Morgunblaðið - 20.02.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2003 27
skáldsögur skutu honum upp á
stjörnuhimin finnskra bókmennta:
Flugdrekarnir yfir Helsinki (Drak-
arna över Helsingfors, 1996) og
Skelfingin að vera Skrake (Vådan av
vara Skrake, 2000). Fyrir þá síð-
arnefndu var Westö tilnefndur til
Bókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs 2001.
Skáldsagan Lang tekur útgangs-
punkt í formi glæpasögunnar en fyr-
irferðarmesta flétta bókarinnar er
þó ástarsaga, þannig að segja má að
Westö slái saman á árangursríkan
hátt tveimur vinsælustu form-
gerðum samtímabókmennta. Bók-
artitillinn vísar til aðalsöguhetj-
unnar, Christians Lang, sem er
bæði vinsæll rithöfundur og sjón-
varpsstjarna en frægðarsól hans er
þó byrjuð að dala, auk þess sem
hann á við nokkurn vanda að etja í
einkalífinu. Líf og líðan Lang tekur
þó gagngerum breytingum þegar
hann verður ástfanginn af ungri ein-
stæðri móður, Saritu. Ást Lang
þróast þó fljótt upp í þráhyggju þar
sem afbrýðisemi hans, svo og af-
skipti barnsföður Saritu af sam-
bandi þeirra, á eftir að hafa ör-
lagaríkar afleiðingar. Kjell Westö
gefur lesanda góða tilfinningu fyrir
stórborgarlífinu í Helsinki og vel má
segja að borgin sé í einu af aðal-
hlutverkum frásagnarinnar ekki síð-
ur en persónur hennar: stein-
steyptar götur, háhýsi, krár,
húsasund og aflokaðar íbúðir um-
breytast í frásögn Westö í táknrænt
rými, þröngt, skuggalegt og ein-
angrað; umhverfi sem býr ást sögu-
hetjanna ekki góð skilyrði. Á hinn
bóginn er einnig að finna í sögunni
mótvægi við þetta lokaða rými, sem
er hið galopna rými fjölmiðlanna þar
sem kastljósið er óvægið og hlífir
engum og kröfur um áhorf og aug-
lýsingar ráða ferðinni. Westö teflir
þessum andstæðum saman á
skemmtilegan hátt í sögunni af
Lang.
Ástin og illskan
Þótt bók Pirjo Hassinen (f. 1957),
Jarðarber í nóvember ( Mansikoita
marraskuussa) gerist á sama tíma
og sama stað og bók Kjell Westö og
fjalli einnig um ástarsamband eru
þessar tvær bækur afar ólíkar. Líkt
og í sögu Liv Køltzow er hér fjallað
um samband konu, Önnu, sem jafn-
framt er sögumaður, við listamann,
sem hér heitir Lasse og er leikari.
En lengra nær varla samanburð-
urinn við Køltzow því sögu Hassinen
verður vart lýst sem sögu af lífsgleði
og einlægni, heldur þvert á móti er
hér um að ræða sögu af kúgun, of-
beldi, hatri og misnotkun – og það er
konan sem er kúgarinn.
Hassinen leikur sér að Pygmal-
ion-mýtunni, nema hér er um um-
snúning að ræða; það er konan sem
tekur að sér ungan svein og mótar
hann eftir eigin höfði.En sköp-
unarverk hennar gerir að lokum
uppreisn og draumarnir splundrast.
Tveimur sögum vindur fram sam-
tímis í verkinu: annars vegar segir
Anna frá því hvernig hún hefur mót-
að og þroskað elskhuga sinn, stuðlað
að frama hans í leiklistinni og því
hvernig samband þeirra þróast.
Hins vegar lýsir hún eigin tilfinn-
ingalífi á opinskáan og ágengan hátt
og skirrist ekki við að tjá sig hrein-
skilnislega um þau brögð sem hún
beitir til að fá vilja sínum framgengt.
Kannski mætti lýsa sögunni sem
frásögn af þeirri tegund ástar sem
gerir mestar kröfur, þ.e.a.s. ástin á
listinni sem er í eðli sínu eigingjörn,
hégómleg og miskunnarlaus – og
þessir sömu eðliseiginleikar eru ein-
mitt þeir sem steypa sköpunarkraft-
inum og kærleikanum í glötun. Sárs-
auki, illska og óhamdar hvatir ráða
oft ríkjum í skáldsagnaveröld Pirjo
Hassinen og spennandi gæti verið
að bera verk hennar saman við verk
Vigdísar Grímsdóttur sem einnig
kannar hyldýpi ástar og illsku víða í
sínum sögum.
háskinn
dar
nn og nið-
egir til að
karinnar.
iptist í
u með til-
og það
lýst sem
llingi, má
bókinni,
óðanna
einu
ake
uð hafi
ið og hinn
ski er það
nnar, hið
vu Ström
fínu
gulega
1942)
van glöd-
Skáld-
r hefur
an fjalli
d sem var
var
etja
En vissu-
ö aðskilin
82–1846).
legi bisk-
r í þrjá
yrir rúm-
árið 1840
rabeði.
u sam-
hinn fyrri
m en sá
um af höf-
we Clae-
r? Það
ð honum
þessa
ar tíma,
a og til-
r – okkar
essi
vera lesin
yrst og
dann inn
ar og, það
ert: inn í
n gjör-
ímanum
gjör-
Pirjo
Báðar
skilyrði
gra nær
jell
n sem
efið út
n sér að
og miklar
GÓÐ reynsla hefur verið af starfs-
þjálfun í íslensku utanríkisþjónust-
unni. Átta manns fengu sex mánaða
starfsþjálfunarsamninga við sendi-
ráð erlendis eftir að auglýst var eft-
ir umsóknum síðastliðið vor og
stendur til að endurtaka leikinn í
mars næstkomandi.
Að sögn Jóhönnu Bryndísar
Bjarnadóttur, sendiráðsritara hjá
utanríkisþjónustunni, má upphafið
að verkefninu rekja til þess að
starfsnemi var ráðinn hjá fasta-
nefnd Íslands í Strassborg árið
2000. „Þar eru bara tveir, sendi-
herra og ritari, og reynslan af því að
fá starfsnema þangað varð mjög
góð. Í kjölfar þessarar góðu reynslu
var ákveðið vorið 2002 að auka enn
fólk geti kynnst verkefnum og
störfum utanríkisþjónustunnar af
eigin raun og á vettvangi. Í leiðinni
fái utanríkisþjónustan notið starfs-
krafta fólks sem er áhugasamt og
hæft. „Sendiskrifstofur Íslands er-
lendis eru oft fámennar en þær af-
greiða töluvert af erindum og fylgj-
ast með miklu þannig að það veitir
oft ekki af viðbótarstarfsfólki.“
Í fyrravor var ráðið í tvö tímabil,
frá 1. júlí 2002 og frá 1. janúar í ár.
Hvort tímabilanna var sex mánuðir
og fóru fjórir starfsnemar utan í
hvort skipti. „Bæði sendiskrifstof-
urnar og starfsnemarnir hafa mjög
góða sögu að segja af þessu. Gert er
ráð fyrir að í þá sex mánuði sem
starfsþjálfunin varir gangi starfs-
neminn inn í dagleg störf á sendi-
skrifstofunni og leysi krefjandi
verkefni og við bindum vonir við að
þetta sé reynsla sem fólk geti nýtt
sér þegar það er að sækja um vinnu
eða skóla erlendis. Þetta er lagt upp
þannig að báðir njóti góðs af.“
Vegna þessarar góðu reynslu
hefur verið ákveðið að auglýsa eftir
starfsnemum á ný í mars næstkom-
andi. „Þeir staðir sem voru í boði í
fyrra eru fastanefndin í New York,
Genf, Strassborg og sendiráðið í
Ottawa. Hins vegar er ekki fast-
ákveðið hvort það verða alltaf þess-
ir staðir eða hvort það verði eitt-
hvað breytilegt þannig að hægt
væri að takast á við tímabundnar
annir á einhverjum tilteknum stað.“
þennan þátt í utanríkisþjónustunni
enda er oft boðið upp á svona starfs-
þjálfun hjá alþjóðastofnunum og ut-
anríkisþjónustum erlendis.“
Ákveðið var að auglýsa eftir um-
sækjendum í slíka starfsþjálfun í
apríl í fyrra og voru undirtektirnar
betri en menn áttu von á. „Þá bár-
ust okkur 70 umsóknir og þær
menntunarkröfur sem voru gerðar
var BA- eða BS-nám eða samsvar-
andi og svo tungumálakunnátta.
Þannig að þetta voru mjög góðar
umsóknir,“ segir Jóhanna.
Veitir oft ekki af
viðbótarstarfsfólki
Hún segir tilgang starfsþjálfun-
arinnar vera þann að áhugasamt
Starfsþjálfun hjá utanríkisþjónustunni hefur gefið góða raun
„Lagt upp þannig að
báðir njóti góðs af“
MARGRÉT Einarsdóttir og Ragnar Hjálm-
arsson eru meðal þeirra sem nýlokið hafa
starfsþjálfun í íslensku utanríkisþjónustunni.
Margrét starfaði hjá fastanefnd Íslands í Genf
en Ragnar hjá sendiráði Íslands í Ottawa í Kan-
ada. Þau segja þjálfunina hafa verið mikla og
góða reynslu sem hafi aukið víðsýni þeirra
verulega.
„Ég kynntist með þessu íslensku utanrík-
isþjónustunni og hvernig hún virkar,“ segir
Margrét, „og af því að nefndin í Genf er fasta-
nefnd gagnvart Sameinuðu þjóðunum, EFTA
og Alþjóða viðskiptastofnuninni fékk ég innsýn
í þessar þrjár stofnanir. Ég hef mikinn áhuga á
Evrópurétti og alþjóðarétti og fyrir tveimur ár-
um, þegar ég var Erasmus-nemi í Leuven í
Belgíu, fékk ég löngun til að kynnast þessum
stofnunum af eigin raun í stað þess að lesa ein-
göngu um þær í bókum.“
Ekki bara hanastél
Ragnar segir sendiráðsstarfið öðru vísi að því
leyti að starfsemi þess snúi fyrst og fremst að
ákveðnu landi, í hans tilfelli Kanada. Með
vinnunni þar hafi hann fengið góða innsýn í þá
starfsemi. „Margir halda að þetta séu endalaus
boð og hanastél en það var alls ekki þannig og
það kom ánægjulega á óvart.“ Þau eru sammála
um að þeirra kynni af starfi innan utanrík-
isþjónustunnar hafi þvert á móti leitt í ljós að
það sé hörkuvinna og mikið sé að gera.
Aðspurð segir Margrét að hennar starf hafa
mikið falist í að sækja fundi hjá þeim stofnunum
sem fastanefndin heyrir til og skila síðan
skýrslum um framgang fundanna. „Innan Al-
þjóða viðskiptastofnunarinnar var ég t.d. að
fylgjast með því hvað væri að gerast í samn-
ingaviðræðum um landbúnaðinn svo að stjórn-
völd heima gætu fylgst með þannig að þau gætu
gætt okkar hagsmuna innan stofnunarinnar.
Svo er fastanefndin reyndar líka sendiráð
gagnvart Slóveníu þannig að ég var aðeins að
vinna skýrslur um Slóveníu.“
Álfkonur og íslenskir hagsmunir
Ragnar segist hafa verið að fást við afar fjöl-
breytileg viðfangsefni. „Ég man eftir því að ég
þurfti eitt sinn að hafa upp á konu á Íslandi sem
gæti séð álfa og huldufólk fyrir kanadískan
fræðimann því hann var að rannsaka það. Svo
gátu verkefnin á hinn bóginn snúist um mál sem
skipta Íslendinga og íslenska hagsmuni veru-
legu máli því sendiráðsstarfið snýst mikið um
hagsmunagæslu fyrir Ísland.“
Þannig segir hann venjulegan starfsdag hafa
mikið gengið út á að fylgjast með kanadískum
fjölmiðlum, m.a. hvernig umfjöllun þeirra um
Ísland og sjávarútvegsstefnu Kanada væri.
„Svo þurfti ég einfaldlega að fylgjast með því
sem var að gerast í kanadísku þjóðfélagi, hvort
það væri eitthvað sem við gætum lært af. Á viss-
an hátt var þetta því svolítið eins og maður væri
rannsóknarblaðamaður.“
Heimilislegt og skemmtilegt
Þau segjast einnig hafa kynnst fólki víðs-
vegar úr heiminum í gegn um starfsþjálfunina
henginu. Svo hef ég heyrt að í svipuðum pró-
grömmum í stærri löndum séu starfsnemarnir
jafnvel að vinna í hálft ár í ímynduðum verk-
efnum í ímynduðum aðstæðum, því þeim er ekki
treyst fyrir alvöru verkefnum.“
Ætlaði að verða aðalritari
Sameinuðu þjóðanna
Innt eftir því hvort þessi reynsla hafi ýtt und-
ir áhuga þeirra á starfi innan utanríkisþjónust-
unnar segja þau það vel koma til greina. „Mér
fannst þetta mjög áhugavert og ég gæti vel
hugsað mér að starfa í utanríkisþjónustunni
einhvern tímann í framtíðinni,“ segir Margrét.
„Hins vegar er ég núna að stefna að lögmanns-
prófi og ætla að starfa við lögmennsku í nokkur
ár. En þetta kemur vel til greina seinna.“
Ragnar er öllu ákveðnari. „Þetta hefur alltaf
verið á áhugasviði mínu. Þegar ég var fimm ára
ætlaði ég að verða aðalritari Sameinuðu þjóð-
anna og þetta er kannski eitt skref á þeirri
leið,“ segir hann og hlær. „Svo er það þannig
með þá menntun sem maður er að sækjast eftir,
að oft bjóðast ekki mörg tækifæri hér heima að
henni lokinni. Þannig að þarna vil ég vera í
framtíðinni.“
og almennt hafi þessi reynsla víkkað sjóndeild-
arhringinn verulega. „Ég held að það kæmi
fólki mjög mikið á óvart hvað þessar alþjóðlegu
stofnanir hafa gríðarlega mikil áhrif á íslenskt
þjóðfélag,“ segir Margrét. „Margar breytingar
sem hafa orðið í íslenska landbúnaðarkerfinu
síðustu árin eru vegna þess að samningar, sem
gerðir hafa verið á vegum Alþjóða viðskipta-
stofnunarinnar, hafa gert kröfur um breytingar
og það mun örugglega halda þannig áfram
næstu árin.“
Þau segja fólkið sem þau kynntust á skrifstof-
unum hafa verið frábært og tekið mjög vel á
móti þeim. „Það skemmtilega við íslensku utan-
ríkisþjónustuna er að þetta eru litlir póstar svo
þetta verður allt mjög heimilislegt og skemmti-
legt,“ segir Margrét. „Ég sagði t.d. ungu fólki
frá öðrum löndum sem var í samskonar þjálfun
og ég frá því að ég væri að fara í mat til sendi-
herrans eitthvert kvöldið og það varð mjög
upprifið. Fyrir okkur var þetta bara eðlilegt.“
Ragnar kannast vel við þetta. „Finnsku
starfsnemarnir töluðu aðeins einu sinni við
sendiherrann og á þjóðhátíðardaginn átti ekki
einu sinni að bjóða þeim til veislu sem var hald-
in í sendiráðinu. Síðan fengu þeir að vera í fata-
Starfsþjálfun víkkar
sjóndeildarhringinn
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ragnar og Margrét eru ánægð með starfsþjálfunina hjá íslensku utanríkisþjónustunni.