Morgunblaðið - 08.02.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ HöskuldurBjarnason fædd-
ist á Klúku í Bjarn-
arfirði á Ströndum
11. maí 1911. Hann
andaðist á Hrafnistu
í Reykjavík 1. febr-
úar síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Bjarni Guðmunds-
son, bóndi, f. 29.
september 1857, d.
29. janúar 1920, og
Jóhanna Guðmunds-
dóttir, húsfreyja, f.
23. ágúst 1868, d. 21.
maí 1951. Systkini
Höskuldar voru sex og eru öll látin.
Þau voru Elísabet Ragnhildur,
húsmóðir á Akureyri; Helga Soffía,
húsmóðir á Drangsnesi; Elías, sjó-
maður á Mýrum á Drangsnesi;
Zóphanías, sjómaður í Reykjavík;
Skúli, sjómaður og refaskytta á
Drangsnesi, og Sigurður, smiður á
Drangsnesi, síðar á Hvammstanga.
Hinn 25. október 1942 kvæntist
Höskuldur Önnu Guðrúnu Hall-
dórsdóttur, f. 11. október 1922, frá
Bæ á Selströnd. Foreldrar hennar
voru Halldór Guðmundsson, bóndi
í Bæ, f. 1. október 1897, d. 13. febr-
úar 1975, og Guðrún Petrína Árna-
dóttir, húsfreyja, f. 27. janúar
1976, faðir hans er Hjörtur Aðal-
steinsson, f. 6. maí 1953. 6) Auður,
f. 14. september 1952, maki Jón
Anton Magnússon, f. 19. maí 1939.
Börn þeirra eru: Anna Heiða, f. 25.
júní 1972, Höskuldur Búi, f. 29.
september 1973, Elísabet Snædís,
f. 3. janúar 1979, og Unnur Sædís,
f. 30. ágúst 1982. 7) Halldór, f. 30.
október 1958, maki Sunna Jakob-
ína Einarsdóttir, f. 2. mars 1962.
Börn þeirra eru: Jón Eðvald, f. 4.
júní 1980, og Anna Guðrún, f. 5.
júní 1986. Langafabörnin eru níu.
Höskuldur starfaði við sjávarút-
veg allt frá 18 ára aldri til 78 ára.
Hann stundaði einnig ýmsa tilfall-
andi vinnu í styttri tíma, svo sem
vega- og byggingarvinnu. Hösk-
uldur beitti sér fyrir fjölmörgum
framfaramálum í heimabyggð
sinni Drangsnesi í Kaldrananes-
hreppi. Hann var einn af stofnend-
um Verkalýðsfélags Kaldrananes-
hrepps og var gjaldkeri þess um
langt árabil. Hann starfaði einnig
fyrir Ungmennafélagið Neista og
Lestrarfélagið sem átti mjög gott
safn prentaðra og handskrifaðra
bóka. Höskuldur og Anna hófu bú-
skap sinn árið 1941 á Drangsnesi.
Fyrst bjuggu þau í húsinu Litla-
Burstafelli. Síðar byggðu þau hús-
ið Burstafell og þar bjuggu þau
þangað til þau fluttu á Dvalarheim-
ilið Hrafnistu í Reykjavík árið
1994.
Útför Höskuldar fer fram frá
Drangsneskapellu í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
1894, d. 29. júní 1974.
Börn Höskuldar og
Önnu Guðrúnar eru:
1) Gunnhildur, f. 24.
júní 1942, maki Erling
Birkir Ottósson, f. 16.
mars 1946. Synir
þeirra eru Höskuldur,
f. 16. júlí 1965, og
Ottó, f. 31. mars 1970.
2) Jóhanna Björk, f.
21. febrúar 1943, maki
Hans John Larsen, f.
30. september 1943.
Börn þeirra eru: Laila
Björk, f. 2. janúar
1970, og Martin Hall-
dór, f. 6. júlí 1973. 3) Bjarnveig, f.
5. ágúst 1946, maki Ragnar Sig-
björnsson, f. 7. maí 1944. Dætur
þeirra eru: Anna Birna, f. 21. febr-
úar 1966, Sólveig, f. 28. október
1977, og Bryndís, f. 3. júlí 1979. 4)
Friðgeir, f. 31. júlí 1947, maki Sig-
urbjörg Halldóra Halldórsdóttir, f.
9. desember 1947. Börn þeirra eru:
Svava Halldóra, f. 27. nóvember
1972, og Halldór Logi, f. 4. maí
1975. 5) Anna Guðrún, f. 4. október
1949, maki Guðmundur Ingvars-
son, f. 24. febrúar 1951. Sonur
þeirra er Víðir Freyr, f. 24. desem-
ber 1980. Fyrir átti Anna Guðrún
soninn Hlyn Geir, f. 31. október
Í dag er til moldar borinn tengda-
faðir minn, Höskuldur Bjarnason frá
Drangsnesi, að lokinni langri og far-
sælli ævi. Ég varð þeirrar gæfu að-
njótandi að kynnast þessum hægláta
öðlingsmanni um miðjan sjöunda
áratug síðustu aldar og tókst þá strax
með okkur góð vinátta sem aldrei bar
skugga á í þau hartnær fjörutíu ár
sem leiðir okkar lágu saman.
Ég minnist með gleði allra þeirra
fjölmörgu ánægjustunda sem við höf-
um átt saman, fyrst á heimili hans og
síðar á heimili mínu, og rætt um
byggðasögu, þjóðfélagsmál, tækni, í
stuttu máli um heima og geima. Á
þessum samverustundum kynntist
ég ekki bara manninum, Höskuldi
Bjarnasyni, heldur einnig því um-
hverfi þar sem hann var runninn upp
og þeim þjóðfélagsaðstæðum sem
höfðu mótað hann og lífssýn hans.
Honum var það raunar nokkurt
áhugaefni að auka skilning minn á
þeim lífsskilyrðum sem alþýða bjó við
á fyrri hluta síðustu aldar, erfiðri lífs-
baráttu, kröppum kjörum, og síðast
en ekki síst þeirri þrautseigju og
þeim dugnaði sem að lokum færði
okkur þá velmegun sem við búum við
í hinu tæknivædda samfélagi nú-
tímans.
Höskuldur var áhugasamur um
hvers konar framfarir sem tengdust
tækni og hagnýtingu hennar. Í því
sambandi má einkum nefna hinar
stórstígu framfarir í sjávarútvegi, en
einnig bættar samgöngur og nýtingu
heits vatns á svonefndum köldum
svæðum. Skólamál voru honum einn-
ig hugleikin og í því sambandi ekki
laust við að hann tregaði hversu lítil
sú skólaganga var sem honum hafði
auðnast. Þrátt fyrir litla skólagöngu
var Höskuldur Bjarnason vel mennt-
aður, með ótrúlega góða yfirsýn og
skarpan skilning, jákvætt hugarfar
og lagði jafnan gott til flestra mála.
Það eru forréttindi að kynnast slíkum
manni og ómetanlegt að njóta sam-
vista hans og leiðsagnar.
og þegar duftið fellur hægt að faðmi
þíns frjálsa lands með nafn þitt greypt í
stein
og þröstur syngur eins og enginn hafi
hér áður sungið kveðjuljóð við grein
þá hvíslar jörðin hljótt við lyng og rætur
og heimtir aftur vor sem liðið er
og minning þín er íslenzkt ævintýri
og eilíft vitni þess sem fylgdi þér
(Matthías Johannessen.)
Ragnar Sigbjörnsson.
Mig langar í fáum orðum að minn-
ast tengdaföður míns, Höskuldar á
Burstafelli, sem lést 1. febr sl.
Ég kynntist Höska fyrst þegar ég
flutti á Drangsnes fyrir rúmum tutt-
ugu árum. Það var viss upplifun hjá
mér ungri stúlkunni, alinni upp af
foreldrum af allt annarri kynslóð, að
kynnast hans hugsunarhætti. Eitt af
því fyrsta sem ég tók eftir var hvað
hann var stundvís, mættur í vinnuna
ekki seinna en korteri fyrr en vinnan
hófst. Enda lærðist mér fljótt ef hann
bað mig að keyra sig eitthvað, og tal-
aði um svona um eittleytið, þá meinti
hann rétt fyrir eitt en ekki rétt eftir
eitt.
Hann hafði gaman af því að segja
frá hvernig lífið var þegar hann var
ungur drengur á Klúku. Til dæmis
þegar hann sat hjá frammi í Halladal
og mamma hans breiddi hvítt lak á
þekjuna þegar hann átti að koma
heim. Það voru margar svona sögur
sem hann sagði, sem mér fannst al-
veg ótrúlegar, en svona var lífið þeg-
ar hann var ungur.
Annað sem ég tók líka fljótt eftir
var hvað hann var vel liðinn af öllum,
jafnt börnum sem fullorðnum, enda
kölluðu miklu fleiri börn hann afa en
hans barnabörn. Hann hafði gaman
af því að hafa barnabörnin með þegar
hann var að gera eitthvað. Hann
hringdi kannski og spurði hvort þau
gætu hjálpað sér svolitla stund eftir
hádegi. Svo fóru þau og settu niður
nokkrar kartöflur eða reyttu arfa,
hann þakkaði fyrir hjálpina og bauð
þeim inn til ömmu þeirra og þar
fengu þau pönnukökur eða eitthvað
annað gott. Öll voru þau alsæl því þau
höfðu verið að hjálpa honum afa. (Oft
skildi ég þetta ekki, krakkarnir
kannski fimm til sjö ára, og gerðu
ósköp lítið gagn.) Þegar ég lít til baka
sé ég hvað þau höfðu gott af þessu, og
aldrei datt þeim í hug að segja nei ef
hann bað þau að hjálpa sér, þau báru
það mikla virðingu fyrir honum.
Það var erfitt fyrir okkur, sérstak-
lega börnin okkar, þegar þau Anna
fluttu suður veturinn 1995. En það
var ekkert annað að gera þá, heilsan
farin að bila, og engar þjónustuíbúðir
eða elliheimili hérna á Ströndum. Það
voru mikil viðbrigði fyrir krakkana
að geta ekki farið til afa og ömmu
þegar þau langaði að spjalla eða bara
fá smá athygli og hlýju, það var alltaf
til nóg af henni hjá þeim. Þau fluttu
fljótlega á Hrafnistu og þar leið þeim
vel, þótt hugurinn væri alltaf hérna
fyrir norðan. Þegar við töluðumst við
í síma eða komum í heimsókn heilsaði
hann og svo byrjaði hann að spyrja:
Hvað eru þeir að fiska? Hvernig
gengur fiskvinnslan? Á ekki að fara
að laga veginn eða byggja sundlaug?
Er búið að ráða kennara? Svona
spurði hann, því hann vildi fylgjast
með öllu. Það verður skrýtið hjá
strákunum hans núna þegar hann
hringir ekki lengur til þeirra á sjóinn
til að athuga með fiskirí.
Hann vildi sinni heimabyggð allt
það besta. Gott dæmi er þegar hann
hélt upp á níræðisafmælið sitt í maí
2001. Hann vildi engar gjafir, en þeir
sem það vildu áttu að leggja pening í
sjóð til styrktar sundlaugarbyggingu
á Drangsnesi.
Það var alltaf svo gaman að heim-
sækja þau Önnu, alltaf tekið á móti
manni með svo mikilli hlýju og gleði.
Eitt sem einkenndi þau hjónin var
hvað þau sýndu hvort öðru alltaf
mikla væntumþykju og virðingu.
Elsku Höski, ég kveð þig með
söknuð í hjarta og bið góðan guð að
vaka yfir henni Önnu þinni og allri
fjölskyldunni.
Þín tengdadóttir
Sunna.
Ég minnist orðanna sem móðir
mín sagði eftir andlát Höskuldar afa.
Hún sagði að ef það væri eitthvað
sem við gætum verið viss um í lífinu
þá væri það að við myndum öll deyja
einhvern tímann. Það er bara svo erf-
itt að hugsa til þess að manneskja,
sem er búin að vera hornsteinn í lífi
svo margra, skuli ekki lengur vera á
meðal okkar lifenda. Manneskja sem
alltaf var svo örlát og blíð að annað
eins þekkist varla.
Það var alltaf opið hús hjá afa og
ömmu á Burstafelli, en það hét húsið
þeirra á Drangsnesi. Allir voru vel-
komnir til þeirra og alltaf var heitt á
könnunni, enda fannst afa kaffisop-
inn góður. Þá var búrið ávallt fullt af
nýbökuðum kökum eða einhverju
öðru góðgæti. Þær eru notalegar og
hlýlegar minningarnar sem ég á um
hann afa minn enda eyddi ég mörg-
um sumrunum hjá þeim í æsku. Ófá-
ar ferðirnar fórum við afi til að vitja
um silunganetin, sem við lögðum út
frá fjörunni utan við Burstafell, eða
gönguferðir til að athuga hvort ein-
hverjum rekaviðardrumbinum hefði
skolað á land.
Ég heimsótti afa oft þegar hann
var við vinnu sína í frystihúsinu á
Drangsnesi. Ég gat staðið tímunum
saman og horft á hann þegar hann
var að handleika fiskinn. Ég leit mik-
ið upp til þessa manns sem hafði unn-
ið hörðum höndum alla sína ævi,
hvort sem var við fiskverkun, fisk-
veiðar, hákarlaveiðar eða við að
höggva niður rekavið í staura. Ég
held samt að það skemmtilegasta
sem við gerðum saman hafi verið að
standa úti á tröppunum á Burstafelli
og fylgjast með því sem straumurinn
bar inn fjörðinn. Þar horfðum við
hugfangnir á hvali, báta eða bara fal-
legar öldurnar. Stundum kepptumst
við um að geta hvaða bát bæri fyrir í
kíkinum þegar við vorum að skanna
HÖSKULDUR
BJARNASON
S
ú stund virðist nú óð-
fluga nálgast að Norð-
menn sæki um aðild að
Evrópusambandinu
enn á ný. Skoð-
anakannanir í Noregi gefa til
kynna að stuðningur við aðild fari
hratt vaxandi og hefur fylgi við að-
ild Noregs að ESB stöðugt mælst
yfir 50% undanfaið. Þróunin á Ís-
landi virðist í öfuga átt einhverra
furðulegra hluta vegna. Meirihluti
Íslendinga virðist vilja að Ísland
verði áfram eyland í öllum skiln-
ingi.
Norðmenn hafa snúist í afstöðu
sinni vegna þess að þeir hafa
áhyggjur af áhrifaleysi Noregs í
Evrópu og
telja að efna-
hagslífinu sé
betur borgið
sé ríkið hluti
af ESB. Hinn
almenni
neytandi
væri líka betur settur þar sem
verðlag gæti hugsanlega lækkað
og orðið á við það sem gerist í
grannríkinu Svíþjóð, en þangað
fara Norðmenn nú í stríðum
straumum í sérstakar versl-
unarferðir. Verðlag á matvöru
gæti lækkað um þriðjung og fjög-
urra manna fjölskylda myndi
spara kvartmilljón á ári ef Nor-
egur yrði aðili.
Langflest mælir því með aðild-
arumsókn Norðmanna. Og það
sama á við um Ísland. Afleiðingar
þess að Íslendingar sæki ekki um
aðild samhliða Norðmönnum geta
orðið alvarlegar. Líkur á ein-
angrun Íslands aukast, EES-
samningurinn yrði svipur hjá sjón
og EFTA-stoð hans yrði boginn
tannstöngull og er ekki beysin fyr-
ir. Samflot Íslands og Noregs við
aðildarumsókn væri besta leiðin.
EFTA yrði afar lítils virði að
Norðmönnum gengnum.
Tvær skýrslur hafa verið unnar
um kostnað sem Ísland mun bera
af aðild að Evrópusambandinu.
Niðurstöðurnar eru mismunandi
en enginn hefur almennilega
reiknað ábatann af aðild og tekið
allt með í reikninginn; sparnað í
fjármagnskerfinu, lækkun mat-
vöruverðs, ávinning fyrir mennta-
kerfið o.s.frv. Þær tölur sem skipta
miklu máli eru tölurnar sem snúa
að neytendum og hafa týnst í allri
umræðunni um fjögurra eða tíu
milljarða kostnað.
Mikið hefur verið rætt um hátt
matvöruverð á Íslandi og ástæður
þess. Fákeppni, lítill markaður og
flutningskostnaður hefur verið
nefnt sem ástæður en þetta skýrir
bara hluta af háu matvöruverði hér
á landi. Hvernig væri að líta til
tollakerfisins og stöðu Íslands utan
ESB sem ástæðna? Við aðild að
ESB myndu tollar á landbún-
aðarvörum falla niður og mat-
vöruverð því lækka. Fólk í öllum
flokkum er sammála um að ís-
lenska landbúnaðarkerfið er dýrt
og fáir hagnast á því. Með Evrópu-
sambandsaðild væri hægt að koma
skikk á kerfið til hagsbóta fyrir
fleiri.
Það er nokkuð ljóst að í samn-
ingaviðræðunum um uppfærslu
EES-samningsins mætast stálin
stinn. Íslendingar álitu alltaf að
viðræðurnar ættu að snúast um
bætur til EFTA-landanna vegna
stækkunar ESB en nú er útgangs-
punkturinn orðinn hvað Ísland og
Noregur þurfa að greiða fyrir
EES-samninginn, aðgang að sam-
eiginlegum markaði evrópska
efnahagssvæðisins. Íslendingar og
Norðmenn eru sammála um að
kröfur ESB séu of miklar, hvor-
ugur gefur eftir og ESB ákveður
að fresta fundi sl. fimmtudag. Það
þarf ekki að koma á óvart. Er
þetta ekki eðlileg tækni í samn-
ingum? Íslendingar og Norðmenn
standa a.m.k. saman og myndu
ábyggilega gera það innan ESB
líka.
Hvernig væri að við færum að
ráðum fyrrverandi ráðherra Dan-
merkur og Svíþjóðar sem skrifuðu
grein í helstu dagblöð á Norð-
urlöndunum um síðustu helgi og
hvöttu til samstarfs Norður-
landanna, m.a. á vettvangi Evr-
ópusambandsins? Þeir Carl Bildt
og Uffe Ellemann-Jensen settu
fram þá von að Norðurlöndin legðu
ekki stein í eigin götu með því að
vera sundruð í hinni nýju Evrópu.
„Þess vegna vonum við, að þetta
verði inntakið í umræðunni í öllum
löndunum: Öll norrænu ríkin verða
að sigrast á þeim sögulegu höml-
um, sem standa í vegi fyrir nýrri
samvinnu innan hins evrópska og
vestræna ramma. Við lítum á það
sem eðlilegan hlut, að öll Norð-
urlöndin fimm taki fullan þátt í
hinu evrópska samstarfi. Við von-
um, að hin sameiginlega, evrópska
mynt verði tekin upp í löndunum
öllum og þar með það efnahags-
lega hagræði, sem henni fylgir.“
Og síðar: „Um evruna er það að
segja, að það er hagur okkar allra,
að hún verði norrænn gjaldmiðill
sem allra fyrst og einnig í þeim
ríkjum, sem taka þátt í Eystra-
saltssamstarfinu.“
Það er vonandi að í heimalönd-
um Bildts og Ellemann-Jensens
verði evran samþykkt sem fyrst og
þar með stigin fleiri skref í átt að
framtíðarsýn þeirra félaga.
Ennfremur hvetja þeir til nýrr-
ar norrænnar samvinnu og þess að
þegar Norðurlöndin eru orðin
ESB-ríki sýni fulltrúar þeirra
samstöðu. „Enginn skyldi vanmeta
þann styrk, sem felst í norrænni
samstöðu. Auðvelt er að sjá, að fái
öll norrænu ríkin fimm fulltrúa í
ráðherraráðinu muni þau hafa
fleiri atkvæði þar en stóru ríkin
eins og Þýskaland, Frakkland og
Bretland. Nýjar reglur um meiri-
hlutaákvarðanir munu einnig gefa
norrænu ríkjunum mikið vægi
saman. Það er kominn tími til að
færa út sjóndeildarhringinn í um-
ræðunni á Norðurlöndum um sam-
starfið í framtíðinni.“ Og lokaorð
þeirra félaga er vonandi að ráða-
menn á Norðurlöndunum taki und-
ir: „Nú skulum við setjast á rök-
stóla og ræða um það hvernig við
getum látið hina norrænu rödd og
hina nýju, norrænu samvinnu sem
best til sín taka innan marka hins
evrópska og vestræna samstarfs.“
ESB og
Norðurlönd
„Við lítum á það sem eðlilegan hlut,
að öll Norðurlöndin fimm taki fullan
þátt í hinu evrópska samstarfi. Við
vonum, að hin sameiginlega, evrópska
mynt verði tekin upp í löndunum
öllum og þar með það efnahagslega
hagræði, sem henni fylgir.“
VIÐHORF
Eftir Steingerði
Ólafsdóttur
steingerdur-
@mbl.is