Morgunblaðið - 24.02.2003, Blaðsíða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Bókamarkaður
Félags íslenskra
bókaútgefenda
h
in
n
e
in
i s
an
ni
bó
kamarkaður
Kópavogi:
Smáralind,
sími 562 9701.
Akureyri:
Hafnarstræti 91-93,
2. hæð,
sími 663 1224.
20. febrúar til 2. mars
Opið 10 til 19
Líka um helgar
bestu
bókakaupin
TÍU Palestínumenn og einn Ísraeli
féllu í gær í átökum á Gaza-strönd-
inni þegar Ísraelsher lagði undir
sig borgina Beit Hanun, norðar-
lega á svæðinu. Markmið hersins
var að stöðva árásir sem liðsmenn
Hamas-samtakanna palestínsku
hafa gert með flugskeytum á Ísr-
ael. Þrátt fyrir aðgerðir hersins
var enn skotið á bæinn Sderot í
Ísrael síðdegis í gær en ekki mun
neinn hafa særst. Á myndinni sjást
palestínsk börn í rústum húss sem
Ísraelar sprengdu í Beit Hanun í
gær.
Reuters
Ellefu féllu á Gaza
HEIMILDARMENN úr röðum
franskra stjórnarerindreka sögðu í
gær að líkur bentu til þess að
Bandaríkjamenn myndu á þriðju-
dag leggja fram tillögu að nýrri
ályktun öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna um Íraksmálin. Yrði hún
stutt, þar yrðu ekki settir fram úr-
slitakostir en lögð áhersla á tvennt:
annars vegar að stjórn Saddams
Husseins hefði augljóslega brotið
gegn fyrri ályktunum þar sem
kveðið var á um að Írakar afsöluðu
sér gereyðingarvopnum, hins vegar
að refsa yrði fyrir þessi brot. Yrðu
síðan greidd atkvæði um ályktunina
innan fáeinna vikna.
Bresk dagblöð sögðu á hinn bóg-
inn að tillagan yrði lögð fram þegar
í dag og þar yrði sagt að Írakar
hefðu gerst sekir um „skýlaus brot“
á ályktun öryggisráðsins nr. 1441
um afhendingu gereyðingarvopna.
Bandaríkjamenn telja að orðalagið
um skýlaust brot megi túlka sem
heimild ráðsins til að gerð verði
hernaðarárás á Írak. Blöðin The
Sunday Telegraph og The Observer
sögðu í gær að öryggisráðið myndi
greiða atkvæði um ályktunina um
miðjan mars og hefðu Írakar því
um þrjár vikur til að hlíta ályktun
1441.
Sex ríki enn óákveðin
Að sögn fréttavefjar breska rík-
isútvarpsins, BBC, hyggjast Banda-
ríkjamenn og Bretar nú reyna að
tryggja sér stuðning níu af ríkj-
unum 15 í öryggisráðinu til að sam-
þykkja nýja ályktun með það í huga
að þá verði erfiðara en ella fyrir
Frakka að fella tillöguna með neit-
unarvaldi. Frakkar leggjast sem
fyrr gegn nýrri ályktun og telja að
11 af 15 ríkjum í ráðinu séu sömu
skoðunar. Sex af núverandi aðild-
arríkjum hafa ekki gert upp hug
sinn en Sýrlendingar, Þjóðverjar og
Rússar styðja stefnu Frakka sem
vilja gefa vopnaeftirlitsmönnum
meiri tíma.
Stjórn George W. Bush Banda-
ríkjaforseta heldur fast við þá skoð-
un sína að hún geti hafið árás án
nýrrar ályktunar en vegna mikillar
andstöðu heima fyrir við stríð vill
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, gera tilraun til að fá ályktun
samþykkta. Bush sagði aðspurður á
laugardag eftir fund með Jose
Maria Aznar, forsætisráðherra
Spánar, að öryggisráðið myndi ekki
fá tvo mánuði til að fjalla um nýju
ályktunina, eins og raunin varð með
fyrri Íraksályktun þess sl. haust.
„Tíminn er stuttur,“ sagði Bush
og varaði við því að öryggisráðið
gæti glatað öllum áhrifum ef það
tryggði ekki að Saddam Hussein
yrði afvopnaður.
Aznar leggur
áherslu á einingu
Aznar styður eindregið stefnu
Bush og slíkt hið sama gera Blair
og Silvio Berlusconi, forsætisráð-
herra Ítalíu sem áttu símafund með
Bush og Aznar á laugardag. „Við
vinnum að því að öryggisráðið …
leggi grunn að friði og öryggi í
heiminum með nýrri ályktun sem
njóti víðtæks stuðnings,“ sagði Azn-
ar. Hann lagði hins vegar áherslu á
nauðsyn þess að reyna að tryggja
einingu um aðgerðir en mikil and-
staða er á Spáni við stríð gegn
Írak.
Aðeins fjögur ríki öryggisráðsins,
Bandaríkin, Bretland, Spánn og
Búlgaría hafa lýst stuðningi við
nýja ályktun. Aznar mun hafa reynt
að fá leiðtoga tveggja spænskumæl-
andi ríkja í Rómönsku-Ameríku,
Mexíkó og Chile, sem bæða eiga nú
sæti í ráðinu, til að samþykkja nýja
ályktun en óljóst hver árangurinn
hefur orðið. Rætt er um að telji
Bush og Blair ljóst að ný ályktun
verði ekki samþykkt muni þeir ekki
láta bera hana undir atkvæði.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, er nú á ferð um
Asíuríki til að afla stuðnings við
stefnu Bandaríkjanna í málefnum
Íraks og Norður-Kóreu. Hann var-
aði við aðgerðaleysi er hann hélt
blaðamannafund með Junichiro
Koizumi, forsætisráðherra Japans, í
Tókýó. Vopnaeftirlitsmenn SÞ
hefðu nú þegar staðfest brot Íraka
og öryggisráðið hefði á sínum tíma
hótað Írökum „alvarlegum afleið-
ingum“ ef þeir bættu ekki ráð sitt.
Nú yrðu menn að fylgja þeim orð-
um eftir.
Barátta um
sex atkvæði í
öryggisráði SÞ
Aznar reynir að sannfæra leiðtoga
Mexíkó og Chile um réttmæti nýrrar
ályktunar um Íraksmálin
Bagdad, París, Washington. AP, AFP.
INDVERSKI forsætisráðherrann
Jawaharlal Nehru er þakinn ryki og
hægra eyrað er farið að flagna en
indónesíski forsetinn Sukarno hefur
verið festur við ræðupallinn með reipi
til að koma í veg fyrir að hann riði til
falls. Vaxmyndirnar eru hluti af þrí-
víddaruppstillingu sem sýnir stofn-
fund Samtaka óháðra ríkja, NAM, í
salnum þar sem samtökin urðu til 18.
apríl 1955. „Það þarf að lappa upp á
sýninguna endrum og eins,“ sagði
Dedie Sutardi, forstöðumaður Asíu-
Afríkusafnsins í bænum Bandung á
indónesísku eyjunni Jövu.
Vikulöng ráðstefna 115 aðildar-
ríkja samtakanna hófst í Kuala
Lumpur í Malasíu á fimmtudag og nú
þegar stríð er yfirvofandi í Írak, einu
ríkjanna sem stofnuðu samtökin,
telja þau mjög brýnt að endurheimta
áhrifin sem þau höfðu í kalda stríðinu.
Tveggja daga leiðtogafundur sam-
takanna verður síðan haldinn eftir
helgina og munu þeir staðfesta loka-
yfirlýsingu fundarins.
NAM hafa virst dauðvona síðasta
áratuginn en þeim hefur vaxið ás-
megin vegna Íraksdeilunnar og lík-
legt er að hún verði efst á baugi á
fundinum. Utanríkisráðherrar aðild-
arríkjanna samþykktu á laugardag
yfirlýsingu þar sem Írakar voru
hvattir til að hlíta samþykktum ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna en
jafnframt var lýst eindreginni and-
stöðu við stríð undir forystu Banda-
ríkjamanna gegn Saddam Hussein og
mönnum hans. Stjórn Saddams hafði
áður hvatt samtökin til að fordæma
„yfirgang“ og „heimsvaldastefnu“
Bandaríkjanna og lýsa yfir stuðningi
við Íraka. Mohamed Mahathir, for-
sætisráðherra Malasíu, sagði í gær að
ef hafið yrði stríð gegn Írak myndu
múslímar um allan heim líta á það
sem stríð gegn íslam. Flestir Malas-
íumenn er múslímar. Mahathir full-
yrti að vestrænar stórþjóðir notuðu
nú hryðjuverkahættuna sem yfirvarp
til að leggja aftur undir sig heiminn.
Vilja sæti í öryggisráði SÞ
Gert er ráð fyrir að 60 þjóðarleið-
togar sitji leiðtogafund samtakanna á
mánudag og þriðjudag og líklegt er
að Íraksmálið skyggi á annað mik-
ilvægt umræðuefni – þörfina á að
endurskilgreina hlutverk NAM á
tímum alþjóðavæðingar. Frá því að
kalda stríðinu lauk hafa ríki þriðja
heimsins, sem stóðu utan bandalaga
undir forystu Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna, átt í mestu erfiðleikum
með að skilgreina tilverugrundvöll
NAM.
„Samtökin hafa mikla þörf fyrir
endurreisn og endurskilgreiningu á
því hvað þau geti gert,“ sagði utan-
ríkisráðherra Malasíu, Syed Hamid
Albar.
Stjórn Malasíu hefur lagt fram til-
lögu sem miðar að því að blása nýju
lífi í samtökin með því að stofna í
fyrsta sinn embætti varanlegs for-
ystumanns samtakanna. Hingað til
hafa gestgjafar leiðtogafundanna,
sem eru haldnir á þriggja til fjögurra
ára fresti, farið fyrir samtökunum.
Ennfremur hefur verið lögð fram
tillaga um að leiðtogar aðildarríkj-
anna, þeirra á meðal Fidel Castro,
leiðtogi Kúbu, Atal Bihari Vajpayee,
forsætisráðherra Indlands og Thabo
Mbeki, forseti Suður-Afríku, sam-
þykki að leggja áherslu á að tryggja
sanngjarnari viðskiptatengsl við
Vesturlönd. Þá hefur verið lagt til að
samtökin berjist fyrir því að fá sæti í
öryggisráði SÞ.
Meiri áhersla verði lögð
á efnahagssamstarf
Samskipti samtakanna og Banda-
ríkjanna hafa yfirleitt verið stirð,
einkum vegna gagnrýni samtakanna
á Ísrael og stuðnings þeirra við mál-
stað Palestínumanna. Er búist við að
í sameiginlegri yfirlýsingu leiðtog-
anna verði mannréttindabrot Ísraela
á Palestínumönnum fordæmd og sett
fram krafa um að meintir stríðs-
glæpamenn úr röðum Ísraela verði
dregnir fyrir alþjóðlega sakamála-
dómstólinn í Haag.
„Til að tryggja að samtökin hafi
áfram einhverja þýðingu ættu þau
ekki að hætta pólitískri baráttu sinni
en leggja meiri áherslu á efnahags-
samstarf við iðnríkin,“ sagði Ali Alat-
as, ráðgjafi forseta Indónesíu og fyrr-
verandi utanríkisráðherra landsins
fyrir skömmu. „Vandamálið felst núna
í samskiptum norðurs og suðurs frem-
ur en deilum austurs og vesturs.“
Fulltrúar aðildarríkja Samtaka óháðra ríkja hittast
Írak í brennidepli á
leiðtogafundi í Malasíu
Kuala Lumpur, Bandung. AP.
Mahathir Mohamad (t.v.), forsætis-
ráðherra Malasíu, veifar til mann-
fjölda á friðarfundi í Kuala Lumpur
í gær. Með honum er varnarmála-
ráðherrann, Najib Razak.
Reuters