Morgunblaðið - 23.02.2003, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 23. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Sælkerar á sunnudegi
Steingrímur Sigurgeirsson Hanna Friðriksdóttir Áslaug Snorradóttir
Í Austurlöndum
ríkir margra alda
gömul tehefð og í
Bretlandi er síð-
degistetíminn heil-
ög stund. Það
virðist sem te sé „í
tísku“ almennt og
e.t.v. er teæðið
hluti af aukinni
sókn fólks í aust-
ræn fræði og hefð-
ir, s.s. jóga,
tai-chi-leikfimi og búddisma. Menn
virðast sækja meira í það sem er
innhverft og róar hugann sem mót-
vægi við brjálsemi nútímans. Te og
kaffi eru miklar andstæður þó hvoru
tveggja innihaldi koffín (heitir teín í
tei, en um sama efni er að ræða
engu að síður). Kaffibollann drekk-
ur maður yfirleitt í flýti, en ilmandi
bolla af hunangsbættu tei fylgir ein-
hver ólýsanleg ró
og friður. Það má
segja að athöfnin
að drekka te sé
eins konar óður
til kyrrðarinnar.
Frá Japan til
Bretlands
Hinn göfugi
drykkur á rætur
sínar að rekja til
Japans í kringum
árið 1000 og þaðan er „Chanoyu“
(teathöfnin) sprottin. (Bókstafleg
merking orðsins er „soðið vatn fyrir
te“). Hástéttin í Bretlandi komst
síðan á tebragðið eftir að hin portú-
galska Caterina di Braganza, eig-
inkona Karls II, flutti það með sér
frá Portúgal. Portúgal ásamt Hol-
landi voru fyrstu löndin sem settu te
á markað.
Í dag drekkur almenningur í
Bretlandi um 800 bolla af te á mann
á ári hverju og eru fáar þjóðir sem
komast með tærnar þar sem þeir
hafa hælana í þeim efnum. Te er
engu að síður (á eftir vatni og
mjólk) mest drukkni drykkur
heims. Ástæðan fyrir vinsældum te-
drykkjarins er vafalaust sú stað-
reynd að það er bragðgott, gerir
manni gott og samkvæmt Austur-
landafræðimanninum Okakura, ku
það hvetja til ljóðrænnar sýnar á
raunveruleikann.
Teplantan er sígrænt tré af Kam-
elíuætt (Camelia sinensis). Það get-
ur orðið allt að 20 metra hátt, en er
yfirleitt haldið við í eins metra hæð
til að auðvelda laufatínsluna. Tréð
er upprunnið í S-Kína, Tíbet og
N-Indlandi og kjöraðstæður te-
plöntunnar eru í trópísku loftslagi í
1200–2500 m hæð.
Tetegundirnar
Á markaðnum er að finna um
3.000 tegundir af tei, en þær
skiptast svo niður í fjóra aðalflokka
sem eru: svart te (gerjað), grænt te
(ógerjað), ljóst te (ógerjað) og
Oolong (hálfgerjað). Hafa skal hug-
fast að margbreytileiki tetegund-
anna felst í ólíkri vinnslu laufanna,
en ekki er um margar tegundir
laufs að ræða. Teplantan er semsé
ein og hin sama og laufin aðgreinast
semsagt ekki í ólíka flokka fyrr en
eftir tínslu og ganga þá í gegnum
ólíka meðhöndlun.
Hið leyndardómsfulla Earl Grey
Margir halda að um ákveðna te-
laufstegund sé að ræða sem ber
þetta breska nafn, en Earl Grey var
hins vegar forsætisráðherra Bret-
lands, sem tileinkuð var þessi
ákveðna teblanda í kringum 1800.
Hún samanstendur af blöndu af
svörtu tei, bragðbættu með olíu úr
berki bergamotsítrusávaxtarins (ol-
ían af sama appelsínuafbrigði er
einnig meginuppistaðan í hinu
margrómaða Kölnarvatni „eau-de-
cologne“).
Te í rólegheitum
Svart te 1 tsk. á bolla, láta
bíða 4–5 mín.
Grænt te 1½ tsk. á bolla, láta
bíða í 5–6 mín.
Ljóst (hvítt) te 2 tsk. á bolla,
láta bíða í 8–16 mín.
Oolong 1 tsk. á bolla, láta
bíða í 5–6 mín.
Fylgifiskar við Suðurlandsbraut eru miklu meira en venju-leg fiskbúð. Þótt vissulega sé hægt að kaupa ferskan fiskí fiskborðinu er aðaláherslan á tilbúna rétti. Í hádeginueru Fylgifiskar veitingastaður þar sem hægt er að komaog fá sér súpu eða sjávarrétt úr smiðju Sveins Kjart-
anssonar matreiðslumeistara sem einnig veitir viðskiptavinum
ráðgjöf um hvernig hægt sé að elda það hráefni sem er á boð-
stólum. Síðdegis er hægt að fá vel samsetta og magnaða rétti til-
búna á pönnuna eða í ofninn. Þarna er ekki verið að bjóða upp á
ýsu í gumsi líkt og svo algengt er að sjá í fiskborðum í stórmörk-
uðum heldur bragðgóða og vandaða rétti úr saltfiski, kola, þorski
eða ýsu svo eitthvað sé nefnt. Það mætti kalla þetta „skyndibita“
þar sem oftast þarf ekki meira en nokkrar mínútur á pönnu eða í
ofni til að rétturinn sé tilbúinn. Nær væri hins vegar að kalla
þetta fljótlagað sælkerafæði. Verslunin er stór og björt og mjög
frábrugðin hinni sígildu litlu íslensku fiskbúð (sem vissulega geta
verið frábærar). Ýmislegt annað er í boði sem þarf við matreiðsl-
una, s.s. ferskt salat, couscous eða pasta.
Morgunblaðið/Áslaug
Ferskir Fylgifiskar matur@mbl.is
Lesendur eru hvattir til að senda sælkerum
hugmyndir, athugasemdir eða ábendingar.
Um getur verið að ræða ábendingar um
áhugavert efni, atburði eða uppákomur,
stuttar sögur tengdar efninu eða þá óskir
um að eitthvað sérstakt verði tekið fyrir. Ef
efni er sent með ósk um birtingu áskilur
Morgunblaðið sér rétt til að velja og hafna,
stytta og breyta. Netfang sælkerasíðunnar
er matur@mbl.is.

Svo virðist sem að um 80%
af koffíni tesins (teína) samlagist
tevatninu fyrstu 30 sekúnd-
urnar. Ef við hendum „fyrsta“ te-
vatninu og hellum strax sjóðandi
vatni yfir telaufin, losum við okk-
ur semsagt við koffín en bragð-
gæðin fara ekki forgörðum.
Teráð