Morgunblaðið - 24.02.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Bakhlið borgarinnar
Klámvæðing
í brennidepli
STÉTTARFÉLAG ís-lenskra félagsráð-gjafa stendur fyrir
röð morgunverðarfunda á
tímabilinu janúar til maí
undir yfirskriftinni Bak-
hlið borgarinnar. Á morg-
un, þriðjudaginn 25. febr-
úar, klukkan 8.15 til 10.15
verður næsti fundur og er
yfirskrift hans Áhrif klám-
væðingar á fjölskylduna.
Hann fer fram á tveimur
stöðum fyrir atbeina fjar-
fundarbúnaðar, á Grand
hóteli Reykjavík og í
kennslustofu á 2. hæð
Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri. Einn af fyrirles-
urum fundarins er Krist-
ján Jósteinsson félags-
fræðingur og sérfræðingur
á Jafnréttisstofu.
– Segðu okkur aðeins frá efni
dagsins…
„Yfirskrift fundarins er sem
sagt „Áhrif klámvæðingar á fjöl-
skylduna“ og það eru nokkrir fyr-
irlesarar sem fjalla um málið frá
ýmsum sjónarhornum. Fyrst tek-
ur til máls Karólína Stefánsdóttir
félags- og fjölskylduráðgjafi á Ak-
ureyri og fjallar hún um málið frá
sjónarhorni sínu sem fjölskyldu-
ráðgjafi og hvernig fjölskyldan
getur orðið fyrir barðinu á klám-
væðingunni. Síðan tökum við Val-
gerður Bjarnadóttir félagsráðgjafi
og framkvæmdastýra Jafnréttis-
stofu við og tökum fyrir það sem
við köllum klámvæðingu almenn-
ings. Jóna Hrönn Bolladóttir og
Bjarni Karlsson prestar í Reykja-
vík ljúka fyrirlestrunum með því
að flytja erindið „Vilt þú með
Guðshjálp reynast maka þínum
trúr....“ og fjalla þar um málefnið
út frá hjónabandinu og byggja þar
á reynslu sinni og hvernig þetta
hefur komið þeim fyrir sjónir.“
– Hvað er átt við nákvæmlega
með orðinu eða hugtakinu klám-
væðing?
„Þar kemurðu að efni okkar
Valgerðar. Við tökum fyrir klám-
væðingu almennings sem er til-
raun okkar til að skýra út enska
hugtakið „pornification of public
space“, sem er einfaldlega það sem
gerist í orðfæri og myndefni í aug-
lýsingum, fjölmiðlum, tímaritum
sem gefa sig út fyrir að vera með
menningu og vöru, og bara alls
staðar í kringum okkur. Klámið er
komið í þetta daglega umhverfi
okkar.“
– Hefur það aukist mikið síð-
ustu árin?
„Það hefur sannarlega aukist,
en hvort það hefur aukist mikið er
erfitt að segja til um. Það skortir
rannsóknir þar að lútandi. Megin-
munurinn er sá, að áður þurftu
þeir sem áhuga hafa á klámi að
sækjast eftir því, t.d. í klámblöð-
um, en nú er það um allt í um-
hverfinu.“
– Nefndu okkur dæmi þar um…
„Ég var t.d. að fljúga á milli
Reykjavíkur og Akureyrar í vik-
unni og greip þar Tímaritið „Ský“
sem er að finna í flug-
vélum í innanlands-
flugi. Þarna var að
finna langa umfjöllun
um vefsvæðið einka-
mál.is og að mínu mati
var þetta rakin upphafning á
klámheiminum.“
– Fleiri dæmi?
„Það er af nógu að taka, t.d. var
ein sjónvarpsstöðin fyrir nokkru
með heimildarþætti um klámiðn-
aðinn í Japan og Hollywood.
Þarna var fjallað um klám undir
yfirskini heimildarmyndar. Enn
betra dæmi er nýleg heimsókn
klámstjörnunnar Ron Jeremy
hingað til lands á dögunum, en
hann náði að tröllríða fjölmiðlum
dögum saman. Þarna var gott
dæmi um það sem Bandaríkja-
menn kalla „mainstreaming of
pornography“, þ.e.a.s. að klámið
er inni í daglegu hversdagslegu lífi
okkar. Íslendingar eru kannski
opnari fyrir slíku því samfélagið er
lítið og einslitt. Við höfum ekki
þessa jaðarmenningu milljóna-
samfélaga.
Enn annað dæmi er þessi bylgja
nektardansstaða sem fór hér yfir.
Það er vitað að Ísland hefur verið
viðkomuland mansals frá Evrópu
til Bandaríkjanna og virðist það
hafa tengst nektarstöðum hér á
landi.“
– Hvað er um stórt vandamál að
ræða hér á landi?
„Þessu er erfitt að svara af-
dráttarlaust. Það hefur verið
rannsakað víða, en ekki sem skyldi
hér á landi. Erlendis eru áhrif
klámvæðingar margvísleg og slá-
andi. Í Evrópu einni eru um 500
þúsund konur seldar mansali á ári
hverju. Þar er um að ræða allt frá
vændiskonum og til kvenna og
barna sem tengjast klámi á annan
hátt, t.d. við framleiðslu grófra of-
beldisklámmynda. Í Þýskalandi er
talið að um 400 þúsund manns
stundi vændi. Á Pétursborgar-
svæðinu einu saman í Rússlandi
eru taldar vera um 10 þúsund
vændiskonur og mikill fjöldi
þeirra HIV-smitaður.“
– Hvað leggurðu til að gerist
hér á landi?
„Það þarf að auka
rannsóknir og ekki
hvað síst umræðu. Það
þarf t.d. að nýta
kennslu í svokallaðri
lífsleikni í grunnskólunum. Er-
lendis, t.d. í Danmörku og Noregi
er umræða um klámvæðinguna
hafin á skipulagðan hátt í grunn-
og framhaldsskólum, en varla hér
á landi nema að frumkvæði ein-
stakra kennara. Hvað okkur varð-
ar í Félagi íslenskra félagsráð-
gjafa þá ætlum við að halda ótrauð
áfram með fundaröð okkar með
fjarfundarfyrirkomulagi.“
Kristján Jósteinsson
 Kristján Jósteinsson er fædd-
ur á Akureyri 1954. Stúdent frá
MA 1975. Félagsráðgjafi frá
Sosialhögskolen í Stavanger
1984. MSc-gráða frá Syracuse
háskóla 1995 með ráðgjöf og
endurhæfingu geðsjúkra að sér-
grein. Starfaði við félagsráðgjöf
í Noregi og heima, einkum við
þjónustu við geðsjúka utan stofn-
ana til haustsins 2000, þá ráðinn
sem sérfræðingur við Jafnréttis-
stofu á Akureyri. Maki er Sólveig
Hrafnsdóttir námsráðgjafi við
HA og eiga þau tvo syni, Sindra
og Orra.
… hann náði
að tröllríða
fjölmiðlum
Það kemur sér að eiga sterka að, Össi minn, nú getum við líka farið að dæla út milljarða-
kosningaloforðum.