Morgunblaðið - 08.02.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SINNASKIPTI hjá George W.
Bush Bandaríkjaforseta í fyrra-
kvöld, en þá lýsti hann sig fylgj-
andi því að öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna afgreiddi nýja ályktun
um Íraksmál, valda því að menn
bíða nú spenntir eftir því að heyra
hvað Hans Blix, yfirmaður Vopna-
eftirlitsnefndar SÞ, hefur að segja
um framgang vopnaeftirlitsins í
Írak. Blix flytur öryggisráðinu
áfangaskýrslu nr. 2 um eftirlitið
næstkomandi föstudag og er talið
fullvíst að hafist verði handa við
að semja nýja ályktun, sem heimili
hernaðaríhlutun í Írak, ef ekki
kemur skýrt fram að Írakar séu
byrjaðir að afvopnast, líkt og kraf-
ist var í ályktun öryggisráðsins nr.
1441.
Bush sagði á fréttamannafundi
á fimmtudagskvöld að Bandaríkja-
stjórn væri hlynnt því að örygg-
isráðið samþykkti nýja ályktun, en
aðeins að því tilskildu að Írakar
afvopnuðust sannanlega. „Örygg-
isráðið má hvergi hvika frá þess-
um kröfum þegar einræðisherra
gengur gegn þeim og hefur þær
að háði,“ sagði Bush.
Til að ný ályktun, sem heimilar
hernaðaríhlutun í Írak, fáist sam-
þykkt í öryggisráðinu þurfa a.m.k.
níu ríki af þeim fimmtán, sem eiga
sæti í ráðinu, að leggja blessun
sína yfir hana. Einnig þyrfti að
vera búið að tryggja að enginn
þeirra fimm þjóða, sem eiga fasta-
fulltrúa í ráðinu, beitti neit-
unarvaldi sínu gegn ályktuninni.
Þar sem ljóst er að tvær þjóð-
anna, sem eiga fastafulltrúa í ör-
yggisráðinu, eru hlynntar sam-
þykkt slíkrar ályktunar – þ.e.a.s.
Bretar og Bandaríkjamenn – telja
menn víst að hart verði lagt að
Rússum, Frökkum og Kínverjum
(sem einnig eiga fastafulltrúa) að
gefa grænt ljóst; eða í það
minnsta sitja hjá við afgreiðslu
ályktunarinnar, þannig að hún nái
fram að ganga.
Til að það megi verða telja
menn hins vegar að skýrsla Blix
nk. föstudag þurfi að hafa að
geyma annan áfellisdóm yfir fram-
ferði Íraka; en fram kom í fyrri
áfangaskýrslu hans að stjórnvöld í
Bagdad hefðu engan veginn sýnt
þann samstarfsvilja, sem af þeim
væri krafist.
Athyglisvert er í þessu sam-
bandi að Írakar heimiluðu í fyrra-
dag að einn íraskur vopnasérfræð-
ingur ætti samræður við
vopnaeftirlitsmenn, en það hefur
verið ein meginkrafa eftirlits-
manna að slík viðtöl færu fram, og
það án nærveru fulltrúa Íraks-
stjórnar. Urðu þessi tíðindi til
þess að Blix, sem ræðir við íraska
ráðamenn í dag í Bagdad, lýsti því
yfir í gær að Írakar virtust nú
vera að sýna lit. „Svo virðist sem
þeir reyni nú að bæta ráð sitt,“
sagði hann. Bandaríkjamenn eru
hins vegar líklegir til að sjá þetta
útspil sem lið í viðleitni Íraka til
að draga alþjóðasamfélagið á
asnaeyrunum, þ.e. tefja mál enn
frekar og búa þannig um hnútana
að engin sátt verði um aðgerðir
gegn þeim.
Skipta Frakkar
um skoðun?
Dagblaðið The Washington Post
segir að Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, hafi fært rök fyr-
ir því á fundi sem hann átti með
Bush sl. föstudag að ekki væri
óhugsandi að tryggja meirihluta-
stuðning í öryggisráðinu við nýja
ályktun – jafnvel að tryggja mætti
stuðning Frakka – ef vopnaeftirlit-
inu yrði haldið áfram í nokkrar
vikur til viðbótar. Er fullyrt að
Blair og Bush muni verða í stöð-
ugu sambandi við ráðamenn í ríkj-
um, sem sæti eiga í öryggisráðinu,
næstu daga, í því skyni að sann-
færa þá um nauðsyn þess að af-
vopna Íraka; með vopnavaldi ef til
þarf.
Eru Bandaríkjamenn nú sagðir
tilbúnari til að beita sér fyrir
nýrri ályktun vegna þess að þeim
sýnist Frakkar og Þjóðverjar –
háværustu andstæðingar hern-
aðarárásar – vera að einangrast í
þessari afstöðu sinni í Evrópu, og
fulltrúar í öryggisráðinu séu nú
ólíklegri til að fylgja fordæmi
þeirra: þetta ráða menn m.a. af yf-
irlýsingu tíu Mið- og Austur-
Evrópuþjóða í fyrradag, og opnu
bréfi leiðtoga átta Vestur-
Evrópuþjóða í síðustu viku, þar
sem lýst var stuðningi við Banda-
ríkin í þessu máli.
„Ég held að það sé meiri stuðn-
ingur við aðra ályktun en menn
telja,“ sagði Colin Powell, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, er hann
kom fyrir þingnefnd Bandaríkja-
þings um utanríkismál í fyrradag.
Eru embættismenn sagðir sam-
mála um að mun æskilegra sé að
hafa fengið umboð til hernaðarí-
hlutunar frá öryggisráðinu, jafnvel
þó að ályktun yrði aðeins sam-
þykkt með þeim hætti að Rússar,
Frakkar og Kínverjar sætu hjá við
afgreiðsluna. Margar þjóðir –
einkum arabaríkin – hafi nefnilega
gefið sterklega til kynna að þær
séu reiðubúnar til að styðja áform
Heimilar örygg-
isráðið aðgerð-
ir gegn Írak?
Reuters
Foringi einnar af sveitum breska flughersins við herþotu af gerðinni Tornado F3 í Skotlandi. Sveitin á að fara á
Persaflóasvæðið í dag, en tilkynnt var nýlega að 75 breskar herflugvélar yrðu sendar þangað á næstu dögum.
’ Ég held að það sé meiri stuðningur
við aðra ályktun
en menn telja. ‘
Grannt verður fylgst með Hans Blix er
hann gefur skýrslu í öryggisráði SÞ um
vopnaeftirlitið í Írak nk. föstudag. Í grein
Davíðs Loga Sigurðssonar kemur fram að
líklegt sé að þar ráðist hvort ráðið sam-
þykkir nýja ályktun er heimilar árás á Írak.
STJÓRNVÖLD í Þýskalandi leit-
uðust í gær við að gera lítið úr
nýjum ágreiningi sem upp er ris-
inn vegna síðustu ummæla Don-
alds Rumsfelds, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna. Haft var
eftir Rumsfeld á fimmtudag að af-
staða þýskra stjórnvalda í Íraks-
deilunni væri svipuð og ríkis-
stjórnar Kúbu og Líbýu en þessi
tvö ríki eru í hópi helstu andstæð-
inga Bandaríkjanna í pólitískum
efnum.
Þýsk stjórnvöld lýstu yfir því í
gær að ummæli Rumsfelds teld-
ust „pólitísk mistök“ en bættu við
að þau bæri ekki að taka alvar-
lega.
Samskipti Bandaríkjanna og
Þýskalands hafa sjaldan eða aldr-
ei verið jafnstirð og nú vegna
þeirrar yfirlýsingar þýskra
stjórnvalda að þau muni ekki und-
ir nokkrum kringumstæðum
styðja herferð gegn stjórn Sadd-
ams Husseins Íraksforseta.
Sjálfur sagði Rumsfeld í gær að
ætlun sín hefði ekki verið sú að
móðga Þjóðverja. Hann bætti því
hins vegar við að öllum mætti
ljóst vera að „geysilega langt
[væri] á milli sjónarmiða þessara
landa í málinu“. Joschka Fischer,
utanríkisráðherra Þýskalands,
kvaðst þeirrar hyggju að ummæli
Rumsfelds endurspegluðu ekki af-
stöðu bandarískra stjórnvalda.
Líkti afstöðu
Þjóðverja í
Íraksdeilunni við
stefnu stjórn-
valda á Kúbu
og í Líbýu
AP
Donald Rumsfeld, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, heilsar her-
mönnum í bandarískri herstöð á Ítalíu sem hann heimsótti í gær.
Berlín. AFP.
Enn valda ummæli
Rumsfelds titringi
BRESKA stjórnin viðurkenndi í gær
að henni hefðu orðið á þau mistök að
geta þess ekki í skýrslu um meint
gereyðingarvopn Íraka að stór hluti
hennar var tekinn nær orðréttur úr
ritgerð háskólanema sem hefur
rannsakað útbreiðslu slíkra vopna
við háskóla í Kaliforníu.
„Eftir á að hyggja hefðum við átt
að geta þess hvaða hlutar skýrslunn-
ar komu frá heimildum, sem hafa
verið birtar áður, og hvaða hlutar
komu frá öðrum heimildum,“ sagði
talsmaður Tonys Blairs, forsætis-
ráðherra Bretlands.
Breskir embættismenn tóku
skýrsluna saman fyrir stjórn Blairs
og hún var gefin út á mánudag til að
reyna að sannfæra almenning um að
Írakar hefðu falið gereyðingarvopn.
Tólf ára gamlar upplýsingar
Glen Rangwala, lektor í stjórn-
málafræði við Cambridge-háskóla,
skýrði frá því í bresku sjónvarps-
stöðinni Channel 4 í fyrrakvöld að
megnið af skýrslunni hefði verið tek-
ið úr ritgerð háskólanemans Ibrah-
ims al-Marashis, sem hefur rannsak-
að útbreiðslu gereyðingarvopna við
Monterrey-háskóla í Kaliforníu.
Rangwala sagði að megnið af ellefu
síðum skýrslunnar, sem var alls
nítján síður, hefði verið tekið nær
orðrétt úr ritgerð háskólanemans,
„jafnvel með málfræðivillum og
prentvillum“. Margar af upplýsing-
unum í ritgerðinni væru um það bil
tólf ára gamlar.
Breskir embættismenn höfðu sagt
að skýrslan væri ný, byggðist meðal
annars á „leyniþjónustugögnum“ og
veitti „nýjustu upplýsingar“ um ger-
eyðingarvopn Íraka. Colin Powell,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
fór lofsamlegum orðum um skýrsl-
una í ræðu sinni í öryggisráði Sam-
einuðu þjóðanna á miðvikudag, sagði
hana „afbragðsgott skjal“ sem lýsti
„í smáatriðum blekkingum Íraka“.
Ritgerðin var birt í tímaritinu
Middle East Review of International
Affairs og Marashi sagði að hún
byggðist einkum á gögnum sem upp-
reisnarmenn úr röðum Kúrda í
Norður-Írak komust yfir og skjölum
sem íraskar hersveitir skildu eftir í
Kúveit þegar þær hörfuðu þaðan í
Persaflóastríðinu 1991. „Til eru lög
um ritstuld og ætla mætti að stjórn
Bretlands virti þau,“ sagði Marashi.
Breskir andstæðingar hugsanlegs
stríðs í Írak sögðust vera furðu
lostnir yfir því að stjórnin skyldi hafa
notað ritgerð háskólanema til að
reyna að færa sönnur á að Írakar
hefðu brotið afvopnunarskilmála ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna.
„Þetta er enn eitt dæmið um
hvernig stjórnin reynir að villa um
fyrir þjóðinni og þinginu í deilunni
um hugsanlegt stríð við Írak,“ sagði
Glenda Jackson, þingkona Verka-
mannaflokksins.
Íraks-skýrslan
byggðist á ritgerð
háskólanema
London. AFP, AP.