilverunni.
Þegar ég hugsa til ömmu get ég
með sanni sagt að ég vil verða eins og
hún; geta alltaf fundið eitthvað með
kaffinu og spjallað! Fyrir utan alla
hina mannkostina. Amma bar virð-
ingu fyrir lítilmagnanum og var mik-
ill dýravinur, hún elskaði náttúruna
og var mikill ljóðaunnandi. Hún
reyndi að brýna fyrir mér að dæma
ekki fyrirfram og muna að það væri
hjartalagið sem skipti máli. Mikið
óskaplega var ég líka stolt af ömmu í
veikindum hennar. Baráttuandinn
og lífsviljinn vona ég að erfist.
Ég kveð ömmu með orðunum
hennar: „Allt hið góða í heimi haldi í
hönd á þér og með þér sé.“
Þín „hjartakolla ömmu sín“,
Hanna Björg Guðmundsdóttir.
Elsku Dúlla frænka. Margar
hugsanir fara í gegnum huga minn
þegar ég hugsa til þín á þessari
stundu. Í öllum regnbogans litum
koma til mín samverustundir sem við
áttum. Þú varst svo margbrotin
þannig að ég skil vel alla þessa liti.
Efst í huga mér er þakklæti. Þakk-
læti fyrir að hafa fengið að þekkja
þig.
Þegar ég var barn setti ég sama-
semmerki milli þín og nammihlaup-
bangsa. Þú hafðir nefnilega einstakt
lag á því að lauma gotti í lófa manns,
hvar og hvenær sem var, hvað sem
hinir fullorðnu sögðu. Alltaf var gott
að koma til þín, hlýjan sem fylgdi þér
fyllti mann eitthvað svo mikilli gleði.
Og gerir enn.
Þegar amma dó fyrir tíu árum
tókst þú svolítið í mínum huga við
hennar hlutverki. Þá tengdumst við
sterkum böndum. Eitt sumarið eftir
það fékk ég far með þér frá Húsavík
til afa á Kópaskeri. Þessi ökuferð er
algerlega ógleymanleg. Við töluðum
alla leiðina og þurftum oft að stoppa
til að komast að kjarna málsins. Við
vorum líka fjóra klukkutíma á leið-
inni og var fólk farið að undrast um
okkur, því þetta er jú bara klukku-
stundar leið.
Við vorum ekkert að flýta okkur,
það er líka ekkert hægt að flýta sér
að kryfja margbreytileika lífsins.
Þarna gafst þú mínum unga huga
svolitla innsýn í raunveruleika lífs-
ins. Náðir til mín, unglingsins, eins
og enginn hafði áður gert. Þú hafðir
eitthvað svo einstakt lag á því að fá
mann til að hlusta.
Þegar árin liðu hittumst við
kannski ekki svo oft, en böndin á
milli okkar breyttust ekki. Speki þín
varð hluti af mér, og við gátum talað
saman endalaust þegar við hittumst.
Við vorum vinkonur og alveg
óhræddar við að vera hreinskilnar
hvor við aðra. Þegar að því kom að ég
taldi mig hafa eitthvað annað að
segja en þú, hafa meira vit og jafnvel
hafa réttari skoðanir en þú, þá brost-
ir þú bara og sagðir mér að bíða ró-
leg, þú hefðir nú lifað lengur en ég.
Og það var rétt hjá þér. Svo hlógum
við saman, síðast ekki alls fyrir
löngu.
Í huga mínum og hjarta átt þú sér-
stakan stað og þar muntu alltaf vera.
Nú ertu komin til Jóhanns þíns,
kannski örlítið fyrr en þú ætlaðir þér.
En vegir lífsins eru oft öðruvísi en
maður ætlar að hafa þá, það sagðir
þú mér.
Það þýðir samt ekki að maður eigi
ekki að leggja sig fram um að lifa
sáttur. Það gerðir þú og það mun ég
líka reyna. Þú gafst og munt alltaf
gefa lífinu lit. Og gleðin sem þú gafst
mér, með speki þinni og gamansemi,
mun alltaf fylgja mér og veita mér
styrk. Ég mun samt alltaf sakna þess
að sjá glettnina í augum þínum og
heyra hlátur þinn.
Ég og mamma þökkum þér allt.
Elsku Margrét og Hanna Björg,
við vottum ykkur okkar dýpstu sam-
úð, megi minningarnar um einstaka
mömmu og ömmu veita ykkur styrk í
sorginni.
Arnrún Halla Arnórsdóttir.
Dúlla frænka fæddist í Grímsey á
ystu mörkum Íslandsbyggðar. Korn-
ungri var henni komið í fóstur í Garði
í Kelduhverfi. Þar ólst hún upp við
gott atlæti góðra fósturforeldra. Að
alast upp í þessari blómstrandi
menningarsveit á fyrri hluta og um
miðbik síðustu aldar var veganesti
sem mótaði og einkenndi allt hennar
líf til hinstu stundar. Á uppvaxtarár-
um hennar var ríkur félagsandi í
sveitinni. Byggðin var þétt og blóm-
leg, ungmennahreyfingin í vexti,
íþróttaiðkun, leiklistarstarfsemi og
tónlist mikil. Andi samvinnuhreyf-
ingarinnar ásamt mörgum bráðgáf-
uðum fjölhæfum mönnum og konum
sköpuðu í heild einstakt menningar-
samfélag sem átti sér fáa líka hér á
landi. Fjallahringurinn fagur, vetur
oft harðir, en vor og sumur með ilm-
andi engjum, tærri bergvatnsá og
ríkum fuglasöng. Litskrúðug heiðin í
haustlitum og berjamórinn. Þetta
færði hugann á flug og mótaði sveita-
stelpuna.
Í þessari kynngimögnuðu lífssin-
fóníu þroskaðist persóna hennar og
gerði hana að hreinum heimsborg-
ara. Þessarar sinfóníu fengu síðan
allir að njóta sem hana þekktu.
Hún eignaðist dóttur og giftist síð-
ar ágætum heiðursmanni frá Húsa-
vík. Þau bjuggu um tíma á Þórshöfn
og Raufarhöfn, en reistu sér síðar
veglegt hús í hjarta Húsavíkur. Þar
komu þau upp einstöku menningar-
heimili. Þar slógu hjörtu þeirra í
takt. Þar var lögð sérstök rækt við
gömul og merk menningargildi og
þau tvinnuð saman við nútímann og
nýjungarnar. Þar var á skömmum
tíma hægt að fá yfirsýn yfir lífshlaup
heillar aldar. Á heimilinu ríkti mesta
gestrisni og höfðingsskapur sem ég
hef kynnst um mína daga. Dyrnar
opnar öllum, fullt hús af gestum, út-
breiddur faðmur þeirra beggja og
hlaðborð með kjarngóðum íslenskum
mat. Snarpar pólitískar umræður og
landsmálin krufin. Rifjaðar upp
minningar frá æskuárunum. Af
þeirra fundi gengu allir ríkari. Hann
féll frá fyrir nokkrum árum. Hún bar
harm sinn í hljóði en veitti af sömu
rausn sem fyrr. Nú er jarðneskri sin-
fóníu þessara heiðurshjóna lokið en
ómur góðra minninga mun hljóma
áfram.
Guð blessi minningu þeirra.
Benedikt Ó. Sveinsson.
Í dag kveð ég Dúllu móðursystur
mína, eða Frænku eins og ég kallaði
hana oftast.
Margs er að minnast og margt ber
að þakka frá öllum þeim stundum
sem við áttum saman. Þegar hún og
Jóhann komu á æskuheimili mitt og
ekki síst þeim góðu stundum sem ég
átti hjá þeim á Ketilsbrautinni.
Þau voru líka mörg sumrin sem ég
fékk að fara alein til Frænku og þó
ég muni ekki hve dagarnir voru
margir hverju sinni þá voru þeir ynd-
islegir, hver öðrum skemmtilegri og
alltaf hlakkaði ég jafnmikið til að
fara aftur austur á Húsavík.
Á Ketilsbrautinni var alltaf líf og
fjör. Gestir að koma og fara, það
þurfti að heyra hvernig þessi hefði
það í dag og hvort hinn kæmi á morg-
un.
Frænka var mikil félagsvera, hafði
gaman af að fara á mannamót og var
hrókur alls fagnaðar. Sagði sögur,
sló á létta strengi og tilsvörin hafði
hún á reiðum höndum.
Oft þurfti hún að kynna mig fyrir
fólki og þar sem hún kallaði mig
nöfnu sína kynnti hún mig þannig.
Fólk hváði og horfði á mig: „Heitir
þú líka Þórhildur?“ Þá svaraði hún að
bragði: „Nei, hún þykir bara svo lík
mér eins og ég var sem barn, svo það
er upplagt að kalla hana nöfnu.“
Frændrækin var hún, næm á
mannleg samskipti og ótrúlega lagin
við að laða fram jákvæðar hliðar ann-
arra og létt andrúmsloft.
Margar ferðirnar átti ég með
henni og Jóhanni austur í Keldu-
hverfi til að heimsækja vini og
vandamenn. Þá kemur upp í huga
mér mynd þar sem við svífum á ein-
hverjum amerískum kagga upp og
niður hvert gilið af öðru út Tjörnesið
á leið austur í Hverfi, Frænka akandi
og syngjandi fyrir munni sér, Jó-
hann, afslappaður, í hvítri skyrtu
með axlabönd og tottandi pípuna
sína. Þessa mynd geymi ég og þakka
þér, elsku Frænka mín, fyrir allt og
allt.
Margréti, Hönnu Björgu og öllum
ástvinum sendi ég samúðarkveðjur.
Stefanía Gerður
Sigmundsdóttir.
Eitt af skærustu ljósunum á mín-
um lífshimni, Þórhildur Björg eða
Dúlla, eins og hún var oftast kölluð,
hefur kvatt þennan heim. Ljósið
hennar mun þó ekki hverfa því minn-
ingarnar frá öllum okkar samveru-
stundum munu halda áfram að ylja
mér um hjartarætur svo lengi sem ég
lifi.
Fræið sem gaf af sér okkar kynni
var að forlögin höguðu því þannig að
móðir mín sáluga, Anna Bjarnason,
og bróðir hennar, Jón Páll Bjarna-
son, voru sem börn send í sveit í
mörg sumur í Garð í Kelduhverfi.
Þar á bæ réðu sæmdarhjónin Sigríð-
ur Stefánsdóttir og Jóhannes Þórar-
insson. Þar var einnig heimasætan
Dúlla, sex árum eldri en móðir mín.
Þær urðu góðar lífstíðarvinkonur og
rifjuðu oft upp þessa gömlu góðu
daga sem liðu við áhyggjuleysi æsk-
unnar í fallegri sveit. Sem ung kona
dvaldi Dúlla í Reykjavík við nám í
Húsmæðraskólanum og réð sig síðan
til starfa á Kleppsspítala en hugur
hennar stóð til hjúkrunarnáms. Á
þeim tíma varð heimili afa míns og
ÞÓRHILDUR BJÖRG
KRISTJÁNSDÓTTIR