Morgunblaðið - 13.02.2003, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐUR hefur verið Styrkt-
arsjóður Stofnunar Vigdísar Finn-
borgadóttur í erlendum tungu-
málum við Háskóla Íslands. Sjóðnum
er ætlað að styrkja, m.a. með fjár-
framlögum, rannsóknir á erlendum
tungumálum, útgáfu ritverka á
fræðasviðum sem tengjast stofn-
uninni og þróa kennslugögn í tungu-
málakennslu, auk annarra verka.
Frumstofnendur eru Háskóli Ís-
lands og Kaupþing banki hf. sem
leggja til 300 þúsund krónur hvor í
sjóðinn. Þá teljast þeir sem gerast
sérstakir styrktaraðilar sjóðsins
fram til 15. apríl 2005 einnig til
stofnenda hans. Ráðgert er að veita í
fyrsta sinn fé úr sjóðnum að rúmum
tveimur árum liðnum. Alls eiga níu
sæti í stjórn og er formaður hans
Vigdís Finnbogadóttir.
Vigdís nefndi í gær, þegar sjóð-
urinn var kynntur, að á tímum al-
þjóðavæðingar væri gríðarlega mik-
ilvægt að huga að tungumálum og
tungumálakennslu. Það væri rótgró-
inn misskilningur á Íslandi að nóg
væri að kunna ensku. „Það er bara
hreint ekki nóg. Fyrir sunnan París
tala fáir ensku, að ég tali ekki um
Austur-Evrópu og Austurlönd,“
sagði Vigdís.
Hún sagði fólk marginnis hafa
kynnst því í viðskiptum hversu gott
væri að kunna eitthvað fyrir sér í
þjóðtungu viðkomandi ríkis og
þekkja menningarsvæði þess.
„Það sem við þurfum að skilja og
höfum kannski ekki skilið enn er að
tungumál eru peningar, tungumál
eru viðskipti,“ sagði Vigdís.
Auður Hauksdóttir, for-
stöðumaður Stofnunar Vigdísar
Finnbogadóttur í erlendum tungu-
málum, sagði að stefnt yrði að því að
kynna stofnunina erlendis í nánustu
framtíð, m.a. í Þýskalandi í vor og
Danmörku í nóvember.
Stofna nýjan styrktarsjóð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Stjórn Styrktarsjóðsins. Frá vinstri: Þórður Sverrisson, forstjóri Nýherja, Páll Skúlason, rektor HÍ, Matthías
Johannessen skáld, Vigdís Finnbogadóttir, Hólmfríður Einarsdóttir, markaðsstjóri Kaupþings, Ólafur B. Thors
lögmaður, Hörður Sigurgestsson rekstrarhagfræðingur og Guðrún Lárusdóttir, framkvæmdastjóri Stálskips ehf.
Hrönn Greipsdóttur, hótelstjóra á Hótel Sögu, vantar á myndina.
ÍSLENSK erfðagreining og banda-
rísk samtök fjölskyldna með vöðva-
rýrnun hafa gert samning um þró-
un lyfs við sjúkdómnum. Samtök
fjölskyldna með vöðvarýrnun voru
stofnuð til að efla rannsóknir sem
kynnu að leiða til meðferðar á
þessum illvíga og oft banvæna
sjúkdómi.
Samningurinn er til þriggja ára
og gæti skilað ÍE 5,2 milljónum
Bandaríkjadala, m.a. í áfanga-
greiðslum, ef tekst að þróa lyf sem
samþykkt verður að taka í klín-
ískar rannsóknir. Eru það kringum
400 milljónir króna.
Lyfjaefnafræðideild ÍE í Chic-
ago í Bandaríkjunum mun vinna
áfram með efnasambönd sem hafa
gefið vænlegar niðurstöður í rann-
sóknum sem fjármagnaðar voru af
samtökunum. Hlutverk Íslenskrar
erfðagreiningar verður að skil-
greina þau efnasambönd sem lík-
legast er að hægt verði að þróa í
lyf, sjá um áframhaldandi rann-
sóknir og þróun á þeim, þróa að-
ferðir til að framleiða þau í miklu
magni og smíða úr þeim lyf fyrir
klínískar lyfjaprófanir.
Munu samtökin eiga öll réttindi
á nýjum lyfjum gegn sjúkdómnum
sem rannsóknirnar kunna að leiða
af sér og eiga rétt á hlutdeild í
sölutekjum af sölu slíkra lyfja til
annarra nota.
Vöðvarýrnun greinist í einum
af hverjum 6.000 nýburum
Vöðvarýrnun, sem kallast á
ensku Spinal Muscular Atrophy, er
erfðasjúkdómur sem orsakast af
því að ákveðinn erfðavísi vantar
eða hann er stökkbreyttur á öðrum
eða báðum eintökum litnings 5.
Þetta veldur stöðugum skorti á
próteini, sem kallast SMN, sem
erfðavísirinn geymir uppskriftina
að. Próteinið er nauðsynlegt fyrir
eðlilega starfsemi hreyfitaugunga í
mænunni og fyrir stjórn vöðva í út-
limum, hálsi og brjósti. Í Banda-
ríkjunum er talið að yfir 6 milljón
einstaklingar séu arfberar sjúk-
dómsins, sem kemur fram í einum
af hverjum 6.000 fæddum nýbur-
um. Sjúkdómurinn greinist yfirleitt
áður en börn ná 18 mánaða aldri,
þótt vissar gerðir sjúkdómsins
komi ekki fram fyrr en síðar á æv-
inni.
Samtök fjölskyldna með vöðva-
rýrnun hafa fjármagnað rannsókn-
ir sem hafa leitt til einangrunar á
erfðavísinum sem um ræðir, sem
og öðrum nálægum erfðavísi.
Hlutverk ÍE að finna
efni og þróa
Hafa fyrri rannsóknir samtak-
anna leitt í ljós að ákveðin efna-
sambönd geti aukið virkni annars
erfðavísisins og þannig leitt til þess
að hann myndi meira af virku
SMN-próteini. Segir í fréttatil-
kynningu frá ÍE að ef tækist að
finna efnasamband sem gerði þetta
á öruggan og skilvirkan hátt gæti
verið mögulegt að nota slíkt efni til
að koma magni SMN-próteinsins
aftur í eðlilegt hlutverk í líkama
sjúklinga og hægja á eða jafnvel
lækna sjúkdóminn. Hlutverk ÍE
verði að finna og þróa slík efni.
ÍE gerir samning um þró-
un lyfs gegn vöðvarýrnun
Gæti fært fyrirtækinu kringum
5,2 milljónir Bandaríkjadala
KÁRI Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðagreiningar, seg-
ir einkenni vöðvarýrnunar þau
að vöðvar myndast ekki fylli-
lega eða að vöðvarnir rýrna og
hverfa. „Mjög gjarnan leiðir
þetta smám saman til þess að
fólk glatar hæfileikanum til að
hreyfa sig og að endingu hæfi-
leikanum til að anda.“
Kári segir að einstaka ein-
staklingur fái sjúkdóminn til-
tölulega seint og geti lifað með
hann lengi. Hann segir að ÍE
vinni að þróun lyfs í samvinnu
við samtök skyldmenna þeirra
sem hafa fengið sjúkdóminn.
„Til að unnið sé að lyfjaþró-
un hefur þetta hugrakka fólk
tekið sig til, aflað fjár og ýtt
þessum rannsóknum af stað
sjálft. Þetta er tilraun til þess
að gera eitthvað í málunum.
Fólk lendir í því að börn þess fá
þennan sjúkdóm og það aflar
fjár til að koma í veg fyrir að
annarra manna börn deyi úr
sjúkdómnum. Mér finnst þetta
rosalega flott hjá þeim og það
er gaman að taka þátt í þessu.“
Vöðvar rýrna
VIÐBÚNAÐUR í varnarstöðinni á
Keflavíkurflugvelli hefur nýlega ver-
ið aukinn og verður fólk meðal ann-
ars vart við það með auknu eftirliti í
hliðum vallarins. „Í viðbúnaðarstig-
inu felst að við erum meira vakandi
fyrir umhverfinu en ella,“ segir Frið-
þór Eydal, upplýsingafulltrúi Varn-
arliðsins á Keflavíkurflugvelli.
Vegna spennu af völdum hugsan-
legrar herfarar gegn Írak hefur við-
búnaðarstig verið hækkað bæði í
Bandaríkjunum og í bandarískum
herstöðvum um heim allan. Vegna
hins aukna viðbúnaðar á Keflavíkur-
flugvelli og aukins eftirlits í hliðum
hafa tafir orðið á umferð um varn-
arstöðina.
Viðbúnaður í
varnarstöðinni
LANDSVIRKJUN gerir ráð fyrir
alls 39 útboðum á næstu þremur ár-
um vegna Kárahnjúkavirkjunar og
flutningsvirkja vegna álvers Alcoa í
Reyðarfirði. Af þessum 39 útboðum
hafa sex þegar farið fram.
Samningar hafa sem kunnugt er
tekist um stærstu verkþættina, stíflu
og aðrennslisgöng, við ítalska verk-
takafyrirtækið Impregilo en í ár
verður vél- og rafbúnaður virkjunar-
innar boðinn út í nokkrum áföngum,
þ.e. núna í febrúar, mars, júní og júlí.
Flutningsvirki vegna álversins verða
aðallega boðin út á 2004 og 2005.
Í þessum mánuði verða auglýst
fimm útboð, hið stærsta er vegna
stöðvarhúss virkjunarinnar. Önnur
útboð eru vegna slitlags á Kára-
hnjúkaveg, vatnsvéla og rafala, stál-
fóðringar og tengivirkja á fram-
kvæmdasvæðum. Í ágúst nk. verða
auglýst útboð vegna Desjarárstíflu
og Sauðárdalsstíflu.
Á nýlegu útboðsþingi Samtaka
iðnaðarins og Félags vinnuvélaeig-
enda kom fram í máli Agnars Olsen
hjá Landsvirkjun að í ár yrðu boðin
út verk fyrir alls um 22–24 milljarða
króna.
Landsvirkjun
ráðgerir 39 útboð
EIGENDUR veitingastaðarins L.A.
Café við Laugaveg 45 í Reykjavík
hafa farið fram á viðræður við borg-
ina um að hún kaupi skemmtistaðinn
og húsnæðið sem hann er rekinn í.
Segjast eigendurnir búa við skert
samkeppnisumhverfi þar sem þeim
hefur ekki verið heimilað að hafa af-
greiðslutíma veitingastaðarins til kl.
5:30 um helgar, líkt og margir aðrir
veitingastaðir í miðborginni.
Í bréfi lögmanns eigendanna til
borgarráðs er það rakið að sam-
kvæmt þróunaráætlun miðborgar-
innar sé heimilað að veita áfengi til
kl. 5:30 um helgar á veitingastöðu á
svæðinu frá Aðalstræti til Klappar-
stígs. L.A. Café sé hins vegar utan
þess svæðis, nokkru ofar við Lauga-
veginn.
Umsóknum eigendanna um rýmri
opnunartíma hafi verið hafnað og því
sé þeim óheimilt að veita áfengi á
staðnum eftir kl. 3 að nóttu um helg-
ar. Segir lögmaðurinn að þetta feli í
sér aðstöðumun og hamli sam-
keppni. Ekki verði séð að málefna-
legar ástæður réttlæti þessa mis-
munun. Til að mynda sé íbúðabyggð
á öllu miðborgarsvæðinu og L.A.
Café því ekki í meiri nálægð við
íbúðabyggð en aðrir veitingastaðir í
miðborginni.
Ljóst sé að Reykjavíkurborg
hyggist ekki breyta ákvörðun sinni
og við þær aðstæður sé rekstur veit-
ingastaðarins afar erfiður. Er því
óskað eftir viðræðum um kaup borg-
arinnar á veitingastaðnum og fast-
eigninni Laugavegi 45.
Erindið var til umfjöllunar á fundi
borgarráðs á þriðjudag þar sem því
var vísað til umsagnar borgarlög-
manns.
Vilja að borgin
kaupi L.A. Café
Eigendur staðarins segjast búa við
skert samkeppnisumhverfi
FORNLEIFAVERND ríkisins hefur
gefið út friðlýsingarskjal þar sem
flak Northrop-sjóflugvélarinnar sem
fannst í Skerjafirði 27. ágúst 2002 er
friðlýst. Friðlýsingin er að frum-
kvæði Landhelgisgæslunnar sem
óskaði eftir henni á grundvelli þjóð-
minjalaga, en í lögunum er heimild
til að friðlýsa minjar yngri en 100
ára „Við erum ánægð með friðlýs-
inguna, því hún felur í sér köf-
unarbann og við leggjum áherslu á
að ekki verði hreyft við flakinu þar
til annað verður ákveðið,“ segir
Dagmar Sigurðardóttir upplýsinga-
fulltrúi Landhelgisgæslunnar. „Það
er hægt að aflétta friðlýsingunni í
samráði við Landhelgisgæsluna og
dómsmálaráðuneytið ef ástæða þyk-
ir til. Það hafa borist ýmsar fyr-
irspurnir m.a. frá innlendu fyrirtæki
sem hefur áhuga á að lyfta upp flak-
inu,“ segir hún og tekur fram að
gera þurfi sérstakar ráðstafanir ef
fara eigi út í slíkar framkvæmdir.
Sprengjusérfræðingar Landhelg-
isgæslunnar hafa haft yfirumsjón
með köfun við flakið og rannsókn á
því og aflað sér margvíslegra heim-
ilda um það m.a. frá Northrop
Grumman verksmiðjunum, flugsafn-
inu í Kaliforníu og breska og norska
sendiráðinu.
Flakið fannst með fjölgeislamæli
sem bandaríski sjóherinn lánaði
Landhelgisgæslunni síðasta sumar.
Einu merkingarnar sem hafa fundist
á vélinni eru norskir einkennislitir
undir vængjum og númer á olíukæli.
Flugvélin var í notkun á stríðstímum
og því má reikna með sprengjum í
eða við flakið. Ekki hefur verið stað-
fest hvort áhöfn vélarinnar fórst er
hún sökk og hvort líkamsleifar eru í
vélinni. Að sögn Gylfa Geirssonar yf-
irmanns sprengjudeildar Gæslunnar
hefur reynst erfitt að staðfesta hvort
líkamsleifar séu í flakinu vegna
sands í stjórnklefa og kringum vél-
ina, auk þess sem hún liggi á hvolfi á
12 metra dýpi. Þó hefur verið stað-
fest að skotfæri eru í flakinu og vit-
að er um óþekkta smáhluti að auki.
Flak Northrop-flugvél-
arinnar friðlýst
Tölvugerð mynd af flaki
Northrop-vélarinnar.