Morgunblaðið - 22.02.2003, Blaðsíða 28

ÚR VESTURHEIMI
28 LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞESSI styrkur skiptir okkur
mjög miklu máli og við þökkum ís-
lensku ríkisstjórninni fyrir veittan
stuðning,“ segir Julianna S. Bjorn-
son, formaður útgáfustjórnar vest-
ur-íslenska vikublaðsins Lög-
bergs–Heimskringlu í Winnipeg í
Kanada, um árlegan íslenskan rík-
isstyrk til blaðsins.
Íslenska ríkisstjórnin hefur
styrkt Lögberg–Heimskringlu um
árabil en í fyrra var árlegi styrk-
urinn hækkaður úr 7.000 kanadísk-
um dollurum í 15.000 dollara og er
upphæðin óbreytt í ár. Fyrir
skömmu afhenti Kornelíus Sig-
mundsson, aðalræðismaður Íslands
í Winnipeg, styrkinn fyrir hönd rík-
isstjórnarinnar, en Julianna og
Lillian Vilborg, ritstjóri blaðsins,
tóku við honum fyrir hönd blaðsins.
Julianna segir að peningarnir
komi sér vel. „Það er erfitt að ná
endum saman því tekjur af áskrift
og auglýsingum nægja ekki til að
standa undir rekstrinum og því
skipta svona framlög gífurlega
miklu máli,“ segir hún.
Lögberg–Heimskringla
Útgáfustyrkurinn
kemur sér vel
Ljósmynd/Lögberg-Heimskringla
Lillian Vilborg, ritstjóri Lögbergs-Heimskringlu, og Julianna Bjornson,
stjórnarformaður, taka við styrknum frá Kornelíusi Sigmundssyni,
aðalræðismanni Íslands í Winnipeg.
Í
VETUR verðlaunaði Sögu-
félag Manitoba Joel Frið-
finnsson fyrir verkefni sem
hann gerði í sögu við
menntaskólann í Arborg í
Manitoba, en hann segir að verk-
efnið hafi kennt sér mikið um ís-
lenskan uppruna sinn og fjölskyldu
sína. „Ég tók þátt í samkeppni fyrir
unga sagnfræðiáhugamenn ásamt
fjölmörgum nemendum vítt og
breitt í Manitoba. Ég sendi inn 350
síða verkefni með mörgum mynd-
um, en vinna mín fólst í því að setja
saman íslenska fjölskyldutréð okk-
ar. Það var sérstaklega fræðandi
að vinna við þetta og ánægjulegt að
fá viðurkenningu fyrir það hjá
Sögufélagi Manitoba. Ég fékk önn-
ur verðlaun í samkeppninni en sig-
urvegarinn er í einkaskóla í Winni-
peg. Þetta var mikil vinna og
ómældur tími fór í hana, nær allur
frítími minn í fyrra, en þeim tíma
var vel varið. Að minnsta kosti er
mér sagt að það sé ekki slæmt að fá
verðlaun í þessari samkeppni, hvað
þá önnur verðlaun.“
Stoltur af upprunanum
Joel hefur gífurlegan áhuga á
öllu sem íslenskt er, er stoltur af
hinu sívaxandi íslenska bókasafni
sínu og kortinu af Íslandi sem hann
fékk í afmælisgjöf frá afa sínum og
ömmu. Hann á ættir að rekja til Ís-
lands í bæði móður- og föðurætt og
býr í íslensku umhverfi á sveita-
bænum Skækli skammt austan við
Árborg í Manitoba.
„Þetta getur ekki verið betra,“
segir hann og vísar til alls þess ís-
lenska í kringum sig. Þegar hann
er spurður hverra manna hann sé
stendur ekki á svarinu enda pilt-
urinn, sem verður 18 ára í maí, þar
á heimavelli og þarf enga Íslend-
ingabók til að rekja ættir sínar,
með fullri virðingu fyrir því göfuga
og þarfa verki.
Faðir hans er Brian Halldór
Friðfinnsson. Foreldrar hans eru
Númi Friðfinnsson og Ásta Hall-
dóra Finnsson Friðfinnsson. For-
eldrar Núma voru Kristmundur
Númi Sigurðsson Friðfinnsson og
Jakobína Helgadóttir. Foreldrar
Kristmunds voru Sigurður Frið-
finnsson og Kristrún Pétursdóttir
frá Kolbeinsdal í Skagafirði, en þau
voru á meðal þriggja fyrstu fjöl-
skyldnanna sem settust að í Geysi-
sbyggðinni. Foreldrar Jakobínu
voru Helgi Jakobsson og Ingibjörg
Böðvarsdóttir. Foreldrar Ástu voru
Friðrik Finnsson og Helga Guð-
björg Fjeldsted. Foreldrar Friðriks
voru Sigurður Finnsson og Hildur
Jónína Sigfúsdóttir. Foreldrar
Helgu voru Guðmundur Fjeldsted
og Jakobína Einarsdóttir. Móðir
hans heitir Heather Jóna Sigurðs-
son Friðfinnsson og eru foreldrar
hennar Sigurjón Donald Sigurðs-
son og Shirley Langtry, sem er
írsk. Foreldrar Sigurjóns voru
Magnea Jónsdóttir og Sigurjón
Arnþór Sigurðsson. Foreldrar
Magneu voru Ólafur Jónsson og
Ragnheiður Bjarnadóttir. For-
eldrar Sigurjóns Arnþórs voru Sig-
urjón Sigurðsson og Jóna Guðríður
Jónsdóttir Vopni, en þessi langa-
langamma Joels flutti vestur frá
Vopnafirði skömmu fyrir 1890.
Áhuginn kviknaði
í skólanum
„Ég er frá Fjalli í Kolbeinsdal í
Skagafirði og Borgarfirði í föð-
urætt og frá Snæfellsnesi, Núpi í
Axarfirði, Húnavatnssýslu og
Vopnafirði í móðurætt,“ segir Joel.
„Ég hef alltaf verið hérna í sveit-
inni innan um fólk af íslenskum
ættum, sem talar íslensku, og alltaf
verið hreykinn af upprunanum, en
þrátt fyrir íslenska umhverfið byrj-
aði þessi áhugi ekki af alvöru fyrr
en í skólanum í fyrra. Ég var í sögu
hjá Nelson Gerrard og stöðugt tal
hans um Ísland og íslensk málefni
kveikti í mér. Ég heillaðist af ís-
lensku menningunni, fólkinu og
tungumálinu og ákvað að kynna
mér þessi málefni betur. Því byrj-
aði ég í íslenskunámi og hóf að lesa
bækur um Ísland. Eftir því sem ég
lærði meira því áhugasamari varð
ég, en þótt ég skilji svolítið í málinu
og þekki mörg orð finnst mér erfitt
að mynda setningar. En það kemur
og ég legg mikla áherslu á að
skrifa íslenskuna rétt. Ég þoli ekki
að gera vitleysur.“
Fyrir um tveimur árum fékk
menntaskólinn í Árborg íslensku
þjóðargjöfina, Íslendingasögurnar
á ensku í fimm bindum, og er Joel
byrjaður að lesa bækurnar auk
þess sem hann segist gjarnan fá ís-
lenskar bækur að láni hjá Núma,
afa sínum. Þegar Morgunblaðið
heimsótti hann var hann rétt búinn
að lesa Þorleifs þátt jarlaskálds.
„Ég les allt sem ég kemst yfir um
Ísland og nýverið las ég til dæmis
mjög áhugaverða bók eftir Magnús
Magnússon, Iceland Saga, sem er
mjög fræðandi og ég varð margs
vísari um sögu Íslands eftir lest-
urinn, en Magnús er reyndar skyld-
ur mér. Ég er líka mjög áhuga-
samur um sögu Nýja Íslands og þar
hefur komið sér vel að geta leitað í
smiðju nágranna minna, Nelsons
Gerrards, Davids Gislasonar og
Svövu Sæmundson, auk þess sem
afar mínir og ömmur hafa veitt
mér mikla aðstoð. Þetta er mitt
helsta áhugamál og það er ekki
leiðinlegt.“
Íslenskan mikilvæg
Íslenskan er á undanhaldi í Nýja-
Íslandi en Joel hefur af því nokkrar
áhyggjur og vill spyrna við fótum.
„Unga fólkið verður að læra málið
og tala það því annars hverfur ís-
lenskan hérna. Ég vil læra málið
eins vel og ég get til að halda því á
lofti þegar gamla fólkið deyr.“
Íslenskufélögin reyna að við-
halda íslenskunni með því að bjóða
upp á íslenskunámskeið af og til og
segir Joel að allt þetta starf skipti
miklu máli. „Það verður einhver að
sjá um kennsluna,“ segir hann, en
Joel er í stjórn Íslendingafélagsins
Esju í Árborg og leggur þar sitt af
mörkum í þjóðræknisstarfinu. „Ég
geri eins mikið og ég get, því arf-
leifðin skiptir miklu máli, og mér
finnst það viss viðurkenning, þegar
krakkarnir kalla mig mister Ice-
land eða herra Ísland.“
Það er ekki algengt að hitta ung-
linga í Vesturheimi með eins mik-
inn áhuga á Íslandi og Joel, en
hann veit hvað hann vill. „Ég hef
ekki enn farið til Íslands en von-
andi gefst tækifæri til þess í sumar.
Ég hef verið að velta þátttöku í
Snorraverkefninu fyrir mér, en
held að ég fari frekar fyrst í frí til
Íslands með fjölskyldunni,“ segir
hann en hann á eina systur, Lauru.
Íshokkí heillaði fyrst
Joel virðist vera ósköp venjuleg-
ur menntaskólastrákur, en hann
segir að sveitakrakkar séu öðruvísi
en þorpsbörn, að ekki sé minnst á
unglinga í borgun. „Við lærum til
dæmis að keyra bíl miklu fyrr en
aðrir krakkar og vitum miklu
meira um lífið í sveitinni og þekkj-
um vinnuna af eigin raun en hinir
krakkarnir lesa bara um þetta
starf í skólabókum.“
Í innkeyrslunni við íbúðarhús
fjölskyldunnar er íshokkímark og í
ljós kemur að Joel spilar þjóð-
aríþrótt Kanada. Það er mikill
íþróttaáhugi í Kanada en Joel seg-
ist aðeins spila íshokkí ánægjunnar
vegna. „Þegar ég var yngri vildi ég
verða atvinnumaður og leika í
NHL-deildinni en eftir því sem ég
varð eldri gerði ég mér betur grein
fyrir því að ég hafði ekki næga
hæfileika til að komast í fremstu
röð og hugsaði því ekki meira um
það. En mér finnst gaman að horfa
á leiki í NHL-deildinni. Ég er líka í
blakliði, spila golf á sumrin og var í
fótbolta en hætti því. Stærðarinnar
vegna gæti ég verið í körfubolta en
sú íþrótt heillar mig ekki og því læt
ég hana vera.“
Varðveislan mikilvæg
Þótt ekki séu nema rúm 127 ár
síðan Íslendingar settust að á Nýja
Íslandi hefur ýmislegt fallið í
gleymskunnar dá. Sem betur fer
eru menn samt á varðbergi og Joel
er í hópi þeirra sem vilja varðveita
söguna og leggja sitt af mörkum til
að gera það sem best. Í því sam-
bandi má nefna að hann vinnur að
því í hjáverkum að skrifa fjöl-
skyldusögur í bók um Hnausa-
byggðina og ennfremur er hann að
safna upplýsingum varðandi
kirkjugarð nokkurn. Þannig vill til
að í Geysisbyggðinni, skammt fyrir
austan Skækil, er kirkjugarður frá
því skömmu eftir komu Íslendinga
á svæðið, en engar merkingar við
grafirnar. Joel, Nelson Gerrard og
Pálmi Palsson, bóndi í Grenihlíð,
ákváðu að reyna að hafa upp á,
hverjir hefðu verið jarðaðir þarna,
og meðal annars skrifaði Joel grein
í fyrra í vikublaðið Lögberg-
Heimskringlu þar sem hann óskaði
eftir upplýsingum. „Ef og þegar við
fáum nöfnin getum við sett upp
minnisvarða með þeim. Í fyrrasum-
ar merktum við 30 grafir í kirkju-
garði á jörðinni Kirkjubóli á Heclu-
eyju, en þar höfðu 30 manns dáið
úr bólusótt 1876. Ein langalanga-
langamma mín var jörðuð í þessum
kirkjugarði, en hún dó úr bólusótt
og lét eftir sig langalangalangafa
minn, Kristján Finnsson, og tvö
ung börn. Hann dró börnin á sleða
til Norður-Dakóta, þar sem for-
eldrar konu hans bjuggu, og börnin
voru hjá þeim þar til þau voru orð-
in nógu gömul til að flytja aftur til
föður síns.“
Joel lýkur menntaskólanámi í
vor og gerir ráð fyrir að hefja nám
við Manitobaháskóla í Winnipeg í
haust. „Ég geri ráð fyrir að ég taki
meðal annars íslensku og einhvers
konar sögu við íslenskudeildina,“
segir hann og bætir við að því fylgi
mikil tilhlökkun að byrja í há-
skólanámi. „Það verður tilbreyting
að flytja að heiman en einhvern
tíma verður það að gerast og það
verður áhugavert að búa í Winni-
peg í nokkur ár.“
Upprunan-
um haldið
hátt á lofti
Morgunblaðið/Steinþór
Joel Friðfinnsson, Brian Halldór Friðfinnsson, faðir hans, og Sigurjón
Donald Sigurðsson, móðurafi, við innkeyrsluna að bæ fjölskyldunnar.
Morgunblaðið/Steinþór
Joel Friðfinnsson við kirkjugarðinn í Fljótshlíð skammt frá Árborg.
Menntaskólapiltur af íslenskum ættum í Manitoba verðlaunaður fyrir íslenskt ættfræðiverkefni
steg@mbl.is
Skækill heitir bær í Nýja Íslandi í Manitoba
í Kanada, en þar býr enginn smástrákur,
heldur hávaxinn piltur, Joel Friðfinnsson,
með fjölskyldunni. Steinþór Guðbjartsson
heimsótti Joel og forvitnaðist um Íslands-
áhuga hans, en hann var nýlega verð-
launaður fyrir íslenskt ættfræðiverkefni.