Morgunblaðið - 06.02.2003, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ

























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
Á
ÝMSU hefur gengið í
stuttri sögu þessa unga
skipafélags. Guðmund-
ur Kjærnested, bróðir
Stefáns, stofnaði það
ásamt Bandaríkjamanninum Brand-
on Rose, skólafélaga sínum úr Bab-
son College í Boston, árið 1998. Þeir
stofnuðu um leið Transatlantic Lines
í Bandaríkjunum. Þessi tvö fyrirtæki
gerðu, eftir útboð, fimm ára samning
við flutningadeild Bandaríkjahers
um að sinna vöruflutningum fyrir
varnarliðið á Keflavíkurflugvelli.
Fyrirtækin komu upp tveggja
skipa flutningskerfi milli Íslands og
Bandaríkjanna og sinna nú um helm-
ingi allra flutninga milli Íslands og
Bandaríkjanna, en siglt er á tólf
daga fresti. Auk þess að flytja vörur
fyrir varnarliðið flytja þau almennar
vörur. „Á þessu fimm ára tímabili
höfum við náð þeirri ætlun okkar að
byggja fyrirtækið þannig upp, að
það geti staðið á eigin fótum, án
samningsins við Bandaríkjaher,“
segir Stefán.
Stærsta skrefið í þeim tilgangi var
stigið í apríl á síðasta ári, þegar Atl-
antsskip hófu siglingar til Evrópu.
Fyrirtækið hefur yfir einu skipi að
ráða, sem fer á milli Esbjerg í Dan-
mörku, Rotterdam í Hollandi og höf-
uðstöðva Atlantsskipa í Kópavogi, á
tíu daga fresti. Með þessu skrefi
voru Atlantsskip farin að bjóða upp á
sambærilega þjónustu við keppi-
nautana hér heima, Eimskip og
Samskip. „Við erum með tíðustu
siglingarnar til Bandaríkjanna og
stysta siglingartímann frá Rotter-
dam, sem er lykilhöfn fyrir okkur Ís-
lendinga; tengihöfn við Asíu og Suð-
ur-Evrópu. Við erum fjóra daga að
sigla frá Rotterdam en keppinaut-
arnir eru 6–7 daga,“ segir Kristinn.
Samningurinn við herinn rennur
út í nóvember. Stefán segir að Atl-
antsskip og Transatlantic Lines
muni taka þátt í nýju útboði. „Við
höfum fengið fleiri samninga við her-
inn, m.a. um flutninga milli Jackson-
ville í Flórída og Guantanamo-flóa á
Kúbu. Sá samningur er álíka stór og
Íslandssamningurinn,“ segir Stefán.
5% hlutdeild til Evrópu
Spurðir um hlutfall flutninga fyrir
Bandaríkjaher af heildarflutningum
segir Stefán að herinn sé langstærsti
viðskiptavinurinn á Ameríkuleiðinni,
en Evrópuflutningarnir byggist ein-
göngu á almennum vörum. „Við vor-
um reyndar að gera samning við
Bandaríkjaher um að sinna einnig
flutningum fyrir varnarliðið milli
Evrópu og Íslands,“ segir hann.
Hann segir að Atlantsskip séu á
góðri leið með að ná því markmiði
sínu að ná á fyrsta starfsárinu 5%
markaðshlutdeild í flutningum til og
frá Evrópu, en sem fyrr segir er fyr-
irtækið með um helming flutninga til
og frá Bandaríkjunum. Vöruflutn-
ingar frá Íslandi til Bandaríkjanna
eru þó langtum minni en til Evrópu.
Stefán segir aðspurður að rekstur
fyrirtækisins hafi gengið mjög vel.
„Ef við lítum yfir þessi fimm ár er
ljóst að við erum í hagnaði. Við höf-
um verið að byggja fyrirtækið upp af
miklum krafti. T.a.m. erum við kom-
in með afar góða aðstöðu hér í höf-
uðstöðvum fyrirtækisins í Kópavogi,
með góðum tækjakosti. Fyrst og
fremst er starfsfólkið fyrsta flokks. Í
Bandaríkjunum, hjá Transatlantic
Lines, er þessu svipað farið. Þar
vinnur mjög gott starfsfólk,“ segir
Stefán og bætir við að óhætt sé að
segja að staða Atlantsskipa hafi aldr-
ei verið jafn góð og nú.
Að sögn Stefáns er ársvelta fyr-
irtækjanna tveggja, Atlantsskipa og
Transatlantic Lines, um 20 milljónir
Bandaríkjadala. Á núverandi gengi
nemur hún rúmlega 1,5 milljörðum
króna, en hefur minnkað í íslenskum
krónum talið að undanförnu, með
hækkandi gengi krónunnar.
Þegar Atlantsskip hófu rekstur
voru sem kunnugt er aðeins tvö ís-
lensk skipaflutningafyrirtæki fyrir,
Eimskip og Samskip. Kristinn segir
að baráttan hafi verið mjög
skemmtileg. „Við gerðum okkur allt-
af grein fyrir því, þegar við hófum
Evrópuflutninga, að við yrðum að
standa okkur. En ég held að óhætt sé
að segja að við höfum náð að velgja
keppinautunum vel undir uggum.
Þeir hafa gefið í skyn að við veitum
ekki sambærilega þjónustu, en við
mótmælum því auðvitað harðlega.“
Mótlæti þjappað fólki saman
Stefán segir að eigendur og starfs-
fólk standi þétt saman. „Þessi bar-
átta hefur, ef eitthvað er, þjappað
okkur betur saman. Ég efast um að
fyrirtækið væri jafn öflugt og raun
ber vitni, hefðum við ekki þurft að
berjast á móti straumnum. Sem
dæmi má nefna að aðalfjárfestirinn,
Brandon Rose, sem ætlaði upphaf-
lega að láta lítið að sér kveða í
rekstrinum, hefur verið mun at-
kvæðameiri en ella hefði orðið,“ seg-
ir Stefán, „núna er hann að koma á
fót, með 300 milljóna króna fjárfest-
ingu, systurfyrirtæki Atlantsskipa,
Atlantsolíu, sem hyggst selja olíu á
skip og jafnvel opna bensínstöðvar á
Íslandi,“ segir hann.
Atlantsskipum hefur einnig verið
legið á hálsi fyrir að nota erlenda
starfsmenn á skipum sínum. Stefán
segir að Atlantsskip fari eftir lögum
og reglum, og hafi alltaf gert. „Ég
held að þeir sem hafa haldið þessu
fram átti sig ekki á því hvað um er að
ræða. Ekki eru þeir að gæta hags-
muna starfsmannanna, því ef þeir
gætu fengið hærra kaup annars
staðar myndu þeir fara þangað. Ég
myndi jafnvel ganga svo langt að
segja að þeir væru að vinna gegn
hagsmunum almennings, því fyrir-
tæki eins og Atlantsskip bjóða betra
verð en ella, sem skilar sér í lægra
vöruverði fyrir neytendur. Eða
hærri hagnaði fyrirtækja, sem eru í
eigu almennings í landinu. Barátta
þessara manna hefur ekki skaðað
rekstur fyrirtækisins á neinn hátt og
mun ekki gera það,“ segir Stefán.
Fimm ár í flutningum
Morgunblaðið/Þorkell
Stefán Kjærnested framkvæmdastjóri og Kristinn Kjærnested sölustjóri eru bjart-
sýnir fyrir hönd Atlantsskipa.
Atlantsskip eru fimm ára um þessar
mundir. Stefán Kjærnested fram-
kvæmdastjóri og Kristinn Kjærnested
sölustjóri sögðu Ívari Páli Jónssyni að fé-
lagið hefði aldrei staðið betur en núna.
ivarpall@mbl.is
SAMKEPPNISSTOFNUN hefur
komist að þeirri niðurstöðu að krafa
VISA Íslands-Greiðslumiðlunar um
að félagið Iceland Express ehf. setji
sérstaka tryggingu vegna kredit-
kortaviðskipta brjóti gegn sam-
keppnislögum. Hefur Samkeppnis-
stofnun tekið ákvörðun um að ógilda
viðaukasamning við almennan sam-
starfssamning þar sem kveðið var á
um slíkar tryggingar.
Halldór Guðbjarnason, forstjóri
VISA Íslands-Greiðslumiðlunar, seg-
ir að félagið muni ekki una þessari
niðurstöðu og segist undrast hana.
Ólafur Hauksson, talsmaður Ice-
land Express, er sáttur við niðurstöð-
una enda sé hún í samræmi við þeirra
réttlætiskennd. Hann segir að ann-
arlegar hvatir liggi að baki þeirri
ákvörðun VISA að krefjast sérstakr-
ar tryggingar frá Iceland Express
enda séu Flugleiðir stærsti einstaki
viðskiptavinur VISA Ísland.
Ýmsir selja fyrirfram
Iceland Express leitaði til Sam-
keppnisstofnunar vegna fyrrgreinds
samnings í janúar og óskaði eftir að
stofnunin tæki án tafar bráðabirgða-
ákvörðun í málinu. Iceland Express
hóf sölu farmiða 9. janúar. Taldi Ice-
land Express að krafa VISA um sér-
staka tryggingu fæli í sér misnotkun
á markaðsráðandi stöðu kortafyrir-
tækisins hér á landi. Í öðru lagi væri
Iceland Express mismunað í sams-
konar viðskiptum því ekki væri vitað
til þess að Flugleiðum hf. væri gert
að lúta sambærilegum skilmálum af
hálfu VISA.
Samkeppnisstofnun segir ljóst að
ýmsir söluaðilar selji þjónustu eða
vöru sem greidd er af korthöfum áð-
ur en þeir fá viðkomandi þjónustu eða
vöru afhenta. Í því sambandi nægi að
benda á að keppinautar Iceland Ex-
press í flugrekstri selji farmiða sem
korthafar greiða áður en flug fer
fram. Hið sama gildi um ferðaskrif-
stofur sem selja í umboðssölu far-
miða í áætlunarflug. Upplýst sé í mál-
inu að VISA krefjist ekki samskonar
tryggingar af þessum aðilum og fyr-
irtækið krefst af Iceland Express. Þó
að Samkeppnisstofnun hafi gengið
eftir því við VISA hafi fyrirtækið ekki
nefnt nokkurt dæmi þess að áður hafi
verið gerður áskilnaður um banka-
tryggingu eða annars konar trygg-
ingu hjá viðsemjendum VISA. Að
mati Samkeppnisstofnunar blasi það
því við að Iceland Express sé af hálfu
VISA mismunað með ólíkum skilmál-
um í sams konar viðskiptum VISA
við önnur fyrirtæki.
Þá segir Samkeppnisstofnun, að í
greinargerð VISA segi að þegar aðili
óski eftir því að komast í viðskipti fari
fram áhættumat á starfsemi hans og
ráði það mat m.a. því hversu háa
þóknun fyrirtækið tekur fyrir við-
skiptin. Þetta þýði að VISA áskilji sér
hærri þóknun eftir því hvernig fyr-
irtækið metur áhættu tiltekinna við-
skipta. Fram hafi komið að Iceland
Express borgi hærri þóknun til VISA
en flugfélög og ferðaskrifstofur
greiða almennt til fyrirtækisins.
VISA hafi því nú þegar með umsam-
inni þóknun tekið tillit til þeirrar
áhættu sem fyrirtækið telji að felist í
viðskiptum við Iceland Express.
Ekkert hafi komið fram í málinu sem
réttlæti að VISA beiti gagnvart Ice-
land Express annarri og meira
íþyngjandi aðferð til að tryggja hags-
muni sína.
Ekki sambærileg félög
Halldór Guðbjarnason, forstjóri
VISA Íslands, segir að fyrirtækið
muni ekki una niðurstöðu Samkeppn-
isstofnunar en segir að farið verði yf-
ir málið á næstu dögum með lögfræð-
ingum félagsins. „Ég er undrandi á
þessari niðurstöðu. Maður veltir því
fyrir sér hvort Samkeppnisstofnun sé
með þessu að segja að við séum
skuldbundnir til að taka öll fyrirtæki í
viðskipti, hversu áhættusöm þau
eru,“ sagði Halldór í samtali við
Morgunblaðið.
Hann segir að Iceland Express sé
ekki sambærilegt við Flugleiðir eða
ferðaskrifstofur þar sem félagið sé
hvorki ferðaskrifstofa né flugfélag og
þurfi ekki að leggja tryggingar inn til
samgönguráðuneytisins líkt og áætl-
unarflugfélög eða ferðaskrifstofur
eru skyldug til að gera, en slíkar
tryggingar eru að sögn Halldórs
ákveðin trygging fyrir VISA einnig.
„Iceland Express er ekki með þessar
tryggingar. Þeir hafa lýst því fyrir
okkur að þeir leigðu vélarnar og að
það væri þeirra áhætta hvort þeim
tækist að selja í þær eða ekki. Fyrir
okkur getur falist gríðarleg áhætta í
þessum viðskiptum. Ef illa færi gæt-
um við tapað miklum peningum þar
sem reglur VISA International kveða
á um að fólk geti krafið VISA um
endurgreiðslu fái það ekki þá þjón-
ustu sem það greiðir fyrir.“
Halldór sagði að þó að þetta væri í
fyrsta skipti sem félagið færi fram á
tryggingar sem þessar þá væru nýir
viðskiptavinir metnir á hverjum degi
og viðskiptum hafnað reyndist
áhætta of mikil.
Aðspurður um það atriði niður-
stöðu samkeppnisstofnunar að VISA
hafi ekki í viðræðum við Iceland Ex-
press sl. sumar greint frá því að fyr-
irtækið myndi krefjast tryggingar
segir Halldór að fyrirtækið hafi verið
lengi í undirbúningi og enginn hafi
vitað nákvæmlega hvort af stofnun
þess yrði. „Þeir voru í einhverjum
viðræðum við fyrirtækjadeildina okk-
ar og ræddu við þá þar en ég held að
menn hafi ekki verið komnir svo
langt að lýsa því yfir að af þessum
viðskiptum yrði. En í haust, þegar
ljóst varð að af þessu myndi líklega
verða, var farið að ræða tryggingar.“
Um þá fullyrðingu í niðurstöðu
Samkeppnisstofnunar að VISA hafi
ekki unnið sérstakt áhættumat eða
hlutlæga greiningu á félaginu til að
rökstyðja hinar sérstöku kröfur
gagnvart fyrirtækinu segir Halldór
að óskað hafi verið eftir aðgangi að
rekstraráætlun í gegnum viðskipta-
banka félagsins. „Við óskuðum sem
eðlilegt er eftir að fá að sækja upplýs-
ingarnar þangað, við ætluðum aldrei
að vinna þetta áhættumat sjálfir.“
Ólafur Hauksson segir að þeir hjá
Iceland Express séu mjög sáttir við
þennan bráðabirgðaúrskurð. Hann
sé í samræmi við réttlætiskennd
þeirra og taki hliðsjón af því sem
gengur og gerist í kortaviðskiptum.
„Það er búin að vera mikil undrun hjá
okkur yfir þessari afstöðu VISA Ís-
lands og við höfum ekki séð þetta
öðruvísi en sem mjög ómálefnalega
og órökstudda ákvörðun tekna af
annarlegum hvötum,“ sagði Ólafur.
Iceland Express hefur ekki verið í
viðskiptum við VISA Ísland-
Greiðslumiðlun síðan 21. janúar en þá
sneri Iceland Express sér til PBS í
Danmörku með færsluhirðingar sín-
ar.
Ólafur segir að þeir hafi leitað til
PBS vegna þess að þar lentu fjár-
munir ekki í herkví, eins og hann
orðar það. „Við vildum ekki taka
áhættuna á því að verða gíslar geð-
þóttaákvarðana VISA. Það er líka al-
veg ljóst að annarlegar hvatir liggja
þarna að baki því stærsti einstaki við-
skiptavinur VISA er Flugleiðir og
stærsti einstaki eigandi VISA er
Landsbankinn, aðalviðskiptabanki
Flugleiða. Með hliðsjón af þessum
gríðarsterku tengslum á milli er það í
hæsta máta óeðlilegt að VISA skuli
yfirleitt hafa reynt að taka þessa sölu
okkar og ætlað sér að hafa algjör yf-
irráð yfir hvernig fjármunum yrði
varið og hvenær.“
Brotið gegn
samkeppnislögum
Kringlan 6 - Stóri Turn - 550 2000 www.sphverdbref.is
Besta ávöxtun skuldabréfasjóða 2002
Skuldabréfasjóður SPH Verðbréfa, skv. Lánstrausti hf.
13,2%