Morgunblaðið - 25.02.2003, Blaðsíða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 2003 17
ROH Moo-Hyun tekur við embætti forseta Suð-
ur-Kóreu í dag, staðráðinn í að efna loforð sín
um að viðhalda friði á Kóreuskaga og breyta
tengslunum við Bandaríkin þannig að meira tillit
verði tekið til viðhorfa suður-kóreskra stjórn-
valda.
Roh er andvígur þeirri stefnu Bandaríkja-
stjórnar að einangra Norður-Kóreu og telur
hana geta leitt til stríðs. Hann hefur lofað að
fylgja „sólskinsstefnu“ forvera síns, Kims Dae-
Jungs, sem miðaðist að því að auka tengslin við
Norður-Kóreu.
Þessi stefna hefur sætt gagnrýni hægrimanna
í Suður-Kóreu og aldrei notið fulls stuðnings
George W. Bush Bandaríkjaforseta sem hefur
sagt að Norður-Kórea myndi „öxul hins illa“ í
heiminum ásamt Írak og Íran og ekki komi til
greina að verða við kröfu stjórnarinnar í Pyong-
yang um viðræður við Bandaríkin.
Bush lýsti Norður-Kóreu sem „útlagaríki“ í
síðasta mánuði en Roh sagði í viðtali við tímaritið
Newsweek að líta ætti á norður-kóresku ráða-
mennina sem samstarfsmenn en ekki glæpa-
menn. „Ef við veitum þeim það sem þeir vilja
fyrir alla muni – öryggi, eðlilega meðferð og
efnahagslega aðstoð – verða þeir fúsir til að láta
af kjarnorkuáformum sínum,“ sagði Roh. „Við
ættum því ekki að koma fram við þá sem glæpa-
menn, heldur sem samstarfsmenn í samningum.“
Hefur kúvent í afstöðunni
til bandarískra hersveita
Roh er 56 ára fyrrverandi lögfræðingur í
mannréttindamálum, óreyndur í utanríkismálum
og hefur aldrei farið til Bandaríkjanna. Hann
hvatti eitt sinn til þess að bandarísku hersveit-
irnar í Suður-Kóreu yrðu fluttar þaðan en segir
nú að þær séu ómissandi.
Roh bar sigurorð af Lee Hoi-Chang, 67 ára
hægrimanni sem naut stuðnings Bandaríkja-
stjórnar, í forsetakosningunum 19. desember.
Nokkrum vikum áður höfðu tveir bandarískir
hermenn í Suður-Kóreu verið sýknaðir af ákæru
um manndráp af gáleysi eftir að hafa orðið
tveimur stúlkum á táningsaldri að bana í bílslysi.
Hundruð þúsunda manna mótmæltu sýknudómn-
um á götum suður-kóreskra borga og talið er að
málið hafi stuðlað að naumum sigri Roh í forseta-
kosningunum.
Eftir kosningarnar hefur hann lagt sig í fram-
króka við að fullvissa bandaríska stjórnmála-
menn og fjárfesta um að hann hafi ekki andúð á
Bandaríkjunum. Hann tók meðal annars þátt í
athöfn í höfuðstöðvum bandarísku hersveitanna í
Suður-Kóreu nýlega og hefur talað um mikilvægi
hálfrar aldar bandalags ríkjanna.
Andvígur refsiaðgerðum
Roh hefur þó sagt að Bandaríkjastjórn geti
ekki búist við skilyrðislausri hollustu af hans
hálfu og hann ætli ekki að skríða í duftinu fyrir
henni. Þótt Bandaríkjastjórn segist vilja leysa
deiluna um kjarnavopnaáætlun Norður-Kóreu
með friðsamlegum hætti hefur hún ekki útilokað
að gripið verði til efnahagslegra refsiaðgerða eða
jafnvel hernaðaraðgerða gegn Norður-Kóreu.
Roh hefur hins vegar sagt að refsiaðgerðir auki
líkurnar á stríði og hann muni aldrei „leyfa“
árásir á Norður-Kóreu.
Roh kveðst ekki ætla að hvika frá „sólskins-
stefnunni“ þótt hún hafi sætt vaxandi gagnrýni
eftir að skýrt var frá því að Norður-Kóreustjórn
fékk 200 milljónir dollara, rúmlega 15 milljarða
íslenskra króna, í leynilegar greiðslur, að því er
virðist til að tryggja sögulegan fund leiðtoga
ríkjanna í Pyongyang, höfuðborg N-Kóreu, fyrir
tveimur árum. Kim og Roh koma úr sama flokki
og andstæðingar þeirra segja að Norður-Kóreu-
menn hafi ef til vill notað féð til að efla herinn
eða jafnvel til að koma sér upp kjarnavopnum.
Andstæðingar Roh lýsa honum sem hættu-
legum róttæklingi sem hati Bandaríkin og suður-
kóresk stórfyrirtæki. Þeir eru í meirihluta á
þingi landsins og hafa krafist þess að sérstakur
saksóknari verði skipaður til að rannsaka leyni-
legu greiðslurnar. Roh hefur tilnefnt forsætis-
ráðherra en andstæðingar hans hafa neitað að
staðfesta tilnefninguna vegna deilunnar.
Roh verður settur í embætti með minni við-
höfn en gert hafði verið ráð fyrir vegna bruna í
neðanjarðarlest sem kostaði yfir 130 manns lífið.
Eftir athöfnina hyggst Roh ræða við Colin Pow-
ell, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, um tengsl
ríkjanna og Norður-Kóreumálið.
Hyggst ekki skríða í
duftinu fyrir stjórn Bush
Nýr forseti Suður-Kóreu
er andvígur þeirri stefnu
að einangra N-Kóreu
Reuters
Roh Moo-Hyun sem sver embættiseið forseta
Suður-Kóreu í dag. Hann er 56 ára gamall.
’ Roh er andvígur þeirristefnu Bandaríkjastjórnar að
einangra Norður-Kóreu. ‘Seoul. AFP.
COLIN Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði í gær eftir við-
ræður við kínverska ráðamenn í Pek-
ing að Kínverjum væri það kappsmál
að stuðla að lausn deilunnar um
kjarnavopnaáætlun Norður-Kóreu-
manna.
Powell sagði á blaðamannafundi
eftir fund með Hu Jintao, varafor-
seta Kína, og Tang Jiaxuan utanrík-
isráðherra að Kínverjar hefðu tekið
að sér sáttaumleitanir í Norður-Kór-
eu sem hann gæti ekki rætt opinber-
lega.
Powell reyndi einnig að fá Kín-
verja til að styðja nýja ályktun í ör-
yggisráði Sameinuðu þjóðanna sem
myndi heimila hernað í Írak ef stjórn
Saddams Husseins neitaði að afvopn-
ast. Afstaða Kínverja í málinu er
mjög mikilvæg þar sem þeir eru með
neitunarvald í öryggisráðinu. Powell
kvaðst ekki hafa óskað eftir svari við
því hvort Kínverjar myndu greiða at-
kvæði með annarri ályktun þar sem
hún hefði ekki enn verið lögð fram.
Kínverjar hafa verið hlynntir því að
vopnaeftirlitinu verði haldið áfram í
Írak.
Powell kvaðst vona að Írakar yrðu
við kröfum öryggisráðsins. „Ef Írak-
ar hlíta ekki ályktunum öryggisráðs-
ins og neiti ráðið að grípa til aðgerða
verður það dimmur dagur í sögu
Sameinuðu þjóðanna.“
Aukið samráð við Kínverja
Powell sagði að tengsl Bandaríkj-
anna og Kína hefðu fengið „nýja
vídd“, æðstu embættismenn ríkjanna
hefðu nánara samráð sín á milli en
áður, auk þess sem viðskipti ríkjanna
hefðu aukist. „Auk þriggja funda á
síðustu átján mánuðum hringir Bush
oft í Jiang forseta og ég hitti Tang ut-
anríkisráðherra næstum því aðra
hverja viku og þess á milli ræði ég við
hann í síma.“ Powell bætti við að þeir
ræddu ýmis alþjóðleg úrlausnarefni,
svo sem baráttuna gegn hryðju-
verkastarfsemi í heiminum, ekki að-
eins mál sem vörðuðu tvíhliða sam-
skipti ríkjanna.
Utanríkisráðherrann sagði þó að
„bakslag“ hefði orðið í mannréttinda-
málum í Kína og kvað Bandaríkja-
stjórn hafa miklar áhyggjur af aftöku
þekkts Tíbetbúa nýlega og handtöku
um tólf kínverskra lýðræðissinna.
Powell sagði að Kínverjum væri
„ákaft um að gegna eins gagnlegu
hlutverki og mögulegt er“ í Norður-
Kóreumálinu. Bandaríkjamenn og
Kínverjar myndu líta það „mjög al-
varlegum augum“ ef Norður-Kóreu-
menn reyndu að nota plúton í um-
deildu kjarnorkuveri til að framleiða
kjarnavopn. Bandaríkjamenn telja
að Norður-Kóreumenn geti framleitt
að minnsta kosti sex kjarnavopn á
nokkrum mánuðum.
Kínverjar hafa veitt Norður-Kór-
eumönnum meiri aðstoð en önnur
ríki og bandarískir embættismenn
hafa sagt að kínverskir ráðamenn
hafi ekki lagt nógu fast að Norður-
Kóreumönnum að láta af kjarnorku-
áformunum.
Eftir blaðamannafundinn ræddi
Powell við Jiang Zemin, forseta
Kína, og hélt síðan til Suður-Kóreu
þar sem hann verður viðstaddur
embættistöku nýs forseta.
Segir Kína kappkosta að
leysa N-Kóreudeiluna
Peking. AP, AFP.
Reuters
Vel fór á með þeim Colin Powell, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, og
Jiang Zemin, forseta Kína, fyrir fund þeirra í Peking í gær.
JUMA Mohammadi, iðnaðarráð-
herra Afganistans, og sjö menn aðrir
fórust í gær er Cessna-flugvél hrap-
aði í sjóinn í Arabíuflóa undan strönd
Pakistans. Flugvélin var að koma frá
borginni Karachi í Pakistan.
Auk Mohammadis voru með vél-
inni ráðuneytisstjóri hans, tveir ráð-
gjafar í ráðuneytinu, einn starfsmað-
ur afganska utanríkisráðuneytisins,
fulltrúi kínversks námafyrirtækis,
starfsmaður fyrirtækisins, sem átti
flugvélina, og flugmaðurinn.
Ferðinni var heitið til Juzzak-hér-
aðs í Balúkístan þar sem til stóð að
huga að námaverkefnum. Fyrstu at-
huganir á slysinu benda til, að flug-
manninum hafi orðið alvarlega á í
messunni.
Afganskur
ráðherra fórst
Karachi. AFP.