Morgunblaðið - 10.02.2003, Blaðsíða 14

LISTIR
14 MÁNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
MoMA QNS, eins og nútímalista-
safnið í New York kallast nú, er
þriðjungur af stærð safnbyggingar-
innar gömlu á Manhattan. Eins og
gefur að skilja hefur þessi rýrnun á
sýningaraðstöðu auk flutninganna
sjálfra haft mikil áhrif á starfsemi
og ímynd safnsins. Í auglýsingum
eru borgarbúar jafnt sem ferða-
menn nú hvattir til að sýna djörf-
ung, fara yfir austurána og heim-
sækja nýjasta menningarkjarna
borgarinnar en í næsta nágrenni við
nýju heimkynnin er m.a. að finna
samtímalistasafnið P.S. 1, sem rekið
er í samstarfi við MoMA, Skúlptúr-
listamiðstöðin og Bandaríska kvik-
myndasafnið. Áætlað er að fram-
kvæmdum við safnið á Manhattan
ljúki árið 2005 og hver veit nema þá
hafi tekist að blása listalífi í þetta
hverfi fólks frá Púertó Ríkó, Íra og
Indverja í Queens.
Safnaeign í nýju ljósi
Besti eiginleiki byggingarinnar,
sem áður var vöruskemma, er
hversu hrátt rýmið er en stór geim-
ur með færanlegum milliveggjum
býður augljóslega upp á mun meiri
sveigjanleika við uppsetningu sýn-
inga. Starfsemin hefur þó farið
hægt af stað og heldur hafa þær
verið kraftlausar sýningar MoMA
QNS framan af vetri. Yfirsýning-
arstjóri safnsins, Robert Storr,
hvarf til annarra starfa eftir vel
heppnaða lokasýningu sína á verk-
um Gerhards Richters sl. vor og það
er eins og núverandi stjórnendum
hafi ekki tekist að finna rétta tóninn
á nýjum stað.
Vígslusýningin bar yfirskriftina
Tempo og þar var gerð heldur
barnaleg tilraun til að raða niður í
misskýra flokka verkum ólíkra lista-
manna, er höfðu með tíma og takt að
gera. Oftast með þeim afleiðingum
að hugmyndaheimur einstakra lista-
manna varð ansi skældur og teygð-
ur. Sýningin „Teikningin í dag: Átta
tillögur“ var sama marki brennd,
þ.e. sýningarstjóra var svo mikið í
mun að sýna fram á ákveðnar til-
hneigingar í teikningum listamanna
í dag að verkin sjálf misstu marks.
Þótt ótrúlegt megi virðast þá hef-
ur best heppnaða sýningin fram til
þessa verið á módernískum meist-
araverkum í eigum safnsins. Það var
skemmtileg dirfska fólgin í því að
skella upp á veggi vöruskemmu í
Queens nokkrum af mætustu verk-
um listasögunnar. Verk eftir Céz-
anne,Van Gogh́s, Picasso, Gaugain,
Matisse, Mondrian og Duchamp o.fl.
nutu sín þarna í nýju ljósi.
Meðal fyrirhugaðra sýninga
MoMA má nefna sumarsýningu á
verkum expressjóníska málarans
Max Beckmann, sýningar í tilefni af
hundrað ára ártíðar bandaríska ljós-
myndarans Ansel Adams og yfirlits-
sýningar á verkum Dieter Roth sem
verður opnuð í mars á næsta ári.
Matisse, Picasso
og margmenni
Hvort safninu tekst að lokka til
sín sama áhorfendafjölda og á Man-
hattan ætti að koma í ljós innan
skamms, þegar fyrsta „stórsýn-
ingin“ verður opnuð í MoMA QNS.
Hér er á ferðinni sýningin Matisse
Picasso sem þegar hefur hlotið fá-
dæma aðsókn bæði í Tate-safninu í
Lundúnum og Pompidou-safninu í
París á síðasta ári. Hafin er forsala
á aðgöngumiðum, sem eru tæplega
helmingi dýrari en venjulegur að-
göngueyrir að safninu. Það verður
hins vegar vandasamt að hafa stjórn
á gestafjölda í ekki stærra húsnæði.
Búist er við allt að 4.000 sýning-
argestum á dag og erfitt að sjá í
hendi sér hvernig svo mikill fjöldi
fólks verður leiddur snurðulaust um
ekki stærra rými, hvernig t.d. 40
sæta kaffistofa á eftir að anna gest-
um sem áður gátu gengið að 450
sætum vísum.
MoMA flutt til Queens
Frá vel heppnaðri sýningu á verkum módernistanna úr eigu safnsins í bráðabirgðahúsnæðinu í Queens.
Tilkoma safnsins hefur gjörbreytt götumyndinni í fábreyttu umhverfi
Long Island City neðst í Queens.
Nútímalistasafnið í New
York, MoMA, hefur ver-
ið flutt í bráðabirgða-
húsnæði í Long Island
City í Queens en hafnar
eru miklar og kostn-
aðarsamar umbætur á
byggingu safnsins á
Manhattan. Hulda
Stefánsdóttir segir frá
þeim breytingum sem
þetta hefur haft í för
með sér fyrir eitt þekkt-
asta listasafn heims.
Nýtt bráðabirgðahúsnæði MoMA
sem áður hýsti vöruskemmur.
Út og heim nefn-
ist önnur ljóðabók
Björns Sig-
urbjörnssonar. Ár-
ið 2000 kom út
eftir hann bókin
Orð og mál.
Björn bjó í Dan-
mörku um langt
árabil og var þar
starfandi prestur auk þess að fást við
þýðingar og önnur ritstörf. Hann lést
nú í janúar sl.
Í kynningu segir m.a.: „Ljóð Björns
Sigurbjörnssonar eru látlaus en
áhrifarík. Þau einkennast af æðru-
leysi og á tíðum ljúfsárri kímni, þrátt
fyrir að vera þrungin erfiðri reynslu og
sársauka.“
Útgefandi er Vaka-Helgafell. Bókin
er 62 bls, prentuð í Prentsmiðjuni
Prismu. Benedikt Gunnarsson málaði
kápumynd en kápan er hönnuð á Aug-
lýsingastofunni Skaparanum. Verð:
1.990 kr.
Ljóð
Listaháskóli Íslands, Laugarnesi
Páll Thayer myndlistarmaður fjallar
um efnivið Netsins sem listræns mið-
ils kl.12.30. Páll bjó í Minneapolis í
Bandaríkjunum í nokkur ár og sótti
tíma í myndlist og heimspeki við Uni-
versity of Minnesota en vann jafn-
framt við prentun og tölvuumbrot.
Árið 1999 útskrifaðist hann frá fjöl-
tæknideild MHÍ og hafði þá einnig
stundað nám sem gestanemandi við
Listaakademíuna í Helsinki. Jafn-
framt myndlistinni hefur Páll starfað
í ýmsum hljómsveitum og eru hljóð
og tónlist stór þáttur í verkum hans.
Hann hefur tekið þátt í sýningum
bæði í Evrópu og Norður-Ameríku.
Í fyrirlestrinum fjallar Páll um til-
raunir sínar og hugmyndir varðandi
efnivið á Netinu sem nota má til list-
rænnar sköpunar.
Nýlistasafnið Þýska skáldið og tón-
listarmaðurinn Michael Lentz les úr
verkum sýnum og flytur hljómorð kl.
20. Dagskráin er á vegum Goethe
Zentrum.
Bíósalur MÍR, Vatnsstíg 10 Vin-
áttufélag Íslands og Kúbu sýnir
kvikmyndina Hello Hemingway kl.
20. Myndin er gerð af leikstjóranum
Fernando Pérez árið 1999 og fjallar
um upplifun ungmenna í Havana af
fyrrum búsetu bandaríska rithöfund-
arins Ernest Hemingway og líf
Lauritu frænku fiskimannsins
Santiago sem sagan Gamli maðurinn
og hafið fjallar um.
Kvikmyndin er á spænsku.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
RÉTT um sex ár voru liðin frá því
er undirritaður heyrði síðast spuna-
tríó Sybilar Urbancic, Voces spont-
anae, á kirkjutónlistarhátíð í Hall-
grímskirkju 6.2. 1997 – og aðeins
einn upphaflegur meðlimur eftir,
Karin Schneider-Riessner. Tvennt
breytti mestu frá fyrra sinni – þerri-
blaðsþurr akústík Nýja sviðs Borg-
arleikhússins (sem bauð aftur á móti
upp á hnitmiðaða leikhúslýsingu) og
mun sjónrænni útlistun. Raunar
mætti frekar kalla uppákomuna sl.
sunnudag á vegum Myrkra músík-
daga „músíkleikhús“ en „konsert“,
þ.e.a.s. úr ballett, dansskúlptúr og
látbragðsleik með staðgerðum hljóð-
um.
Ef marka mátti tónleikaskrá var
sú umbreyting mest karlmeðlimi
hópsins að þakka er kennir öndun og
líkamsbeitingu við Tónlistarháskól-
ann í Vín. En óneitanlega læddist
líka sú hugsun að manni hvort ekki
væri, meðvitað eða ómeðvitað, verið
að fylgja kalli tímans. Í ört vaxandi
samkeppni sjónrænna miðla á „öld
augans“ þarf æ fleira að vera sýni-
legt.
Ekki svo að skilja að sýningin hafi
átt neitt við yfirborðslegan afþrey-
ingarhasar að sælda. Þvert á móti
tók hún á einbeitni áhorfenda.
Hreyfingar voru flestar hægar, svo
og atburðarásin almennt, og fullt af
mislöngum og mismyrkvuðum
hléum sem spenntu stundum eftir-
væntingu manns til hins ítrasta.
Samt var ekki annað hægt að segja
en að nærstaddir gæfu öllu mikinn
gaum og gott hljóð. Jafnvel einum
of, því kurteisislega bæld viðbrögð
áhorfenda héldu trúlega einnig aftur
af flytjendum, enda lét tónleikaskrá-
in í veðri vaka gagnvirkara samspil á
milli téðra aðalpóla en úr varð. Hefði
ábyggilega ekki sakað að hafa fleiri
börn – eða börn í hjarta – á áhorf-
endapöllum.
Sem fyrr sagði virtist undirrituð-
um hið sjónræna og leikræna ná svo
mikilli yfirhönd í umræddri fram-
komu, og hljóðrænu þættirnir skipa
að sama skapi veigaminni sess, að sú
spurning vaknaði snemma hvort
ekki hefði gagnrýnandi leiklistar átt
meira erindi í stöðunni en tónlistar.
Þar með er ekki sagt að eitt og ann-
að atvik hafi ekki kitlað angurværu,
íhugulu, kómísku, grótesku og jafn-
vel erótísku taugaendana. En hvað
hin aðskiljanlegu söngl, tíst, urr,
hvæs, óp, suð og sífur úr manns-
börkum og blokkflautum varðar, þá
var hins vegar sjaldnast um sjálf-
stæða músíseringu að ræða. Hún
virtist nær alfarið undirlögð hinu
sjónræna í þjónustuhlutverki hljóð-
tjalda – en gegndi því hlutverki líka
prýðisvel.
Eitt vakti þó sérstaka athygli
manns, nefnilega raddbeiting karl-
söngvarans í einu atriði framarlega í
um 63 mín. löngu sýningunni, þar
sem ekki var annað að heyra en að
Johann Leutgeb hefði hinn steinald-
arforna barkasöng á valdi sínu með
tilheyrandi munntrommuyfirtónum.
Furðuáhrifamikill „effekt“, sem
spila mætti enn meira úr en gert var.
Sjónarspil af
fingrum fram
TÓNLIST
Borgarleikhúsið
„On The Move: Tóna-leikar“ Vocium
spontanarum (Johann Leutgeb, Karin
Schneider-Riessner, söngur/líkamsbeit-
ing; Katharina Lugmayr, söngur/
blokkflauta/líkamsbeiting). Upphafs-
kona: Sibyl Urbancic. Sunnudaginn 2.
febrúar kl. 20.
SPUNI
Ríkarður Ö. Pálsson
Þú bláfjallageimur
er heiti á tvöföld-
um hljómdiski
með söng Einars
Sturlusonar ten-
órs. Um er að
ræða upptökur úr
Ríkisútvarpinu og geyma þeir 43 lög,
flest íslensk sönglög, en einnig nokkra
sálma og erlendar þjóðvísur. Elstu upp-
tökurnar eru frá árinu 1948 en þær
yngstu frá allra síðustu árum.
Einar er fæddur árið 1917. Hann
nam söng, fyrst hjá Jóhönnu Jóhanns-
dóttur (síðar Johnsen), Sigurði Birkis
og Pétri Jónssyni og fékk snemma
tækifæri til að syngja með kórum og í
útvarpi. Árið 1945 hélt Einar til Sví-
þjóðar þar sem hann nam sönglist hjá
Josef Hislop og Andrea Eva von
Skilonzt. Á þessum árum söng hann
einnig í Noregi, m.a. hlutverk Ernestos
í Don Pasquale. Í lok sjötta áratugarins
var Einar síðan við nám í ljóðasöng hjá
prófessor Henny Wolff í Þýskalandi.
Meðal verka á diskunum eru lög eftir
Ólaf Þorgrímsson sem sum hafa sjald-
an eða aldrei heyrst og eftir Ata Heimi
Sveinsson sem einnig leikur undir, þá
kornungur. Þá eru lög eftir Hallgrím
Helgason við undirleik hans sjálfs og
mörg helstu tónskáld Íslands.
Útgefandi er Einar Sturluson, í sam-
vinnu við RÚV. Tæknivinna var í hönd-
um Magnúsar Hjálmarssonar hjá
Tæknideild RÚV. Í fylgibók með disk-
unum fjallar Bjarki Sveinbjörnsson um
söngvarann.
Einsöngslög