Morgunblaðið - 09.02.2003, Blaðsíða 58

58 SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
GRÚPPÍURNAR
Sýnd kl. 8.
Frábær ævintýra og
spennumynd
fyrir alla fjölskylduna.
Sýnd kl. 6, 8 og 10.
Sýnd kl. 2.45.
Sýnd kl. 2, 4 og 6.



Kvikmyndir.com



HJ. MBL



Radio X
Sýnd kl. 10.
Njósnarinn Alex Scott
er að fara í sitt hættulegasta
verkefni til þessa...með ennþá
hættulegri félaga!
Geggjuð gamanmynd
með
léttgeggjuðum félögum!
Frumsýning



Kvikmyndir.is
YFIR 87.000 GESTIR
Búðu þig undir D-daginn 28. febrúar
Miðasala opnar kl. 13.30 HUGSAÐU STÓRT
kl. 2, 5.30 og 9.
Sýnd kl. 13.40, 3,45, 5.50, 8 og 10.10. B.i. 12 ára.
Hrikalega flottur
spennutryllir með
rapparanum
Ja Rule og
Steven Seagal
Frábær ævintýra og spennumynd
fyrir alla fjölskylduna
Sýnd kl. 13.40, 3.45, 5.50 og 8.
YFIR 87.000 GESTIR
Sýnd kl. 2, 4 og 8. Bi. 12.
Njósnarinn Alex Scott er að fara í sitt
hættulegasta verkefni til þessa...með ennþá
hættulegri félaga!
Geggjuð gamanmynd með
léttgeggjuðum félögum!
j i l í i
l i il ...
l i l
j
Frumsýning
Búðu þig undir D-daginn 28. febrúar
Sýnd kl. 8 og 10.15. B.i.16 ára Sýnd kl. 10.10. B.i.12.
ÞRÓUNIN í raftónlistinni hef-ur verið ör á síðustu mán-uðum og árum, menn hafahver eftir annan nýtt
óhljóðalistina til að skapa eitthvað
nýtt, hætt að eltast við óhljóðin ein
heldur tekið að nota þau eins og
hvert annað verkfæri. Brautryðj-
endur á þessu sviði eru bæði vestan
hafs og austan, og einnig reyndar
hér á landi, eða í það minnsta hér-
lendir (Stilluppsteypa, Auxpan), en
einna best er kynnt hér á landi
„þýska (sínus)bylgjan“, verk þýskra
tónlistarmanna sem glímt hafa við
óhljóðin og beitt frumlegum fang-
brögðum, þótt vitanlega séu menn að
gera góða hluti víðar, til að mynda
vestan hafs (Keith Fullerton Whit-
man, Tim Hecker / Jetone).
Austurríski tónlistarmaðurinn
Christian Fennesz er með merkustu
tónlistarmönnum á þessu sviði og
reyndar með frumlegustu tónlist-
armönnum Evrópu nú um stundir,
afkastamikill og hugmyndaríkur.
Hann var snemma gefinn fyrir tón-
list og gekk í menntaskóla þar sem
tónmennt var í hávegum. Hann lærði
síðan þjóðlega tónlist í háskóla í Vín-
arborg en lauk ekki námi, því hann
vildi frekar skapa eigin tónlist en
fræðast um það sem sem aðrir voru
að gera. Undir lok áttunda áratug-
arins lék hann í framúrstefnurokk-
sveit sem kallaðist Maische, en vill
víst lítið tala um þá sveit í dag. Í byrj-
un tíunda áratugarins leystist sveitin
upp og Fennesz tók til við að búa til
eigin tónlist í tölvu.
Fyrsta sólóskífan
Fyrsta eiginlega sólóskífan sem
Fennesz sendi frá sér var Hotel
Paral.lel sem kom út 1997, en tveim-
ur árum áður hafði komið út stutt-
skífan Instrument, eða hljóðfæri, en
skífan dregur einmitt nafn sitt af því
að öll hljóð á henni eru búin til með
einu hljóðfæri, gítar. Hann heldur
sig og yfirleitt við gítar þegar hann
er að sanka að sér hljóðum í tón-
smíðar, tekur gítarinn beint upp á
harðan disk tölvunnar og vinnur úr
hljómum / hljóðum á henni. Í seinni
tíð segist hann einnig vera farinn að
nota hljóðgervla og -smala, en einnig
segist hann vel kunna að meta trufl-
anir og bjögun sem tækin leggi hon-
um til öðru hvoru.
Instrument er erfið áheyrnar en
erfiðisins virði því inn á milli braks
og bresta má heyra hve Fennesz er
laginn við að setja saman laglínur.
Hotel Paral.lel er öllu aðgengilegri
og meðal annars merkileg fyrir það
hve Fennesz veður úr einu í annað;
platan hljómar eins og eins konar
uppgjör við alla þá strauma sem
hann hafði greinilega kannað og til-
einkað sér áður en hann tók til við að
ryðja nýjar brautir.
1998 sendi Fennesz frá sér sér-
kennilega smáskífu, Plays, þar sem
hann fer frjálslega með Rolling
Stones-lagið Paint It Black á a-hlið-
inni og Beach Boys-lagið Don’t Talk
(Put Your Head On My Shoulder) á
b-hliðinni, en dálæti hans á Beach
Boys átti síðar eftir að koma betur í
ljós. Fennesz sagði einmitt í viðtali
þegar Plays kom út að hann kynni
lítt að meta Stones, hann hefði bara
unnið lagið að ósk þeirra sem hugð-
ust gefa safnplötuna út. Þegar ekk-
ert varð af útgáfu á þeim tíma ákvað
hann aftur á móti að taka uppáhalds-
lag með Beach Boys og ná þannig að
koma saman sjötommu.
Lýsing hans á því hvernig hann
vann lögin gefur reyndar skemmti-
lega mynd af því hvernig
hann vinnur yfirleitt: „Paint
it Black er óhlutbundin túlk-
un á laginu, hlutar úr næl-
onstrengjagítarslætti sem
unnir eru í upphafi lagsins og
viðlagið í lokin leikið á Moog-
hljóðgervil í gegnum nokkra
skælifetla. Það var aftur á
móti mjög erfitt að vinna
Don’t Talk. Ég greindi lagið
og skrifaði út alla hluta þess,
raddir, bassa og strengi. Síð-
an reyndi ég að spila það með
stafrænum hljóðum í hljóð-
smala og spilaði síðan kassa-
gítar yfir það. Síðan vann ég
lagið mjög mikið í tölvu. Það
er miklu nær upprunanum en
Paint it Black, en ég notaði
engin hljóð úr upprunalegu
lagi.“
Samkrull við Jim O’Rourke
Þess má geta að platan var endur-
útgefin snemma árs 1999 á vegum
Jims O’Rourkes, liðsmanns Sonic
Youth, sem flestir kannast vænt-
anlega við fyrir framlag hans til af-
bragðsskífu Wilco frá síðasta ári.
Þeir Fennesz, O’Rourke og Peter
Rehberg gerðu og plötu saman þetta
ár, The Magic Sound of FennO’Berg,
og aðra, The Return of FennO’Berg,
á síðasta ári
A-hliðarlagið á Plays var ætlað
fyrir safnplötuna Painted Black, en
til stóð að gefa út skífu þar sem fram-
sæknir raftónlistarmenn og -hljóm-
sveitir gerðu hver sína útgáfu af
paint it Black en fyrir ýmsar sakir
var því frestað aftur og aftur þar til
platan kom loks út fyrir nokkrum
dögum, en á þeirri plötu koma við
sögu Acid Mothers Temple, Circle,
Hrvatski, James Plotkin, Kit
Clayton, Loren Chasse, Troum, the
Tape-beatles, Mieskuoro Huutajaat,
Fennesz og Stilluppsteypa.
plus forty seven degrees 56’ 37".
Önnur sólóskífan, minus sixteen de-
grees 51’ 08", kom út fyrir tveimur
árum, en hún var hljóðrituð úti í
garði á heimili Fennesz en heitið vís-
ar til staðsetningar í Austurríki.
Platan er gríðarlega skemmtileg og
mjög merkilegt innlegg í þróun til-
raunakenndrar raftónlistar en
hljóðaheimurinn, eða réttara sagt
óhljóðaheimurinn, ekki beinlínis að-
laðandi.
Vendipunktur
Fennesz sendi frá sér tónleika-
skífu árið 2000, Live In Melbourne,
en Endless Summer kom svo út 2001
og var ákveðinn vendipunktur í út-
gáfusögu Fennesz, fékk hvarvetna
fína dóma og seldist bráðvel, í það
minnsta sé miðað við tónlist þeirrar
gerðar sem Fennesz hefur fengist
við. Platan var og áferðarmýkri en
plus forty seven degrees 56’ 37" og
minus sixteen degrees 51’ 08". Nafn
disksins vísar í Beach Boys og brim-
brettagleði, enda hét fræg tvöföld
safnskífa þeirrar ágætu hljómsveitar
einmitt Endless Summer, mest selda
plata Beach Boys.
Ekki má skilja það sem svo að
Fennesz sé að sækja sér hljóð til að
vinna með í Beach Boys, þótt hér og
þar bregði fyrir hljómum og hljóðum
sem eins gætu verið úr smiðju
Brians Wilsons, heldur er það blær-
inn yfir plötunni, sólarbreyskja og
gleði, en ekki græskulaus gleði sjö-
unda áratugarins, sumur ástarinnar
eru öll liðin og nú er haust stáls og
glers. Snilldarplata.
Samansafn af óútgefinni
tónlist og sjaldgæfri
Á síðasta ári komu svo út tvær
plötur með Fennesz, áð-
urnefnd samstarfsskífa hans,
Jims O’Rourkes og Peters
Rehbergs, og merkileg safn-
skífa, Field Recordings 1995–
2002. Á Field Recordings er
samansafn af óútgefinni tónlist
og tónlist sem erfitt er að kom-
ast yfir, meðal annaras er þar
öll stuttskífan Instrument sem
kom út á 12" á sínum tíma og
hefur verið ófáanleg árum sam-
an. Einnig eru óútgefin lög, þar
á meðal tvö lög sem Ekkehard
Ehlers hefur vélað um af sinni
alkunnu snilld, eitt lag þar sem
Fennesz launar Ehlers greið-
ann, og lög af safnskífum, með-
al annars lög sem hann hefur
átt á plötum frá Reckankreuz-
ungsklankewerkzeuge, útgáfu
Keiths Fullertons Whitmans,
og lag sem hann átti á Clicks&Cuts 2
sem Mille Plateaux sendi frá sér á
síðasta ári; frábært lag.
Það er fróðlegt að heyra hvernig
tónlist Fennesz hefur þróast í gegn-
um árin; ekki síst er forvitnilegt að
heyra hve hann hefur sterk höfund-
areinkenni og hve hann hefur haldið
sínu striki, þróað tónmálið markvisst
og rökrétt, brætt saman óhljóð og
hljóma svo úr verður næstum tónlist.
Frekari upplýsingar og tóndæmi á
www.mego.at/fennesz.htm. Þess má
geta að Fennesz hefur komið við
sögu á fleiri plötum er gerlegt er að
rekja hér. Sjá: www.sra.at/
persons/237/4333.htm. Plötur
Fennesz er helst að fá í 12 tónum á
Skólavörðustíg.
Tónlist á sunnudegi
Árni Matthíasson
Næstum tónlist
Þróunin er ör í raftónlistinni nú um stundir. Aust-
urríski tónlistarmaðurinn Christian Fennesz er í
fremstu röð þeirra sem eru að steypa saman
óhljóðum og hljómum.